Đổi mới phương pháp tổ chức tiết Kể chuyện giúp học sinh lớp 4 phát triển phẩm chất và năng lực (đủ 3 bộ sách)

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay, việc tổ chức các hoạt động học tập giúp học sinh phát triển phẩm chất và năng lực là nhiệm vụ trọng tâm được đặt ra trong Chương trình GDPT 2018. Nhằm đáp ứng mục tiêu đó, sáng kiến “Đổi mới phương pháp tổ chức tiết Kể chuyện giúp học sinh lớp 4 phát triển phẩm chất và năng lực” được xây dựng với mong muốn biến tiết Kể chuyện trở thành không gian sáng tạo, giúp học sinh thể hiện tư duy, cảm xúc và cá tính một cách tích cực. Sáng kiến phù hợp áp dụng cho học sinh lớp 4, đặc biệt ở các tiết Kể chuyện trong phân môn Tiếng Việt, góp phần đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học.

1. Lý do chọn đề tài

Trong thực tế giảng dạy, tiết Kể chuyện thường bị tổ chức đơn điệu, thiên về kể lại cứng nhắc nội dung trong sách, chưa thực sự tạo điều kiện cho học sinh phát triển kỹ năng ngôn ngữ, năng lực giao tiếp hay tư duy sáng tạo. Nhiều em còn rụt rè, thiếu tự tin khi trình bày trước lớp. Vì vậy, cần thiết kế các hoạt động phong phú hơn, lồng ghép phương pháp dạy học tích cực và kỹ thuật dạy học phù hợp nhằm giúp các em phát triển toàn diện cả về phẩm chất lẫn năng lực.

2. Các biện pháp thực hiện

Biện pháp 1: Phân chia học sinh theo năng lực trong tiết Kể chuyện

Mục tiêu là cá nhân hóa hoạt động kể chuyện, tạo điều kiện để mỗi học sinh đều có cơ hội thể hiện bản thân. Giáo viên chia nhóm dựa trên trình độ kể chuyện, khả năng sáng tạo hoặc kỹ năng diễn đạt của học sinh. Qua đó, thầy cô có thể giao nhiệm vụ phù hợp từng nhóm và hỗ trợ sâu sát hơn. Biện pháp này giúp học sinh yếu không bị áp lực, học sinh khá giỏi được thử thách, từ đó tăng hiệu quả phát triển năng lực toàn diện.

Biện pháp 2: Tổ chức thực hiện kể chuyện theo hình thức tường thuật, đóng vai và tưởng tượng sáng tạo

Hoạt động giúp học sinh thoát khỏi lối kể máy móc bằng cách khuyến khích các em kể lại bằng lời của mình, nhập vai nhân vật hoặc sáng tạo thêm phần kết truyện. Giáo viên linh hoạt tổ chức các tiết học với các hình thức kể chuyện đa dạng, từ kể miệng đến minh họa bằng tranh hoặc vật dụng. Nhờ đó, học sinh phát huy trí tưởng tượng, kỹ năng diễn đạt và năng lực sáng tạo cá nhân.

Biện pháp 3: Sử dụng kỹ thuật dạy học Động não kết hợp làm việc nhóm nhằm nâng cao tư duy phân tích, bình luận về chuyện

Giáo viên khơi gợi suy nghĩ bằng câu hỏi mở như: “Nếu em là nhân vật chính, em sẽ làm gì?”, hoặc yêu cầu học sinh đưa ra bài học rút ra từ câu chuyện. Các nhóm cùng thảo luận, chia sẻ và phản biện ý tưởng. Qua đó, học sinh không chỉ hiểu chuyện mà còn biết phân tích, đánh giá, phát triển kỹ năng tư duy phản biện và khả năng làm việc nhóm.

Biện pháp 4: Phối hợp các kỹ thuật dạy học trực quan giúp phát huy tối đa năng lực và khả năng sáng tạo khi kể chuyện của học sinh

Giáo viên sử dụng tranh ảnh, sơ đồ tư duy, mô hình nhân vật hoặc video ngắn để minh họa nội dung chuyện. Điều này giúp học sinh hình dung cụ thể hơn nội dung và bối cảnh truyện, đồng thời kích thích sự sáng tạo trong cách kể. Việc kết hợp trực quan khiến học sinh chủ động hơn và tạo được cảm xúc gắn kết với nội dung bài học.

Biện pháp 5: Xây dựng hình thức thi đua, khen thưởng nhằm tạo môi trường phát triển năng lực tích cực và lành mạnh

Thi kể chuyện theo nhóm, cá nhân hoặc tổ chức các “Ngày hội kể chuyện” tại lớp là cách hiệu quả để tạo không khí sôi nổi, hào hứng. Giáo viên đánh giá linh hoạt, kết hợp tuyên dương và ghi nhận tiến bộ của học sinh nhằm thúc đẩy tinh thần tự tin và khát vọng thể hiện bản thân. Hoạt động này không chỉ giúp rèn luyện kỹ năng kể mà còn nâng cao năng lực giao tiếp, hợp tác và phẩm chất tự tin của học sinh.

3. Điểm mới, sáng tạo của đề tài

• Phân loại học sinh theo năng lực để cá nhân hóa quá trình rèn luyện kỹ năng kể chuyện.

• Đa dạng hóa hình thức kể: kể tưởng tượng, nhập vai, sáng tạo kết truyện.

• Kết hợp đồng thời nhiều kỹ thuật dạy học tích cực: động não, nhóm, trực quan.

• Tổ chức thi đua và hoạt động cộng đồng giúp tăng tính lan tỏa và kết nối trong lớp học.

• Gắn kỹ năng ngôn ngữ với sự phát triển phẩm chất và năng lực thực tế.

4. Hiệu quả của đề tài

• Học sinh tự tin hơn khi kể chuyện trước lớp.

• Năng lực tư duy, phân tích và sáng tạo trong ngôn ngữ được phát triển rõ rệt.

• Tăng cường sự gắn kết, tương tác và hợp tác giữa các học sinh trong nhóm.

• Tiết học kể chuyện trở nên sinh động, hấp dẫn và hiệu quả hơn.

• Giáo viên chủ động thiết kế và triển khai các hoạt động học tập sáng tạo, hiệu quả.

Sáng kiến “Đổi mới phương pháp tổ chức tiết Kể chuyện giúp học sinh lớp 4 phát triển phẩm chất và năng lực” không chỉ góp phần đổi mới phương pháp giảng dạy phân môn Tiếng Việt mà còn mở ra hướng tiếp cận mới để rèn luyện năng lực, phát triển phẩm chất cho học sinh theo yêu cầu chương trình mới. Quý thầy cô có thể truy cập và tải nội dung đầy đủ của sáng kiến tại: Đổi mới phương pháp tổ chức tiết Kể chuyện giúp học sinh lớp 4 phát triển phẩm chất và năng lực (đủ 3 bộ sách)