SKKN Một số biện pháp hỗ trợ cải thiện và nâng cao chất lượng học tập môn Mỹ Thuật cho học sinh lớp 8 (Bộ sách Chân trời sáng tạo)

A. MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài 

Hiện nay việc đổi mới phương pháp dạy học vẫn là một vấn đề được nhiều nhà nghiên cứu giáo dục quan tâm bàn bạc thống nhất. Mục tiêu của chương trình đổi mới GDPT 2018 là hình thành và phát triển toàn diện nhân cách tốt đẹp của thế hệ trẻ. Chính vì vậy, việc nghiên cứu và tìm ra các phương pháp dạy học theo hướng tích cực hoá quá trình dạy học, tăng cường khả năng tư duy của học sinh ở quá trình lĩnh hội tri thức, phát huy tính độc lập, tính tích cực của học sinh là điều cực kỳ quan trọng.

Môn mĩ thuật không chỉ là sân chơi sáng tạo, mà còn là nơi học sinh lớp 8 khám phá và phát triển khả năng tư duy, cảm xúc và thẩm mỹ. Ở lứa tuổi này, các em đang ở giai đoạn tìm kiếm bản ngã và khám phá thế giới xung quanh một cách sâu rộng hơn. Để nâng cao chất lượng học tập trong môn này, giáo viên cần áp dụng những phương pháp dạy học linh hoạt và hiện đại. Đồng thời, việc khuyến khích học sinh tham gia các hoạt động nghệ thuật, cũng như tạo điều kiện cho học sinh tự do thể hiện và phát huy sự sáng tạo cá nhân là yếu tố quan trọng giúp môn mĩ thuật trở nên sinh động và ý nghĩa hơn trong mắt các em.

Song, giáo dục mĩ thuật ở cấp THCS không nên chỉ nhấn mạnh vào việc rèn kỹ năng vẽ, mà còn phải tập trung vào việc phát triển tư duy sáng tạo, khả năng cảm nhận và biểu đạt cảm xúc của học sinh. Việc đổi mới phương pháp dạy học không đồng nghĩa với việc loại bỏ hoàn toàn các phương pháp truyền thống. Thay vào đó, giáo viên cần áp dụng chúng một cách linh hoạt, sáng tạo và hiệu quả, kết hợp với các phương pháp kiểm tra dạy học hiện đại, nhằm thúc đẩy sự tham gia tích cực và tinh thần sáng tạo của học sinh.

Vì thế mà tôi mong muốn đề cập đến đề tài: Một số biện pháp hỗ trợ cải thiện và nâng cao chất lượng học tập môn mĩ thuật cho học sinh lớp 8 (Bộ sách Chân trời sáng tạo).

2. Mục đích nghiên cứu

– Tìm hiểu thực trạng công tác giảng dạy môn mĩ thuật ở khối lớp 8 tại trường THCS… qua đó đưa ra đánh giá, nhận xét, xác định được những thuận lợi, khó khăn, nguyên nhân của các vấn đề còn tồn tại, ảnh hưởng đến chất lượng của môn học.

– Đề xuất các phương pháp nhằm hướng tới việc tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh, nghĩa là hướng vào phát huy tính tích cực, chủ động, của người học từ đó cải thiện và nâng cao chất lượng dạy học, tạo hứng thú, tích cực học tập, sáng tạo cho học sinh trong quá trình học tập môn mĩ thuật lớp 8 bộ sách Chân trời sáng tạo.

3. Phạm vi nghiên cứu

– 25 em học sinh lớp 8A trường THCS…

– Năm học 202… – 202…

4. Đối tượng nghiên cứu 

– Các hoạt động, phương pháp dạy học nhằm cải thiện và nâng cao chất lượng học tập môn mĩ thuật cho học sinh lớp 8 thông qua bộ sách Chân trời sáng tạo.

5. Phương pháp nghiên cứu

Để thực hiện nghiên cứu và phát triển đề tài này, tôi đã vận dụng các phương pháp sau:

– Phương pháp khảo sát thực tiễn

– Phương pháp điều tra

– phương pháp thu thập thông tin

– Phương pháp nghiên cứu tài liệu

– Phương pháp so sánh

– Phương pháp thực nghiệm

– Phương pháp vấn đáp

B. NỘI DUNG 

1. Cơ sở lý luận

Môn mĩ thuật tại Trung học cơ sở (THCS) không chỉ là một phần của chương trình học, mà còn là một cửa ngõ để học sinh tiếp cận và thể hiện sự sáng tạo, tư duy nghệ thuật của các em. Học mĩ thuật không chỉ đơn thuần là việc vẽ tranh hay tạo hình, mà còn là việc tìm hiểu, tác động và truyền đạt thông điệp qua nghệ thuật. Khi tiếp xúc với mĩ thuật, nhiều học sinh cảm nhận được niềm vui, sự thư giãn và tự do trong việc thể hiện mình. Mỗi bức tranh, mỗi tác phẩm nghệ thuật đều là một phần tâm hồn, một dấu ấn riêng biệt của từng em, phản ánh tâm trạng, suy nghĩ và cảm xúc của mình đối với thế giới xung quanh. Tuy nhiên, cũng không ít em cảm thấy ngại, e dè hoặc tự ti vì cho rằng mình không có “tài năng”. Điều này chủ yếu xuất phát từ việc họ so sánh mình với bạn bè hoặc chưa được khám phá và phát triển đúng mức kỹ năng và niềm đam mê của mình.

Chính vì vậy, việc nâng cao chất lượng giảng dạy mĩ thuật là cần thiết và vô cùng quan trọng. Đầu tiên, môn mĩ thuật giúp phát triển tư duy sáng tạo, khả năng quan sát và phân tích, khả năng thể hiện ý tưởng riêng biệt – những kỹ năng thiết yếu cho sự thành công trong nhiều lĩnh vực khác nhau trong cuộc sống. Ngoài ra, mĩ thuật còn giúp học sinh khám phá và phát triển thêm các khía cạnh cảm xúc, khả năng thể hiện tâm hồn và cách thể hiện cá nhân. Thêm vào đó, việc đầu tư vào chất lượng giảng dạy mĩ thuật giúp tạo ra môi trường học tập tốt hơn, thúc đẩy sự phát triển toàn diện của học sinh. Cách dạy học tương tác, tạo cơ hội cho học sinh thể hiện bản thân theo cách riêng của các em và khuyến khích tinh thần sáng tạo có thể thúc đẩy tình yêu và đam mê của học sinh đối với môn học này.

Trong bộ sách “Chân trời sáng tạo” dành cho học sinh lớp 8, môn mĩ thuật được giới thiệu một cách độc lập và gần gũi hơn với cuộc sống đời thường. Bộ sách này không chỉ cung cấp cho học sinh những kiến ​​thức cơ bản về kỹ thuật vẽ, màu sắc, và cảm nhận mĩ thuật, mà còn mở ra một chân trời mới về việc ứng dụng mĩ thuật vào đời sống, giúp đỡ các em phát hiện ra vẻ đẹp từ những điều bình bình xung quanh. Qua đó, các em học cách nhìn nhận thế giới qua lăng kính mĩ thuật, kích thích trí tưởng tượng và phát triển khả năng sáng tạo đặc biệt của mình.

2. Cơ sở thực tiễn

* Thuận lợi:

– Nhà trường hiểu rõ tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng giảng dạy. Vì vậy, ban giám hiệu luôn sẵn lòng đồng hành cùng giáo viên, cung cấp các khóa đào tạo chuyên sâu và tạo môi trường thuận lợi để giáo viên phát triển chuyên môn.

– Trường được trang bị cơ sở vật chất tiên tiến, đảm bảo các hoạt động giảng dạy và thực hành mĩ thuật diễn ra một cách suôn sẻ. Những phòng học rộng rãi, ánh sáng tự nhiên và các trang thiết bị đạt chuẩn giúp học sinh và giáo viên tận hưởng những giờ học hiệu quả.

– Đội ngũ nhân viên giảng dạy môn mĩ thuật luôn có trách nhiệm với công việc, tâm huyết và cố gắng học hỏi, nâng cao năng lực chuyên môn.

– Học sinh lớp 8 có trí tưởng tượng phong phú, tích cực tham gia các hoạt động trong tiết dạy mĩ thuật.

* Khó khăn:

– Dù đã có nhiều cố gắng, nhưng vẫn còn một bộ phận học sinh chưa nhận thức được giá trị của môn mĩ thuật, coi nó như một môn học bổ trợ không quan trọng. Điều này tạo ra thách thức trong việc giữ vững niềm đam mê và sự tập trung trong giờ học.

– Phương pháp giảng dạy theo truyền thống dù đã giúp nhiều thế hệ trước đây thành công nhưng có thể không còn phù hợp với lứa tuổi và tâm lý của học sinh ngày nay. Để mĩ thuật trở thành một môn học thú vị và thu hút sự chú ý của học sinh, giáo viên cần đổi mới, sáng tạo trong cách dạy và tạo ra những hoạt động hấp dẫn, liên quan đến thế giới xung quanh các em.

Để làm rõ hơn thực trạng nghiên cứu đề tài, tôi đã tiến hành làm một cuộc khảo sát nhỏ về chất lượng học tập môn mĩ thuật của các em học sinh lớp 8A và thu được kết quả dưới đây:

Bảng khảo sát chất lượng học tập môn Mĩ thuật của học sinh lớp 8 trước khi áp dụng SKKN

Bảng khảo sát trên đã cho thấy được chất lượng học tập môn mĩ thuật của các em học sinh hiện nay chưa thực sự cao và vẫn còn tồn tại rất nhiều hạn chế. Cụ thể, học sinh yêu thích, tích cực tham gia các tiết học mĩ thuật chỉ đạt 20%. Học sinh biết sắp xếp bố cục, lựa chọn màu sắc tốt cho các vẽ mĩ thuật tăng mạnh chỉ đạt 44%. Học sinh tự giác hoàn thành tốt các bài tập mĩ thuật về nhà chỉ chiếm 16%. Đáng buồn hơn là số học sinh không hứng thú và chưa đạt kết quả cao trong môn mĩ thuật đạt đến tận 60%. Đây là một kết quả khiến bản thân tôi vô cùng bất ngờ và cũng chính là động lực thôi thúc tôi phải nhanh chóng tìm hiểu, phát triển và hoàn thiện đề tài này.

3. Giải pháp thực hiện

Biện pháp 1: Tăng cường sử dụng đồ dùng học tập mang tính trực quan nhằm cải thiện kỹ năng quan sát mĩ thuật cho học sinh

Một trong những phương pháp dạy học phát huy được tính tích cực của học sinh, tính độc lập sáng tạo, độc lập tư duy là biện pháp sử dụng đồ dùng trực quan. Việc giảng dạy môn mĩ thuật ở trường THCS cũng như những môn học khác, đồ dùng trực quan đóng một vai trò quan trọng trong giờ giảng. Bởi vì đồ dùng trực quan khi sử dụng có hiệu quả trong tiết giảng sẽ giúp học sinh tìm hiểu, so sánh, nhận xét, phán đoán và ghi nhận sự vật dễ dàng hiểu sự vật qua con mắt quan sát bằng nét vẽ, hình vẽ, màu sắc một cách nhanh chóng, nhớ sự vật lâu hơn.

Song, để việc sử dụng đồ dùng dạy học trực quan trong quá trình giảng dạy môn mĩ thuật cho học sinh đạt được hiệu quả, giáo viên cần chú ý những điều sau:

– Giáo viên cần chọn lựa đồ dùng phù hợp với nội dung bài học và độ tuổi của học sinh.

– Nên ưu tiên chọn đồ dùng có khả năng tương tác, giúp học sinh tham gia tích cực vào quá trình học.

– Đảm bảo rằng hình ảnh hoặc đồ dùng trực quan có chất lượng tốt, rõ ràng và đúng với thực tế.

– Trước khi giờ học, giáo viên cần chuẩn bị kỹ lưỡng, thử nghiệm và làm quen với các đồ dùng dạy học trực quan để tránh gặp lỗi hoặc trục trặc trong quá trình dạy.

– Không nên lạm dụng đồ dùng trực quan mà nên kết hợp linh hoạt với các phương pháp dạy học khác để đạt hiệu quả tối ưu.

– Sau khi sử dụng, giáo viên cần nhận xét và thu thập phản hồi từ học sinh để điều chỉnh và nâng cao chất lượng giảng dạy trong tương lai.

Minh chứng:

Ví dụ: Khi giảng dạy học sinh đến Bài 1: Vẽ và cách điệu hoa lá, trang 6, Mĩ thuật 8, bộ sách Chân trời sáng tạo. Cách thức thực hiện biện pháp này sẽ được cụ thể theo quy trình sau:

– Bước 1: Giáo viên nghiên cứu kỹ trước nội dung bài giảng, phải có giáo án chi tiết trước khi lên lớp, phải tìm phương pháp truyền đạt nhanh nhất, ngắn nhất từ trực quan. Bởi đồ dùng trực quan nó phù hợp với đặc điểm môn học, phù hợp với đặc điểm tri giác của học sinh (tri giác bằng trực quan cụ thể).

– Bước 2: Chuẩn bị đồ dùng trực quan phù hợp với các tiến trình giảng trong mục đích yêu cầu bài soạn. Đồ dùng gồm mẫu vẽ như đồ vật, dụng cụ sinh hoạt, hoa quả, hình khối tranh, ảnh như các phiên bản tranh của họa sĩ, minh hoạ các bước thực hiện bài vẽ,…Tất cả phải đáp ứng yêu cầu thẩm mỹ, đúng trọng tâm. Trong bài học này, tôi đã sưu tầm một vài tranh ảnh về hoa, lá cũng như tìm kiếm những mẫu hoa, lá thật để cho học sinh quan sát.