Một số cách thức tổ chức hoạt động khởi động trong các bài dạy Địa Lí 12

DANH MỤC VIẾT TẮT 

PHẦN I. MỞ ĐẦU 

1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI 

Con người là một trong những nguồn lực quan trọng, quyết định sự phát triển kinh tế – xã hội của một quốc gia. Chính vì vậy, giáo dục luôn được coi là quốc sách hàng đầu của mọi quốc gia  và luôn luôn phải thay đổi để phù hợp với xu thế và yêu cầu của thời đại. Trước đây, mục tiêu giáo dục của nước ta tập trung chủ yếu vào việc trang bị kiến thức, ít chú trọng đến việc rèn luyện kĩ năng cho người học. Cách mạng 4.0 bùng nổ, xu thế toàn cầu hóa ngày càng diễn ra mạnh mẽ, đòi hỏi giáo dục cần phải đổi mới, thay đổi toàn diện, từ mục tiêu giáo dục đến chương trình giáo dục, phương pháp giáo dục, không gian giáo dục… Một trong những mục tiêu đổi mới của giáo dục trong giai đoạn hiện nay là phát tiển các năng lực của người học, gắn liền thực tiễn với việc dạy học. Vì vậy, một trong những hoạt động quan trọng của dạy học cần được chú trọng nhằm tạo hứng thú và động lực cho người học cũng như phát triển được các kĩ năng, năng lực tích cực cuả  người học chính là hoạt động khởi động. 

Trong thực tế dạy học ở các trường phổ thông hiện nay, giáo viên vẫn chủ yếu tập trung vào hoạt động hình thành kiến thức mới, hoạt động khởi động dù chỉ chiếm một lượng thời gian rất nhỏ nhưng chưa thực sự được chú trọng, thậm chí nhiều giáo viên còn bỏ qua. Trong khi đó hoạt động này chính là chìa khóa cho sự thành công của bài học. Hoạt động khởi động  phù hợp và hiệu quả sẽ khơi dậy, kích thích được động lực học tập cũng như tạo được  nền móng ban đầu để người học khám phá kiến thức mới, bồi dưỡng thêm niềm say mê, yêu thích môn học.   

Từ những yêu cầu của đổi mới giáo dục đến thực tế của nền giáo dục và xuất phát từ đặc thù của bộ môn nên chúng tôi  quyết định lựa chọn và nghiên cứu đề tài “Một số cách thức tổ chức  hoạt động khởi động trong các bài dạy Địa Lí 12”. 

2. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 

• Đề tài nhấn mạnh đặc điểm của dạy học tích cực là thông qua tổ chức các hoạt động học tập cho học sinh. Theo logic của quá trình nhận thức, học sinh phải trải qua các hoạt động: khởi động, hình thành kiến thức, luyện tâp, vận dụng và tìm tòi mở rộng. Trong đó, hoạt động khởi động đóng một vai trò quan trọng giúp HS tạo được sự hứng thú đầu tiên để  khám phá kiến thức mới của bài học . 
• Nghiên cứu lý luận về quan niệm hoạt động và các hoạt động dạy học ; vai trò của hoạt động Khởi động trong toàn bài học. Cũng như một số lưu ý khi tổ chức hoạt động Khởi động của giáo viên.  
• Nghiên cứu thực tiễn về cách thức tổ chức mà giáo viên Địa Lý ở các trường THPT trong huyện Nam Đàn đã áp dụng để định hướng cho học sinh trong hoạt động khởi động của tiết học. 
• Nghiên cứu thực tiễn về sự hứng thú, tích cực của học sinh trong hoạt động Khởi động và ảnh hưởng của hoạt động Khởi động đến toàn bộ quá trình tiết học của bộ môn Địa Lý. 
• Đề xuất những cách thức tổ chức hoạt động Khởi động để phát huy tính tích cực của học sinh, tạo tâm lý sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập một cách chủ động và sáng tạo. 

3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 

• Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động khởi động trong các bài dạy địa lí lớp 12. 
• Phạm vi nghiên cứu: Chương trình Địa lí lớp 12, tại trường THPT Nam Đàn 1, tỉnh Nghệ An 
• Thời gian nghiên cứu: Năm học 2020 – 2021 và năm học 2021- 2022. 

4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 

Đề tài nghiên cứu về thực tế tiến trình triển khai bài dạy của các giáo viên khi lên lớp thông qua các phương pháp khảo sát, phỏng vấn, dự giờ, xem kế hoạch bài dạy. Cũng thông qua nhiều phương pháp khảo sát , quan sát ..để nhận định khả năng khởi động bài học của học sinh. 

5. TÍNH MỚI  VÀ ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI. 

• Đã có nhiều đề tài nghiên cứu về các hoạt động dạy học, nhưng chủ yếu tập trung vào các phương pháp nâng cao hiệu quả hoạt động hình thành kiến thức mới. Với đề tài này, chúng tôi khẳng định lần đầu tiên được áp dụng tại trường THPT Nam Đàn 1. Vấn đề của đề tài nghiên cứu có thể không còn mới hoặc đã có nhiều tác giả khai thác, nhưng đây là vấn đề tâm huyết , trên cơ sở đã thực hiện và nhận thấy có hiệu quả trong năm học 2020 – 2021, chúng tôi mạnh dạn đưa ra một số cách thức tổ chức hoạt động khởi động trong một số bài dạy Địa lí lớp 12, bao gồm: tổ chức các trò chơi; sử dụng các phương tiện trực quan; xây dựng bài tập tình huống,  sử dụng phương pháp đóng vai. 
• Đề tài đã phân tích được cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn của việc tổ chức hoạt động khởi động bài học. 
• Đề tài đã đưa ra được một số cách thức tổ chức khởi động bài học nhằm đem lại hiệu quả cao trong các giờ dạy . 
• Đề tài đã thiết kế và thể nghiệm được một số ví dụ minh họa cho các phương pháp tổ chức hoạt động khởi động bài học trong chương trình địa lí 12. 

6. CẤU TRÚC CỦA ĐỀ TÀI  

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục , phần nội dung đề tài gồm có 3 nội dung chính : 

1. Cơ sở nghiên cứu của đề tài.  
2. Một số cách thức tổ chức hoạt động khởi động bài học trong dạy học địa lí lớp 

1. Hiệu quả của đề tài và bài học kinh nghiệm.