Nâng cao kỹ năng viết đoạn văn về một nhân vật cho học sinh lớp 4 thông qua kỹ thuật sơ đồ tư duy và phòng tranh (đủ 3 bộ sách)

Trong chương trình Giáo dục phổ thông 2018, việc hình thành và phát triển kỹ năng viết là một yêu cầu quan trọng trong môn Tiếng Việt. Đối với học sinh lớp 4, việc viết đoạn văn miêu tả nhân vật không chỉ giúp các em trau dồi khả năng diễn đạt mà còn nuôi dưỡng tư duy mạch lạc, cảm xúc chân thành và sự sáng tạo. Xuất phát từ nhu cầu ấy, sáng kiến “Nâng cao kỹ năng viết đoạn văn về một nhân vật cho học sinh lớp 4 thông qua kỹ thuật sơ đồ tư duy và phòng tranh” đã được xây dựng nhằm cung cấp cho giáo viên những giải pháp thiết thực, hiệu quả và gần gũi với học sinh, đặc biệt là trong phân môn Tập làm văn Tiếng Việt 4.

1. Lý do chọn đề tài

Thực tế dạy học cho thấy nhiều học sinh lớp 4 còn gặp khó khăn trong việc triển khai nội dung khi viết đoạn văn về nhân vật. Các em thường viết lan man, thiếu ý, chưa biết cách thể hiện cảm xúc và cá tính riêng. Trong khi đó, một số tiết dạy vẫn nặng tính lý thuyết, thiếu phương pháp hỗ trợ học sinh tư duy và sáng tạo. Vì vậy, việc đổi mới phương pháp, cụ thể là vận dụng kỹ thuật sơ đồ tư duy và phương pháp phòng tranh vào dạy viết văn sẽ giúp học sinh hình thành quy trình viết rõ ràng, hấp dẫn và hiệu quả hơn.

2. Các biện pháp thực hiện

Biện pháp 1: Sử dụng kết hợp phương pháp bàn tay nặn bột và kỹ thuật công đoạn giúp học sinh xây dựng ý tưởng cho đoạn viết về nhân vật

Biện pháp này hướng đến việc gợi mở và hỗ trợ học sinh hình thành ý tưởng một cách tự nhiên, theo tiến trình cụ thể. Giáo viên sử dụng phương pháp bàn tay nặn bột để khơi gợi kiến thức nền, kết hợp kỹ thuật công đoạn để học sinh phân tích từng phần của nhân vật như ngoại hình, hành động, tính cách. Cách làm này tạo sự chủ động, sáng tạo ngay từ bước đầu hình thành nội dung.

Biện pháp 2: Hướng dẫn học sinh xây dựng sơ đồ tư duy để thu thập đầy đủ và chi tiết các thông tin, hình thành tư duy viết bài mạch lạc

Mục tiêu của biện pháp này là giúp học sinh sắp xếp thông tin một cách logic, khoa học. Thông qua sơ đồ tư duy, các em xác định rõ các ý lớn – ý nhỏ, từ đó dễ dàng triển khai thành đoạn văn đầy đủ và chặt chẽ. Sự kết hợp giữa màu sắc và hình ảnh trong sơ đồ còn tăng tính trực quan, ghi nhớ lâu hơn.

Biện pháp 3: Hướng dẫn học sinh viết đoạn văn về nhân vật từ các ý trong sơ đồ tư duy

Từ sơ đồ tư duy đã xây dựng, học sinh được hướng dẫn cách viết đoạn văn theo từng bước: mở đoạn, triển khai nội dung và kết đoạn. Giáo viên đưa ra mẫu đoạn văn minh họa, đồng thời hỗ trợ các em chỉnh sửa cách dùng từ, câu cú và thể hiện cảm xúc. Việc này giúp học sinh từng bước hình thành kỹ năng viết mạch lạc và sáng tạo.

Biện pháp 4: Kết hợp với kỹ thuật phòng tranh để tăng hứng thú và đổi mới phương pháp chữa bài văn cho học sinh

Sau khi học sinh hoàn thành bài viết, giáo viên tổ chức trưng bày và đọc bài viết dưới hình thức “phòng tranh ngôn ngữ”. Các em có thể đọc, chia sẻ hoặc bình chọn bài viết ấn tượng. Kỹ thuật này tạo không khí học tập sôi nổi, đồng thời giúp học sinh rèn kỹ năng phản hồi, đánh giá bài viết một cách tích cực.

3. Điểm mới, sáng tạo của đề tài

• Lồng ghép kỹ thuật sơ đồ tư duy vào quy trình viết đoạn văn giúp học sinh dễ dàng định hướng và phát triển ý.

• Kết hợp phương pháp phòng tranh trong hoạt động chữa bài, tạo không gian sáng tạo và giao tiếp hiệu quả.

• Gắn lý thuyết với hoạt động trải nghiệm để học sinh tự tìm tòi, rút ra kỹ năng viết cho bản thân.

• Đổi mới quy trình dạy học viết đoạn văn theo hướng phát triển năng lực tư duy – cảm xúc – ngôn ngữ.

4. Hiệu quả của đề tài

• Học sinh hình thành kỹ năng lập ý và triển khai đoạn văn rõ ràng, mạch lạc.

• Khơi gợi hứng thú và tinh thần sáng tạo trong từng bài viết của học sinh.

• Kỹ năng đánh giá, phản hồi bài viết của học sinh được cải thiện.

• Giáo viên linh hoạt hơn trong tổ chức tiết dạy Tập làm văn theo hướng hiện đại.

• Phụ huynh ghi nhận sự tiến bộ tích cực của con em trong việc phát triển tư duy ngôn ngữ và cảm xúc.

Sáng kiến “Nâng cao kỹ năng viết đoạn văn về một nhân vật cho học sinh lớp 4 thông qua kỹ thuật sơ đồ tư duy và phòng tranh” là một đóng góp thiết thực nhằm đổi mới phương pháp dạy học viết văn trong bối cảnh triển khai chương trình GDPT 2018. Quý thầy cô và các nhà quản lý giáo dục quan tâm có thể truy cập nội dung đầy đủ tại đường dẫn: Nâng cao kỹ năng viết đoạn văn về một nhân vật cho học sinh lớp 4 thông qua kỹ thuật sơ đồ tư duy và phòng tranh (đủ 3 bộ sách)