SKKN Biện pháp áp dụng phương pháp dạy học kiến tạo vào một số nội dung của mạch kiến thức số học trong chương trình môn toán lớp 3

1. Phần mở đầu: 
2. Lý do chọn đề tài. 

Trong thời đại khoa học công nghệ phát triển như vũ bão, thế giới ngày càng phẳng hơn; tri thức xã hội vận động phát triển không ngừng, liên tục cập nhật nội dung mới và liên tục tụt hậu. Vì vậy lượng kiến thức được giới thiệu trong sách giáo khoa, trong tài liệu hướng dẫn học sẽ không ổn định lâu dài. Điều đó yêu cầu người lao động, mà trước đó là người học phải có năng lực tự học, năng lực tiếp nhận và xử lí thông tin,…  

Xác định tình hình, thời cơ và thách thức trong thời đại mới, Đảng và Nhà nước ta đã kip thời đề ra những đường lối đổi mới, chiến lược phát triển giáo dục. Quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước chỉ rõ một trong những yêu cầu  đổi  mới, phát triển giáo dục là dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh, dạy cho học sinh khả năng tự học,…  

Để đưa đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước đi vào thực tiễn, ngành giáo dục cũng đã có những động thái tích cực, những bước tiến mạnh mẽ trong lộ trình cải cách giáo dục từ đổi mới những yếu tố căn bản tiến tới đổi mới toàn diện như: Đổi mới cách kiểm tra đánh giá kết quả học tập, đổi mới mục tiêu dạy học, đổi mới phương pháp dạy học. Mỗi giáo viên phải tích cực thực hiện phong trào Bồi dưỡng thường xuyên, tự học và sáng tạo,… 

Tuy nhiên, trong thực tiễn, nội dung chương trình hiện tại và phương pháp dạy học truyền thống không thể thực hiện được yêu cầu này, vì vậy chúng ta phải đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy học. Với bản thân, để đáp ứng yêu cầu dạy học tôi  đã tích cực tìm tòi, nghiên cứu và vận dụng cách dạy mới, đó là cách dạy mà giúp học sinh tự tìm ra kiến thức mới dựa trên nền kiến thức đã có hoặc những kinh nghiệm bản thân đã tích lũy được. Lúc bấy giờ, tôi tạm đặt tên là “ Cách dạy trao cho học sinh cái cần câu”. Đến khi tham khảo ý kiến chuyên gia và tiếp thu nội dung tập huấn về Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học do tiến sĩ Hoàng Nam Hải làm báo cáo viên cấp bộ triển khai tôi đã nhận ra nội dung, bản chất và quy trình dạy “Cách dạy trao cho học sinh cái cần câu” mà tôi đang áp dụng trùng hợp với Phương pháp dạy học theo lối kiến tạo mà tài liệu tập huấn giới thiệu. Vì vậy tôi tiếp tục nghiên cứu, vận dụng, khảo nghiệm và mạnh dạn viết thành đề tài “Biện pháp áp dụng phương pháp dạy học kiến tạo vào một số nội dung của mạch kiến thức số học trong chương trình môn toán lớp 3”                       

• Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài. 

1. 1. Mục tiêu: 

Đề tài đưa ra biện pháp áp dụng phương pháp dạy kiến tạo vào một số nội dung của mạch kiến thức số học trong chương trình môn toán lớp 3 nhằm đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tiếp cận năng lực để đạt được mục tiêu giáo dục trong thời đại mới.  

1. Nhiệm vụ: 

Vận dụng phương pháp dạy học kiến tạo vào một số đơn vị kiến thức của chương trình môn toán lớp 3; tổ chức thực hiện dạy theo phương pháp kiến tạo; khảo nghiệm đánh giá hiệu quả theo các chỉ báo  mà mục tiêu đề tài đã xác định.  

• Đối tượng nghiên cứu. 

Nghiên cứu lí thuyết về phương pháp dạy học kiến tạo. 

Nghiên cứu nội dung chương trình môn toán ở tiểu học nói chung và chương trình môn toán lớp 3 nói riêng (cấu trúc chương trình, ý tưởng thiết kế của nhà biên soạn sách) 

Nghiên cứu chuẩn kiến thức, kĩ năng để xác định kiến thức nền (kiến thức đã có), kiến thức, kĩ năng hiện tại phải tiếp cận và định hướng kiến thức sẽ học ở lớp học sau.  

• Giới hạn của đề tài. 

Môi trường nghiên cứu của đề tài: Là hoạt động dạy học môn toán ở trường tiểu học. 

Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu phương pháp dạy học toán, áp dụng cho học sinh lớp 3 trường Tiểu học Lê Hồng Phong từ năm học ……. và hoàn thành quá trình khảo nghiệm vào cuối học kì I năm học …….. 

Vấn đề đề tài đã và đang nghiên cứu là: Biện pháp áp dụng phương pháp dạy học kiến tạo vào một số nội dung kiến thức mới của mạch kiến thức số học. 

Đề tài sẽ tiếp tục nghiên cứu việc áp dụng phương pháp dạy học kiến tạo vào nội dung hình học, giải toán và đại lượng. Các nội dung về luyện tập, ôn tập sẽ vận dụng phương pháp dạy học tích cực khác. 

• Phương pháp nghiên cứu. 

1. a) Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận – Phương pháp phân tích – tổng hợp tài liệu; – Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập. b) Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: – Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục;  

• Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động; 
• Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia; – Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm. 

1. c) Phương pháp thống kê toán học 
2. Phần nội dung 
3. Cơ sở lý luận  

Quan điểm chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, các cấp quản lí giáo dục: 

Khoản 2 Điều 28 Luật Giáo dục 2005 và Luật Giáo dục sửa đổi 2009 Quốc hội khóa XI quy định: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phat huy tính tích cực của học sinh; phù hợp với đặc diểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”.  

Nghị quyết số 29-NQ/TƯ ngày 04 tháng 11 năm 2013 quyết nghị “Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học theo hướng hiện đại; phát huy tính tich cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kĩ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học; tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kĩ năng, phát triển năng lực…” 

Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011-2020 Ban hành kèm theo Quyết định số 711/QĐ-TTg ngày 13 tháng 6 năm 2012 của Thủ tướng Chính phủ chỉ rõ: “Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập, rèn luyện theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo và năng lực tự học của người học…”. 

Các quan niệm của cá nhân, tổ chức giáo dục khác: 

Tổ chức Văn hóa Giáo dục Liên hợp quốc UNESCO đưa ra 4 trụ cột giáo dục: Học để biết > Học để làm > Học để cùng chung sống > Học để tự khẳng định. 

Nhà giáo dục học Destewerg từng nói: Người thầy giáo tồi truyền đạt chân lí, người thầy giáo giỏi dạy cách tìm ra chân lí.  

Quán triệt quan điểm chỉ đạo của Đảng, Nhà nước hay tiếp thu các tư tưởng giáo dục tiên tiến trên thế giới thì ta thấy: Việc dạy học tích cực không chỉ là biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học mà còn là mục tiêu của việc dạy học. Điều đó đặt ra yêu cầu nhiệm vụ cho người giáo viên là phải nhanh chóng tiếp cận các phương pháp dạy học tích cực và một trong các phương pháp dạy học tích cực đó chính là Phương pháp dạy học kiến tạo. 

Vậy dạy học theo lối kiến tạo là gì? 

Lí thuyết về dạy học theo phương pháp kiến tạo: 

Dạy học theo lối kiến tạo là dạy học trong đó học sinh là chủ thể tích cực xây dựng nên những kiến thức cho bản thân mình dựa trên những kiến thức đã có hoặc những kinh nghiệm bản thân đã tích lũy được. 

Đặc trưng của dạy học theo lối kiến tạo 

Vai trò của học sinh: Là chủ thể tích cực kiến tạo nên những kiến thức mới. 

Quá trình kiến tạo tri thức mang tính cá thể. Vì vậy, phải tổ chức quá trình dạy học để mỗi học sinh phát huy hết khả năng của bản thân. 

Phải xây dựng môi trường học tập khuyến khích học sinh trao đổi, thảo luận, tìm tòi, phát hiện và giải quyết vấn đề. 

Vai trò của giáo viên: Tổ chức môi trường học tập mang tính kiến tạo để học sinh tự tìm tòi, khám phá xây dựng tri thức. 

Mục đích dạy học không giúp học sinh chiếm lĩnh kiến thức mà còn làm thay đổi, phát triển về quan niệm, phương pháp học tập cho học sinh, phát triển trí tuệ và nhân cách của mình.