SKKN Biện pháp dạy Tập đọc nhạc cho học sinh Lớp 4

II.ĐẶT VẤN ĐỀ:

                Âm nhạc là loại hình nghệ thuật sử dụng âm thanh để diễn tả cảm xúc, thái độ, nhận thức và tư tưởng của con người.  Âm nhạc là một phần thiết yếu của các nền văn hoá, gắn bó và ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống xã hội. Âm nhạc làm phong phú những giá trị tinh thần của nhân loại, là phương tiện giúp con người khám phá thế giới, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống. Trong nhà trường, giáo dục âm nhạc tạo cơ hội cho học sinh được trải nghiệm và phát triển năng lực âm nhạc – biểu hiện của năng lực thẩm mĩ với các thành phần sau: thể hiện âm nhạc, cảm thụ và hiểu biết âm nhạc, ứng dụng và sáng tạo âm nhạc; góp phần phát hiện, bồi dưỡng những học sinh có năng khiếu âm nhạc. Đồng thời, thông qua nội dung các bài hát, các hoạt động âm nhạc và phương pháp giáo dục của nhà sư phạm, giáo dục âm nhạc góp phần phát triển ở học sinh các phẩm chất yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm, cùng các năng lực tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo để trở thành những công dân phát triển toàn diện về nhân cách, hài hoà về thể chất và tinh thần. 

              Trong chương trình giáo dục phổ thông, nội dung môn Âm nhạc được phân chia theo hai giai đoạn. Giai đoạn giáo dục cơ bản: Âm nhạc là môn học bắt buộc từ lớp 1 đến lớp 9, bao gồm những kiến thức và kĩ năng cơ bản về hát, nhạc cụ, nghe nhạc, đọc nhạc, lí thuyết âm nhạc, thường thức âm nhạc. Chương trình giáo dục âm nhạc giúp học sinh trải nghiệm, khám phá và thể hiện bản thân thông qua các hoạt động âm nhạc nhằm phát triển năng lực thẩm mĩ, nhận thức được sự đa dạng của thế giới âm nhạc và mối liên hệ giữa âm nhạc với văn hoá, lịch sử cùng các loại hình nghệ thuật khác; đồng thời hình thành ý thức bảo vệ và phổ biến các giá trị âm nhạc truyền thống. Giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp: Âm nhạc là môn học được lựa chọn theo nguyện vọng và định hướng nghề nghiệp của học sinh. Nội dung môn học bao gồm kiến thức và kĩ năng mở rộng, nâng cao về hát, nhạc cụ, nghe nhạc, đọc nhạc, lí thuyết âm nhạc, thường thức âm nhạc. Những học sinh có sở thích, năng khiếu hoặc định hướng nghề nghiệp liên quan còn được chọn thêm các chuyên đề học tập. Nội dung giáo dục âm nhạc ở giai đoạn này giúp học sinh tiếp tục phát triển các kĩ năng thực hành, mở rộng hiểu biết về âm nhạc trong mối tương quan với các yếu tố văn hoá, lịch sử và xã hội, ứng dụng kiến thức vào đời sống, đáp ứng sở thích cá nhân và tiếp cận với những nghề nghiệp liên quan đến âm nhạc. 

                 Chương trình môn Âm nhạc cấp tiểu học giúp học sinh bước đầu làm quen với kiến thức âm nhạc phổ thông, sự đa dạng của thế giới âm nhạc và các giá trị âm nhạc truyền thống; hình thành một số kĩ năng âm nhạc ban đầu; nuôi dưỡng cảm xúc thẩm mĩ và tình yêu âm nhạc, hứng thú tham gia các hoạt động âm nhạc phù hợp với lứa tuổi; góp phần hình thành và phát triển cho học sinh những phẩm chất chủ yếu (yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm) và các năng lực chung (tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo).

              Việc giáo dục một con người toàn diện không chỉ giáo dục cho họ có đạo đức tốt, có trình độ hiểu biết, nắm chắc các kiến thức khoa học và xã hội mà còn phải giáo dục cho họ biết nhìn nhận, phân biệt, biết thưởng thức cái đẹp và biết làm đẹp cho cuộc sống nói chung, cuộc sống của mình nói riêng.Vì vậy, có thể nói rằng giáo dục thẩm mỹ cho con người là không thể thiếu được.

Mà một trong những con đường giáo dục thẩm mỹ nhanh và hiệu quả nhất là giáo dục thông qua các môn học nghệ thuật.Trong đó Âm nhạc có vị trí rất quan trọng. Đặc biệt trong những năm gần đây Bộ giáo dục và đào tạo đã điều chỉnh nội dung giáo dục nghệ thuật trong nhà trường và coi đây là môn học bắt buộc, trong đó có môn Âm nhạc.

         Âm nhạc là phương tiện hiệu quả nhất trong giáo dục thẩm mỹ, đặc biệt là ở bậc tiểu học, thông qua môn học này đã hình thành cho các em những kiến thức ban đầu về ca hát  về kiến thức Âm nhạc như : Khuông nhạc, khóa Son,  5 dòng kẻ ,4 khe ,… đặc biệt là trang bị cho các em có một thế giới tinh thần thoải mái hơn, giúp các em phát triển toàn diện hơn trong các tiết Kể chuyện âm nhạc,… từ đó giúp các em học tốt các môn học khác.

Ở lớp 4- 5 ngoài việc học hát các em còn được tập đọc các bài tập đọc nhạc với các hình tiết tấu đơn giản như : Nốt trắng, nốt đen, móc đơn,móc kép, dấu lặng đơn, dấu lặng đen,… được  ghép lời ca theo nhạc và được làm các bài tập nhạc và vậy việc học âm nhạc ở lớp 4 của học sinh Tiểu học đã bắt đầu chuyển sang một giai đoạn mới: Các em trực tiếp được tiếp xúc với các nốt nhạc trên khuông nhạc có khoá Son đó là một phân môn mới, phân môn Tập đọc nhạc. Bên cạnh đó việc rèn luyện khả năng nghe âm nhạc chuẩn xác, phát triển tai nghe góp phần vào việc giáo dục văn hóa âm nhạc cho các em là điều rất cần thiết .

1. Thuận lợi:

– Ban giám hiệu và nhà trường quan tâm trong công tác giảng dạy

– Bản thân là giáo viên được đào tạo cơ bản về chuyên môn, bồi dưỡng về chuyên nghành âm nhạc và được trực tiếp tham gia giảng dạy âm nhạc Trường tiểu học Cam An Bắc. 

– Được tạo điều kiện về cơ sở vật chất, đồ dùng dạy học: Có đàn , Loa nghe nhạc, bảng phụ chép lời ca, bảng tập đọc nhạc, nhạc cụ gõ đệm

– Có phòng riêng học âm nhạc.

– Học sinh yêu thích học môn âm nhạc.

2. Khó khăn: 

  – Các em lần đầu tiên làm quen với cao độ tiết tấu, vì ở lớp 3 các em chỉ mới làm quen với tên nốt hình nốt mà chưa giải quyết đến phần đọc cao độ. 

Trong chương trình âm nhạc lớp 3 các em chỉ có 3 tiết làm quen với Khuông nhạc, khóa Son và tập nhận biết tên nốt nhạc .Chính vì thế việc nhận biết tên nốt nhạc của các em ở lớp 3 là điều không thể thực hiện được. Bắt đầu lên lớp 4 các em mới tiếp xúc với phân môn Tập đọc nhạc nên việc đó còn khó khăn và các em cũng không khỏi bỡ ngỡ khi nhận biết tên nốt và chắc chắn một điều là khả năng đọc nhạc của các em chưa tốt.

– Đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi của học sinh lớp 4 rất năng động, khi đọc nhạc chưa biết kiềm chế được âm thanh gây ồn ào cho cả lớp.

– Mức độ cảm nhận âm nhạc của trẻ không đồng đều: Mỗi lớp nói về năng khiếu thì có khoảng 3 đến 4 học sinh là có khả năng hát múa dạn dĩ, trình bài bài hát to rõ lời , còn lại đa số theo mặt bằng chung do sống ở vùng nông thôn không thường xuyên được tiếp xúc nhiều với các chương trình văn nghệ quần chúng hoặc không có điều kiện sinh hoạt ở các nhà văn hóa thiếu nhi  ( như nhà văn hóa thiếu nhi Cam Lâm )hoặc các trung tâm dạy nhạc cụ ( như trung tâm Âm nhạc Khóa Son Cam Lâm) . Đặc thù do địa bàn Xã Cam An Bắc nằm quá xa trung tâm huyện nên việc giao lưu và cơ hội tiếp xúc cả các em rất hạn chế. Chỉ có 1 phương tiện duy nhất để các em tiếp xúc với nghệ thuật đó là tivi và điện thoại của gia đình. Hoặc các hội diễn văn nghệ trong trường học như Khai giảng, 20/11 , hội diễn 26/3 hoặc lễ tổng kết năm học . Hay gần gũi hơn đó là chương trình âm nhạc Chào mừng năm mới ở Giáo xứ Vĩnh An hoặc Giáo xứ Vĩnh Bình vào dịp  đầu năm mới.

            Qua thực tế giảng dạy từ những năm trước đây. Tôi nhận thấy rằng trước một bài tập đọc nhạc, ghi chép nhạc, để các em hiểu, nắm được và thực hiện tốt yêu cầu của bài người giáo viên cần có một phương pháp truyền đạt, hướng dẫn thật tốt , đơn giản nhưng lại hiệu quả nhất, để giúp các em nắm bắt, tiếp thu nhanh nhất kiến thức bài học. Từ đó, tôi đưa ra Biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở bậc Tiểu học cũng là những kinh nghiệm mà tôi đã đúc kết được trong những năm giảng dạy tại trường.