SKKN Biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục học sinh THCS thông qua tổ chức các hoạt động thi đua trong công tác chủ nhiệm

A. MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “Thi đua là yêu nước, yêu nước là phải thi đua, những người thi đua là những người yêu nước nhất”. Trong bức thư cuối cùng Bác gửi cho ngành giáo dục, một trong những điều Người muốn nhắn gửi đến từng cán bộ, giáo viên, giảng viên, học sinh, sinh viên trong cả nước là: “Dù khó khăn đến đâu cũng phải tiếp tục thi đua dạy tốt và học tốt (.) phải phấn đấu nâng cao chất lượng văn hóa và chuyên môn”. Điều đó cho thấy công tác thi đua ở tất cả các lĩnh vực nói chung và lĩnh vực giáo dục nói riêng là rất quan trọng.

Công tác thi đua khen thưởng luôn có mối quan hệ chặt chẽ với nhau đem đến hiệu quả chung là nâng cao năng suất lao động, công việc và học tập. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Thi đua là gieo trồng, khen thưởng là thu hoạch”. Để tổ chức tốt các phong trào thi đua, cần tuân thủ theo đúng quy trình, các bước tiến hành như xây dượng kế hoạch, chuẩn bị nội dung, thang bảng điểm, phát động, tuyên truyền, theo dõi, kiểm tra, đôn đốc, sơ kết, tổng kết và tiến hành khen thưởng.

Vấn đề đặt ra là làm thế nào để tinh thần thi đua đến với tập thể lớp, tác động vào ý thức và trở thành động lực cho từng cá nhân học sinh phấn đấu? Làm thế nào để thi đua không phải là một giai đoạn, một phong trào diễn ra trong thời gian ngắn mà là cả một hành trình trong suốt quá trình phấn đấu học tập và rèn luyện của học sinh ở trường? Đó là điều mà bản thân tôi đang hướng tới, đang thực hiện.

Để hoạt động thi đua có hiệu quả, tập trung sự tham gia tối đa của học sinh thì cần chú trọng đến hoạt động khen thưởng. Khen thưởng là việc ghi nhận, biểu dương, tôn vinh thành tích và khuyến khích bằng lợi ích vật chất, tinh thần đối với tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua. Vì thế trong công tác chủ nhiệm lớp, giáo viên chủ nhiệm luôn phải chú trọng đến công tác thi đua khen thưởng đối với các hoạt động, các phong trào thi đua học tập và rèn luyện của học sinh trong lớp mình phụ trách.

Khi tổ chức tốt các phong trào thi đua thì chất lượng giáo dục, rèn luyện của học sinh sẽ có nhiều khởi sắc. Bởi việc động viên, khuyến khích đúng người, đúng việc, đúng nơi, đúng lúc sẽ tạo được động lực, truyền được cảm hứng cho học sinh. Khi học sinh được khích lệ, các em sẽ có thêm niềm tin để vượt qua những khó khăn, bước qua những giới hạn, phát huy tốt phẩm chất và năng lực của mình.

Xuất phát từ những thực tế trên, là một giáo viên chủ nhiệm lớp, nhận thức rõ tầm quan trọng của công tác thi đua, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục học sinh THCS thông qua tổ chức các hoạt động thi đua trong công tác chủ nhiệm”.  Với đề tài này, chúng tôi đề xuất một số biện pháp tổ chức các hoạt động thi đua cho học sinh trong lớp chủ nhiệm, từ đó góp phần nâng cao hiệu quả học tập, chất lượng giáo dục, phát huy tính tích cự, tự chủ của học sinh.

2. Mục đích nghiên cứu

Từ thực tế nghiên cứu công tác thi đua ở trường THCS trên địa bàn, đề xuất được quy trình tổ chức các hoạt động thi đua cho học sinh trong lớp chủ nhiệm, nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức và văn hóa cho học sinh của giáo viên chủ nhiệm, từ đó giúp học sinh có hứng thú hơn trong học tập và tu dưỡng.

3. Phạm vi nghiên cứu

Nghiên cứu công tác thi đua ở trường, từ đó tổ chức các hoạt động thi đua cho học sinh trong lớp chủ nhiệm, nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức và văn hóa cho học sinh.

4. Đối tượng nghiên cứu 

Tổ chức các hoạt động thi đua cho học sinh trong lớp chủ nhiệm nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục.

B. NỘI DUNG 

1. Cơ sở lý luận

1.1. Tìm hiểu về công tác thi đua và khen thưởng

* Công tác thi đua

1. Mác – Ph.Ănghen là những người đầu tiên nghiên cứu một cách khoa học về bản chất và nội dung của thi đua. Ông đã nghiên cứu vấn đề thi đua khi đặt cạnh với cạnh tranh. Theo C. Mác, gốc rễ của cạnh tranh là chế độ tư hữu, còn thi đua xuất hiện tất yếu trong chế độ xã hội chủ nghĩa. Nếu cạnh tranh là cố gắng dành lấy phần hơn, phần thắng về mình giữa những người, những tổ chức với nhau nhằm mang lại lợi ích cho riêng mình thì thi đua xuất phát từ lợi ích tập thể, là sự cộng lại sức mạnh lao động của từng cá nhân trong tập thể đó. Kế thừa những tư tưởng, quan điểm của C. Mác – Ănghen, Lênin cho rằng thi đua là một hình thức hợp tác giữa người với người nhằm phát triển năng lực của con người, phát triển tính chủ động, sáng tạo của nhân dân và của chế độ dân chủ trong xã hội mới.

Chủ tịch Hồ Chí Minh là người vận dụng sáng tạo những quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin về thi đua, đưa thi đua xã hội chủ nghĩa vào hoàn cảnh nước ta và đã nâng quan điểm về thi đua lên tầm tư tưởng, đường lối chính trị, coi thi đua yêu nước là biểu hiện của lòng yêu nước. Người khẳng định “Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua, những người thi đua là những người yêu nước nhất”. Người cho rằng “Thật ra công việc hằng ngày chính là nền tảng thi đua. Thí dụ từ trước đến nay, ta vẫn ăn, vẫn mặc, vẫn ở. Nay ta thi đua ăn, ở, mặc sao cho sạch, cho hợp vệ sinh, khỏi đau ốm. Xưa nay ta vẫn làm ruộng, nay ta thi đua làm sao cho ruộng tốt hơn, sản xuất nhiều hơn, mọi việc đều thi đua như vậy”.

• Do vậy, thi đua là hoạt động tự nguyện, có tổ chức diễn ra trong tất cả các tổ chức, các ngành, các cấp, các lĩnh vực đời sống xã hội nhằm làm cho các hoạt động đó, đạt kết quả tốt hơn góp phần xây dựng đất nước vữngmạnh và bảo vệ vững chắc Tổ quốc.
• Mục đích của thi đua: Thi đua nhằm làm cho hoạt động của cá nhân và tập thể đạt kết quả tốt hơn, đơn vị, ngành, địa phương hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Thi đua nhằm tạo động lực động viên, lôi cuốn, khuyến khích các cá nhân, tập thể phát huy truyền thống yêu nước, năng động, sáng tạo, vượt lên hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
• Mục tiêu của thi đua: Mục tiêu của thi đua là nhằm tạo động lực động viên, lôi cuốn, khuyến khích mọi cá nhân, tập thể phát huy truyền thống yêu nước, năng động, sáng tạo vươn lên hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
• Nội dung của thi đua: Hoạt động thi đua của nước ta có nhiều nội dung phong phú và đa dạng bao hàm tất cả hoạt động của cá nhân, tập thể trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội như kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng…
•  Nguyên tắc thi đua:

+ Tự nguyện, tự giác, công khai.

+ Đoàn kết, hợp tác và cùng phát triển.

+ Nguyên tắc bình đẳng giới.

• Hình thức thi đua: Hình thức thi đua rất đa dạng, phong phú, gồm các hình thức chủ yếu sau: Thi đua thường xuyên và thi đua theo đợt.

+ Thi đua thường xuyên: Là hình thức thi đua căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ được giao của cá nhân, tập thể để tổ chức phát động nhằm thực hiện tốt nhất công việc hàng ngày, hàng tháng, hàng quý, hàng năm của cơ quan, đơn vị.

Đối tượng thi đua thường xuyên là các cá nhân trong một tập thể, các tập thể tuy cùng một cơ quan, tổ chức đơn vị hoặc giữa các đơn vị có chức năng, nhiệm vụ, tính chất công việc tương đồng nhau.

Việc tổ chức phong trào thi đua thường xuyên phải xác định rõ mục đích, yêu cầu, mục tiêu, các chỉ tiêu cụ thể và được tổ chức tại cơ quan, tổ chức, đơn vị hoặc theo khối, cụm thi đua để phát động phong trào thi đua, ký kết giao ước thi đua. Kết thúc năm công tác, thủ trưởng cơ quan, đơn vị, trưởng các khối, cụm thi đua tiến hành tổng kết và bình xét các danh hiệu thi đua.

+ Thi đua định kỳ: Là hình thức thi đua nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ trọng tâm được xác định trong khoảng thời gian nhất định hoặc tổ chức thi đua để phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ đột xuất, cấp bách của cơ quan, đơn vị.

Cơ quan, tổ chức chỉ phát động thi đua theo định kỳ (hoặc theo đợt) khi đã xác định rõ mục đích, yêu cầu, chỉ tiêu, nội dung, giải pháp và thời gian.

* Công tác khen thưởng

Khen thưởng là việc ghi nhận, biểu dương, tôn vinh của cơ quan, tổ chức có thẩm quyền đối với công trạng và thành tích xuất sắc của cá nhân tập thể trong học tập, rèn luyện, lao động, công tác và chiến đấu, góp phần xây dựng và bảo vệ tổ quốc.

• Mục đích của khen thưởng: Nhằm ghi nhận, tôn vinh, biểu dương thành tích, công lao của cá nhân, tập thể điển hình tiên tiến trong lao động sản xuất, chiến đấu, học tập và công tác đã nhân ra diện rộng, góp phần giáo dục, động viên thúc đẩy mạnh mẽ phong trào thi đua yêu nước thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ tổ quốc.
• Nội dung khen thưởng: Khen thưởng các cá nhân và tập thể hoạt động trên tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội có công trạng, thành tích xuất sắc.
• Đối tưởng khen thưởng: Là công dân Việt Nam, các cơ quan Nhà nước, tổ chức chính trị, gia đình, người Việt Nam ở nước ngoài, …
• Hình thức khen thưởng: Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng khẳng định “Thi đua là gieo trồng, khen thưởng là thu hoạch”. Vì vậy lúc sinh thời, Người rất quan tâm đến việc khen thưởng. Người nêu rõ “Thưởng phạt phải nghiêm minh, có công thì thưởng, có lỗi thì phạt; … khen thưởng phải có tác dụng động viên, giáo dục, nêu nêu gương”.
• Mục tiêu khen thưởng:

Khen thưởng là để ghi nhận, tôn vinh, biểu dương những thành tích, nhân điển hình tiên tiến những tập thể và cá nhân trong lao động sản xuất, chiến đấu, học tập và công tác, góp phần giáo dục, động viên, thúc đẩy mạnh mẽ phong trào thi đua yêu nước. Qua khen thưởng sẽ khơi dậy óc sáng tạo, tìm tòi, phát huy trí tuệ, năng lực, tính tích cực, đấu tranh chống các biểu hiện tiêu cực, đẩy lùi cái ác và xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa.

• Nguyên tắc khen thưởng:

+ Chính xác, công khai, công bằng, kịp thời;

+ Kết hợp chặt chẽ động viên tinh thần với khuyến khích bằng lợi ích vật 

chất.

+ Bảo đảm nguyên tắc bình đẳng giới trong thi đua, khen thưởng.

Trong giai đoạn hiện nay, khen thưởng có vai trò quan trọng tạo động lực thúc đẩy xã hội phát triển, khuyến khích, động viên mọi tầng lớp trong xã hội tích cực hăng hái lập thành tích trong lao động, sản xuất và học tập.

* Mối quan hệ biện chứng giữa thi đua và khen thưởng

Thi đua và khen thưởng có mối quan hệ chặt chẽ, tác động biện chứng lẫn nhau. Thi đua là động lực thúc đẩy cá nhân, tập thể thực hiện và hoàn thành nhiệm vụ, trên cơ sở đó để thực hiện việc khen thưởng. Thực tế cho thấy, ở đâu phong trào thi đua được chú trọng và đẩy mạnh thì ở đó xã hội phát triển, quần chúng phấn khởi và khen thưởng chuẩn xác, và ngược lại, ở đâu phong trào thi đua yếu, hoặc không có phong trào thi đua thì xã hội trì trệ, công tác khen thưởng không chuẩn xác, thậm chí có biểu hiện tiêu cực.

Khen thưởng là đánh giá kết quả thi đua, là nhân tố thúc đẩy phong trào thi đua phát triển. Khen thưởng đúng người đúng việc, kịp thời, có tác dụng động viên, giáo dục, nêu gương những tấm gương người tốt, việc tốt, điển hình tiên tiến từ đó nhân rộng cái tốt, lấn át cái xấu, làm cho xã hội ngày càng tiến bộ. Thực tế cho thấy, ở đâu khen thưởng thực hiện đúng nguyên tắc khách quan, công minh thì ở đó quần chúng phấn khởi, và phong trào thi đua sẽ ngày càng được làm mới, tốt hơn, và ngược lại.

Từ cả hai phương diện đó cho thấy, thi đua và khen thưởng luôn bổ sung cho nhau. Thi đua là động lực thúc đẩy mọi tầng lớp nhân dân phát huy tinh thần sáng tạo, nỗ lực vượt mọi khó khăn, vươn lên hoàn thành nhiệm vụ, từ kết quả tổng kết phong trào thi đua mà lựa chọn tập thể và cá nhân xứng đáng để khen thưởng. Khen thưởng chính là đánh giá kết quả thi đua, có đánh giá chính xác, kịp thời thì phong trào thi đua mới có điều kiện phát triển sâu rộng. Vì vậy, hình ảnh “gieo trồng” và “thu hoạch” trong thi đua, khen thưởng chính để nói lên rõ mối quan hệ biện chứng của hai nội dung này.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã coi thi đua là đoàn kết, cải tạo con người, thi đua phải toàn dân, toàn diện, thường xuyên, đặc biệt thi đua phải gắn với khen thưởng một cách thích đáng, khen thưởng phải có tác dụng động viên, giáo dục, nêu gương. Như vậy, phải tổ chức tốt phong trào thi đua thì kết quả khen thưởng mới chính xác, mới có tác dụng giáo dục, nêu gương, do vậy, không coi nhẹ khen thưởng trong thi đua, ngược lại, không có thi đua thì không có căn cứ đánh giá thành tích để khen thưởng.

Việc thực hiện tốt phong trào thi đua nghĩa là tuân thủ đúng quy trình, các bước tiến hành như: xây dựng kế hoạch, chuẩn bị nội dung, thang điểm, bảng điểm, phát động, tuyên truyền, theo dõi, kiểm tra, đôn đốc, sơ kết, tổng kết và tiến hành khen thưởng. Như vậy, đối tượng thi đua sẽ nắm được mục đích, yêu cầu, ý nghĩa của các phong trào thi đua để từ đó định hướng cho hành động cụ thể của mình và các cá nhân, tập thể được khen thưởng phải thực sự là hạt nhân nòng cốt, điển hình trong phong trào thi đua.

Việc khen thưởng chính là thể hiện sự ghi công đối với những thành tích mà cá nhân, tập thể đã đạt được, người được khen thưởng cảm thấy được trân trọng, vinh dự, từ đó cố gắng phát huy tính tích cực trong các công việc được giao và người chưa được khen thưởng cũng từ đó mà thấy được trách nhiệm, nghĩa vụ của mình phải phấn đấu để được ghi nhận trong thời gian tới, từ đó cá nhân và tập thể sẽ có những định hướng và hành động đúng để đạt được mục tiêu đề ra.

1.2. Vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường trung học cơ sở

Giáo viên chủ nhiệm là nhà quản lí, nhà sư phạm đại diện cho Hiệu trưởng truyền đạt những chủ trương, yêu cầu, kế hoạch giáo dục của nhà trường đến với học sinh và tập thể học sinh. Bằng phương pháp thuyết phục, sự gương mẫu, kinh nghiệm sư phạm và uy tín của mình, giáo viên chủ nhiệm giúp cho mỗi học sinh và tập thể lớp có trách nhiệm tuân thủ và tự giác thực hiện nghiêm túc những yêu cầu này.

Nói như PGS.TS Đặng Quốc Bảo – Học viện quản lý giáo dục thì giáo viên chủ nhiệm lớp là nhà quản lý không có dấu đỏ. Ngày nay, với sự nhận thức ngày càng đúng đắn và sâu sắc về giáo dục, có thể coi giáo viên chủ nhiệm như một nhà quản lý với các vai trò: Người lãnh đạo lớp học; người điều khiển lớp học; người làm công tác phát triển lớp học; người làm công tác tổ chức lớp học; người giúp hiệu trưởng bao quát lớp học; người giúp hiệu trưởng thực hiện việc kiểm tra sự tu dưỡng và rèn luyện của học sinh; người có trách nhiệm phản hồi tình hình lớp. Một người giáo viên chủ nhiệm giỏi sẽ góp phần xây dựng nên một tập thể lớp giỏi, nhiều tập thể lớp giỏi sẽ xây dựng nên một nhà trường vững mạnh. Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối giữa nhà trường – gia đình và xã hội. Nếu thực hiện thành công công tác chủ nhiệm sẽ góp phần giáo dục học sinh sau này trở thành thế hệ trẻ năng động, sáng tạo và tài năng.

Để trở thành một giáo viên chủ nhiệm chân chính thì người giáo viên đó cần hội tụ đủ những yếu tố sau: Có hiểu biết rộng về văn hóa chung, có tri thức sâu sắc; Vững vàng về môn học phụ trách ở lớp chủ nhiệm; Có khả năng sáng tạo trong công tác giáo dục, dạy học; Có khả năng thu thập tích lũy tri thức để ngày càng nâng cao hoặc mở rộng tầm hiểu biết của mình; Có khả năng kích hoạt, gây hào hứng nhằm khơi dậy sự hứng thú và động cơ học tập, rèn luyện đạo đức ở học sinh; Giáo viên chủ nhiệm cần tự trang bị cho mình nhiều kĩ năng sư phạm như: Giao tiếp sư phạm trước đám đông, biểu lộ và kiềm chế tình cảm, cảm xúc khi cần thiết, ứng xử các tình huống sư phạm linh hoạt,… Và trên hết, giáo viên chủ nhiệm phải thực sự là một tấm gương sáng cho học sinh noi theo.

Theo Điều lệ trường THCS, THPT và trường PT có nhiều cấp học, ban hành kèm theo Thông tư sổ 12/2011/TT-BGDĐT ngày 28/3 /2011 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, giáo viên chủ nhiệm có những vai trò sau:

– Giáo viên chủ nhiệm thay mặt hiệu trưởng quản lí một lớp học:

Giáo viên chủ nhiệm lớp do hiệu trưởng phân công và thay mặt hiệu trưởng để quản lí và tổ chức các hoạt động giáo dục học sinh ở một lớp học.

Vai trò quản lí của giáo viên chủ nhiệm lớp thể hiện trong việc xây dựng và tổ chức thực hiện các kế hoạch giáo dục, đôn đốc, kiểm tra và đánh giá kết quả học tập và tu dưỡng đạo đức của học sinh trong lớp chủ nhiệm.

Giáo viên chủ nhiệm phải trả lời các câu hỏi về chất lượng học tập và hạnh kiểm của học sinh trong lớp trước hiệu trưởng, trước Hội đồng sư phạm của nhà trường và trước phụ huynh học sinh của lớp khi tổng kết năm học.

– Giáo viên chủ nhiệm xây dựng tập thể học sinh thành một khối đoàn kết:

Giáo viên chủ nhiệm lớp là linh hồn của lớp, bằng các biện pháp tổ chức, giáo dục, bằng sự gương mẫu và quan hệ tình cảm, giáo viên chủ nhiệm xây dựng khối đoàn kết trong tập thể, dìu dắt các em nhỏ như con em mình trưởng thành theo từng năm tháng.

Học sinh kính yêu giáo viên chủ nhiệm như cha mẹ mình, đoàn kết thân ái với bạn bè như anh em ruột thịt, lớp học sẽ trở thành một tập thể vững mạnh. Tình cảm của lớp càng bền chặt, tinh thần trách nhiệm và uy tín của giáo viên chủ nhiệm càng cao thì chất lượng giáo dục càng tốt.

Rất nhiều giáo viên cùng giảng dạy trong một lớp, nhưng giáo viên chủ nhiệm bao giờ cũng để lại những ấn tượng sâu sắc đối với từng học sinh trong suốt cuộc đời họ. Bởi vì, người giáo viên không chỉ dạy kiến thức mà còn dành nhiều thời gian, sức lúc, tình cảm cảm hóa học sinh. Họ kết gắn các thành viên trong lớp học thông qua những câu chuyện, những trò chơi, hoạt động.

– Giáo viên chủ nhiệm tổ chức các hoạt động giáo dục học sinh trong lớp:

Vai trò tổ chức của giáo viên chủ nhiệm thể hiện trong việc thành lập bộ máy tự quản của lớp, phân công trách nhiệm cho từng cá nhân, các tổ, nhóm, đồng thời tổ chức thực hiện các mặt hoạt động theo kế hoạch giáo dục được xây dựng hàng năm.

Các hoạt động của lớp được tổ chức đa dạng và toàn diện, giáo viên chủ nhiệm lớp quán xuyến tất cả các hoạt động một cách cụ thể, chặt chẽ.

Các phong trào thi đua học tập và rèn luyện đi vào thực chất, các nội dung sinh hoạt đoàn thể có nội dung hấp dẫn các thành viên trong lớp về phong trào văn hóa, văn nghệ, thể thao… Chất lượng học tập và tu dưỡng đạo đức của học sinh phụ thuộc rất nhiều vào trật tự, kỉ luật, vào tinh thần đoàn kết và truyền thống của tập thể lớp cũng như các hoạt động đa dạng của lớp.

– Giáo viên chủ nhiệm – Cố vấn đắc lực cho các đoàn thể của học sinh trong

lớp:

Giáo viên chủ nhiệm lớp phải nắm vững điều lệ, tôn chỉ mục đích, nghi thức

và nội dung hoạt động của các đoàn thể.

Với tinh thần trách nhiệm, với kinh nghiệm công tác của mình làm tham mưu cho chi Đoàn thanh niên của lớp lập kế hoạch công tác, bầu ra ban lãnh đạo chi đoàn, tổ chức các nội dung hoạt động và phối hợp với ban cán sự lớp để xây dựng tập thể, đem lại hiệu quả giáo dục tốt nhất.

– Giáo viên chủ nhiệm giữ vai trò chủ đạo trong việc phối hợp với các lực lượng giáo dục:

Gia đình, nhà trường và xã hội là ba lực lượng giáo dục, trong đó nhà trường là cơ quan giáo dục chuyên nghiệp, hoạt động có mục tiêu, nội dung, chương trình và phương pháp giáo dục dựa trên cơ sở khoa học, do vậy giáo viên chủ nhiệm phải là người chủ đạo trong điều phối các hoạt động giáo dục cùng với các lực lượng giáo dục đó một cách có hiệu quả nhất. Năng lực, uy tín chuyên môn, kinh nghiệm công tác của giáo viên chủ nhiệm lớp là điều kiện quan trọng để tập hợp lực lượng, phối hợp thành công các hoạt động giáo dục cho học sinh trong lớp.

Như vậy, giáo viên chủ nhiệm là người đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục để hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh. Để thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ của mình, việc học hỏi và không ngừng trau dồi bản thân là yếu tố tiên quyết của một giáo viên chủ nhiệm.

2. Cơ sở thực tiễn

2.1. Thực trạng công tác thi đua khen thưởng ở trường THCS

Công tác thi đua, khen thưởng là một nội dung quan trọng trong mọi nhà trường. Thông qua thi đua, khen thưởng mà phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh và khắc phục những khó khăn, hạn chế, thúc đẩy phong trào thi đua học tập đi lên như Bác Hồ đã từng nói: “Thi đua – khen thưởng là động lực phát triển và là biện pháp quan trọng để xây dựng con người mới, thi đua yêu nước phải được tiến hành thường xuyên, liên tục hàng ngày”.

Trong trường rất coi trọng công tác thi đua, khen thưởng trong học sinh. Công tác thi đua, khen thưởng trong học sinh thực sự là “đòn bẩy”, kích thích các em hăng say học tập. Vì vậy, việc tổ chức phong trào thi đua cho học sinh là cần thiết vì sẽ khơi dậy được ở các em hứng thú, hưởng ứng phong trào thi đua, tinh thần thi đua và nhận thấy rõ tác dụng của phong trào thi đua.

Trường tôi 2 có tiêu chí thi đua rõ ràng cho tất cả các lớp, mỗi tuần đều có xếp loại thi đua toàn trường về nền nếp theo từng đơn vị lớp. Cuối mỗi học kỳ Nhà trường tổ chức xếp loại thi đua toàn trường theo đơn vị lớp, với năm mặt: Nề nếp, học tập, đóng góp, bảo quản cơ sở vật chất, lao động và vệ sinh. Sơ kêt học kỳ, tổng kết năm học Nhà trường tổ chức công bố kết quả thi đua và trao trưởng cho các tập thể lớp.

Ngoài việc tổ chức thi đua định kỳ của Nhà trường, các tổ chức trong nhà trường còn tổ chức thi đua theo đợt cho các đơn vị lớp, như: Đợt 1, thi đua chào mừng ngày Phụ nữ Việt Nam 20/10. Đợt 2, thi đua lập thành tích chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11. Đợt 3, thi đua lập thành tích chào mừng ngày Quốc tế phụ nữ 8/3 và ngày thành lập đoàn 26/3 …. Những đợt thi đua này diễn ra khá sôi nổi, học sinh các lớp khá tích cực.

Tuy nhiên, phong trào thi đua chỉ hữu ích đối với những lớp khá, những lớp ngoan, lớp chọn. Vì vậy mỗi đợt thi đua chỉ là cuộc chạy đua giữa các lớp chọn, nhất là về học tập. Cho nên, phong trào thi đua học tập của lớp chỉ mang tính hình thức, không tác động trực tiếp vào từng đối tượng học sinh, các em sẽ không hiểu thấu đáo ý nghĩa của việc thi đua. Vì thế, không phấn đấu, không thi đua thực sự, các em sẽ không nỗ lực, cố gắng để học tập, không vươn lên để thi đua cùng bạn bè, không đóng góp công sức cho phong trào của lớp.

Một số thuận lợi, khó khăn trong công tác thi đua khen thưởng ở lớp: 

* Thuận lợi:

– Ban Giám Hiệu nhà trường đã kịp thời động viên, quan tâm, khích lệ cũng như rất ghi nhận công sức của giáo viên chủ nhiệm.

• Công nghệ thông tin phát triển, hầu hết phụ huynh học sinh đều có điện thoại riêng, sự liên lạc giữa gia đình nhà trường và giáo viên chủ nhiệm dễ dàng hơn. Sự phối kết hợp trong quản lý, giáo dục học sinh cũng dễ dàng hơn.

* Khó khăn:

• Sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế thị trường, trong thời kỳ hội nhập của đất nước, vì gánh nặng về kinh tế gia đình, nhiều phụ huynh thiếu quan tâm đến con em và trông chờ chủ yếu vào giáo viên chủ nhiệm trong việc giáo dục. Những câu nói quen thuộc của phụ huynh với giáo viên chủ nhiệm là “trông cậy hết cả vào thầy cô, nhà trường”, “ nhờ các thầy cô giáo trong nhà trường dạy dỗ cháu với chứ tôi cũng hết cách rồi”…
• Sự du nhập nền văn hoá thời mở cửa, ảnh hưởng không ít đến tâm sinh lí học sinh. Một bộ phận học sinh đua đòi chạy theo mốt sống hiện đại.
• Sự rỗng ruột về kiến thức của học sinh trong những năm học cấp dưới.

– Sự bùng nổ công nghệ thông tin làm cho một bộ phận học sinh sử dụng

internet, điện thoại, mạng xã hội sai mục đích giáo dục.

– Ý thức tự giác học tập, rèn luyện của nhiều học sinh còn thấp.

2.2 Thực trạng công tác thi đua khen thưởng ở lớp

Để làm tốt nhiệm vụ chủ nhiệm lớp, giáo viên chủ nhiệm phải biết tổ chức hướng dẫn cho tập thể lớp hoạt động; Biết tổ chức các phong trào thi đua học tập, rèn luyện cho học sinh lớp mình, phải biết phát huy năng lực tự quản của học sinh; Phải biết tìm hiểu, nghiên cứu, phân tích để nắm được đặc điểm, hoàn cảnh, tâm sinh lý, trình độ, năng lực của từng học sinh trong lớp để khuyến khích các em tích cực tham gia các hoạt động thi đua học tập và rèn luyện.

Năm học 2021 – 2022, tôi được Ban giám hiệu nhà trường phân công chủ nhiệm và giảng dạy lớp 9A7. Cũng là lớp tôi đã tham gia chủ nhiệm và giảng dạy năm học 2020 – 2021. Tôi nhận thấy các em khi vào lớp 9 các em chưa quen với cách tiếp cận trong học tập, việc tiếp thu bài gặp nhiều khó khăn, một số em chưa xác định được mục đích, động lực học tập, đến lớp với hình thức “đối phó”, một số em “hổng” kiến thức từ những năm học cấp dưới, một số em chưa có ý thức tự giác học, còn ỷ lại… Như vậy, ngay từ ban đầu nếu các em không nắm vững kiến thức thì sau này phải học lại rất vất vả. Chính vì chất lượng học tập không đồng đều nên giáo viên chủ nhiệm cần có biện pháp để thúc đẩy phong trào học tập bằng cách phát huy tính tự giác, tích cực của các em. Qua đó giúp những em chưa quen với cách học mới, chưa chịu khó, rỗng ruột về kiến thức cùng nhau cố gắng, phấn đấu vươn lên trong học tập để đạt kết quả tốt nhất. Vì vậy, việc nâng cao phong trào thi đua trong học tập là điều quan trọng, cần thiết, thổi cho các em ngọn lửa của lòng đam mê học tập, hăng say thi đua. Và các em thấy được lợi ích của việc học là một trong những con đường dẫn đến thành công.

3. Giải pháp thực hiện

3.1. Biện pháp 1: Tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho học sinh

Tăng cường công tác tuyên truyền, đổi mới nhận thức tư tưởng để mỗi học sinh lớp chủ nhiệm coi thi đua là động lực thúc đẩy mọi hoạt động của lớp.

Cần tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức tư tưởng để mỗi học sinh lớp chủ nhiệm coi thi đua là động lực thúc đẩy mọi hoạt động lớp. Thực hiện đổi mới từ nhận thức đến tư duy để có nhận thức đúng đắn về công tác thi đua, khen thưởng trong tập thể lớp; thi đua phải xuất phát từ lợi ích của tập thể, để “thi đua” không trở thành “ganh đua” mà thi đua để giúp nhau cùng tiến bộ. Công tác thi đua phải chọn đúng vấn đề cấp thiết của lớp (giải quyết những vấn đề tồn tại hoặc những khó khăn phải vượt qua).

Việc tổ chức tuyên truyền và thực hiện các phong trào thi đua của học sinh lớp chủ nhiệm sao cho có sức lôi cuốn là điều không dễ làm, vì vậy phải có sự chỉ đạo chặt chẽ của giáo viên chủ nhiệm, ban cán sự lớp và được sự đồng thuận cao của các thành viên trong lớp. Chỉ có như vậy mới làm cho phong trào thi đua trở lên thiết thực, thu hút được các thành viên trong lớp tham gia và đạt kết quả cao. Đây là yếu tố quyết định cho sự thành công của công tác thi đua, khen thưởng.

3.2. Biện pháp 2: Đổi mới các tiêu chí thi đua theo hướng thiết thực hơn

Để đảm bảo công tác thi đua khen thưởng được thực hiện có hiệu quả, các tiêu chí đánh giá thi đua của lớp cần căn cứ theo các nội dung về tiêu chí thi đua của Nhà trường, của các tổ chức trong nhà trường và được cụ thể hóa để đảm bảo công bằng, khách quan, dễ thực hiện phù hợp với điều kiện của lớp chủ nhiệm.

Xây dựng quy chế hoạt động của lớp chủ nhiệm đảm bảo nguyên tắc phân công nhiệm vụ rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm; Hướng đến sự đoàn kết và các thành viên trong lớp cùng tiến bộ về rèn luyện đạo đức và học tập.

Căn cứ vào các tiêu chí thi đua đã lập, giáo viên chủ nhiệm xây dựng kế hoạch công tác thi đua, quy định cụ thể về nội dung, hình thức và thời gian đánh giá thi đua, đặc biệt cần quan tâm đối mới hình thức tổ chức phong trào thực hiện nhiệm vụ là thi đua rèn luyện tốt – học tập tốt. Làm cho công tác thi đua khen thưởng phải thực sự trở thành động lực thúc đẩy học sinh khắc phục mọi khó khăn để hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập.

3.3. Biện pháp 3: Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá

Tăng cường công tác kiểm tra, đôn đốc, đánh giá đúng thành tích, khen kịp thời để động viên phong trào, khắc phục tình trạng nặng về khen thưởng, nhẹ về thi đua.

Thi đua và khen thưởng là hai hoạt động có mối quan hệ biện chứng với nhau, làm tốt việc tổ chức phong trào thi đua sẽ chọn ra được những gương điển hình tiên tiến, cá nhân xứng đáng để khen thưởng. Đồng thời khen thưởng chính xác và kịp thời lại có tác dụng động viên, giáo dục và nêu gương tốt, thúc đẩy phong trào thi đua học tập, người chưa được khen cũng thấy được trách nhiệm và nghĩa vụ của mình cần phải phấn đấu để được ghi nhận trong thời gian tới. Khen thưởng kịp thời, chính xác, công bằng không những có tác dụng động viên, thu hút nhiều người tham gia, giải quyết được các vấn đề khó khăn mà còn giúp cho các đợt thi đua sau đạt kết quả cao hơn.