SKKN Chữa lỗi và nhận xét cho học sinh khi nói – Viết ở phân môn Tập làm văn lớp 3

1. MỞ ĐẦU
2. LÍ DO CHỌN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

           Có rất nhiều cách tiếp cận và nghiên cứu khác nhau trong những lĩnh vực khác nhau. Còn tôi là một giáo viên trực tiếp giảng dạy thì luôn mong muốn góp sức mình nâng cao chất lượng và sự hiểu biết cho học sinh để bắt nhịp với thời đại công nghiệp hóa, hiện đại hóa của thế kỉ 21. Đồng thời đáp ứng được mục tiêu giáo dục đào tạo của nước ta là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe và thẩm mĩ. Với nhiệm vụ trọng tâm nói trên Bộ giáo dục đã tiếp tục đổi mới chương trình, nội dung và phương pháp giáo dục, nhằm từng  bước nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục. Là người giáo viên tôi cũng muốn mình phát triển toàn diện cùng với sự nhiệt tình, yêu nghề, đặc biệt là nâng cao năng lực trí tuệ và năng lực thực tiễn, trau dồi kiến thức, nghiệp vụ sư phạm, cải tiến phương pháp dạy học phù hợp với tình hình thực tế của học sinh lớp mình. Tôi đã phát huy được tính tích cực, tổ chức cho mọi đối tượng trong lớp đều được hoạt động và học tập có hiệu quả nhằm giúp học sinh chiếm lĩnh hệ thống kiến thức khoa học, hình thành hệ thống kỹ năng, kỹ xảo, thực hành sáng tạo, tác động đến tình cảm đem lại niềm tin, hứng thú học tập.

        Đối với học sinh lớp 3 thì phân môn Tập làm văn là một phân môn khó. Bởi ở lứa tuổi của các em, vốn kiến thức và hiểu biết còn hạn hẹp. Bên cạnh đó còn có một số khó khăn khách quan như điều kiện, hoàn cảnh sống, địa bàn dân cư lao động, nhiều gia đình không có điều kiện để quan tâm đến các em. Việc diễn đạt ngôn ngữ kém, dẫn đến việc tiếp thu kiến thức nhiều em còn chậm, nghèo vốn từ ngữ. Điều này ảnh hưởng nhiều đến việc học tập nói chung, học phân môn Tập làm văn nói riêng của các em. Tập làm văn còn mang tính hiện thực sáng tạo vì một bài tập làm văn thể hiện sự suy nghĩ, tư duy của cá nhân, là tác phẩm không trùng lặp của mỗi em. Muốn làm bài tập làm văn hay thì khả năng tiếp nhận của các em sẽ nhân lên nhiều lần. Mỗi em sẽ tự tìm hiểu, đánh giá cuộc sống, nhận thức các quan hệ tự nhiên, xã hội, tư duy. Nhưng với lứa tuổi còn nhỏ, vốn kiến thức và kĩ năng giao tiếp còn hạn hẹp các em sẽ mắc nhiều lỗi khi nói và viết văn. Vậy làm thế nào để giúp các em sửa được các lỗi này thì mỗi một giáo viên đứng lớp như tôi phải hiểu rõ được nguyên nhân, phát hiện lỗi sai, nhận xét và chữa lỗi. Để tránh hiện tượng học sinh luôn bị mặc cảm là mình làm bài không tốt hoặc mình không có năng khiếu với phân môn Tập làm văn. 

      Vậy việc chữa lỗi và nhận xét cho học sinh khi nói, viết đoạn văn hay bài văn ở phân môn Tập làm văn chính là giúp học sinh nắm được yêu cầu cơ bản về sử dụng Tiếng Việt, hiểu được nguyên nhân mình mắc lỗi và giúp các em biết cách sửa lỗi. 

         Là một người giáo viên trực tiếp giảng dạy lâu năm, với tinh thần trách nhiệm, lương tâm nghề nghiệp, tình thương yêu đối với học sinh của mình tôi đã thực hành chữa lỗi và nhận xét cho học sinh trong các tiết dạy ở phân môn Tập làm văn. Sau đây tôi xin trình bày một số kinh nghiệm mà bản thân đã đúc kết được trong thời gian giảng dạy như sau: “Chữa lỗi và nhận xét cho học sinh khi nói – viết ở phân môn Tập làm văn lớp 3.”

1. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

         Việc dạy cho học sinh nắm được cách nghe – kể lại được nội dung câu chuyện hay nói – viết về một chủ đề có hiệu quả trong phân môn Tập làm văn ở lớp 3 là rất quan trọng. Mỗi giáo viên nên chỉ ra cho học sinh đúng, sai, yêu cầu phát huy cái hay và về nhà chữa lại lỗi mình còn sai. Làm như vậy sẽ giúp các em thấy được cái sai mà không lo sợ khi làm bài tập làm văn.

         Hướng dẫn học sinh chữa lỗi, nhận xét cách làm bài, trình bày bài một đoạn văn một cách cụ thể  giúp học sinh mạnh dạn, tự tin và ham thích học phân môn Tập làm văn. Mục đích nghiên cứu sáng kiến kinh nghiệm này của tôi là tập trung vào các nội dung chủ yếu sau:

– Tìm hiểu các bài tập, chủ đề có trong chương trình tập làm văn lớp 3.

– Thực trạng việc dạy của giáo viên và việc học của học sinh về phân môn Tập làm văn lớp 3 ở trường tiểu học hiện nay.

– Nghiên cứu tìm ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả qua việc chữa lỗi và nhận xét cho học sinh khi nói – viết ở phân môn Tập làm văn lớp 3.

 III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

– Sáng kiến kinh nghiệm này tôi đã nghiên cứu và áp dụng qua thực tế giảng dạy 

tại các lớp 3 trường Tiểu học Thiệu Dương.

– Tham khảo ý kiến đồng nghiệp và những người có tâm huyết với sự nghiệp trồng người.

– Thời gian nghiên cứu sáng kiến kinh nghiệm bắt đầu thực hiện từ ……….. đến tháng ………..

IV . PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

         Trong quá trình nghiên cứu sáng kiến kinh nghiệm, tôi đã áp dụng một số phương pháp sau:

Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin.

Phương pháp thống kê, xử l‎ý số liệu.

Phương pháp luyện tập, thực hành.

1. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 

          Hiện nay trong các trường Tiểu học, chất lượng học tập môn Tiếng Việt nói chung và phân môn tập làm văn nói riêng chưa cao. Ở trường, học sinh đã được học phân môn môn Tập làm văn, được cô giáo hướng dẫn làm văn nhưng khi làm bài học sinh vẫn mắc nhiều lỗi như: sai chính tả, dùng từ không chính xác, viết câu không đúng ngữ pháp Tiếng Việt, chưa biết xây dựng đoạn văn, chưa hoàn chỉnh, ý rời rạc…

        Nguyên nhân dẫn đến chất lượng học tập phân môn tập làm văn lớp 3 chưa cao là do hạn chế vốn từ, tốc độ tiếp thu bài của học sinh, về thời gian của tiết học, về trang thiết bị dạy học và sự chuẩn bị bài của cô giáo còn sơ sài. Nên trong tiết học ít có thời gian cho việc đánh giá kiến thức, chữa các lỗi, nhận xét. Nhiều em còn học lệch, thích học toán hơn làm một bài tập làm văn. Nhiều học sinh còn lười học, sao chép bài trong văn mẫu chưa thật sự say mê với môn học, làm bài một cách máy móc, thiếu sáng tạo, chưa chịu quan sát, thiếu hiểu biết thực tế, trong khi đó phân môn tập làm văn là môn đòi hỏi tư duy hình tượng, tư duy sáng tạo, liên hệ. 

         Việc chữa lỗi và nhận xét cho học sinh khi nói – viết ở phân môn Tập làm văn là một bước hoàn thiện cho bài làm của các em tốt hơn. Giúp các em tự tin, có kinh nghiệm để làm bài sau đạt kết quả cao hơn. Để hạn chế các lỗi trong bài làm văn của học sinh, người giáo viên cần tìm hiểu kĩ đề, có câu hỏi gợi ý, ‎có đồ dùng, tài liệu, phim tài liệu, tranh ảnh mô phỏng để dễ liên hệ với thực tế giúp học sinh xây dựng tốt bài làm của mình. Vì vậy việc chữa lỗi và nhận xét khi học sinh nói – viết ở phân môn tập làm văn là việc làm thường xuyên mà mỗi giáo viên khi trực tiếp giảng dạy như tôi cần phải thực hiện nghiêm túc, tự giác và có tâm huyết với học sinh. 

1. THỰC TRẠNG CỦA VIỆC CHỮA LỖI VÀ NHẬN XÉT KHI HỌC 

SINH NÓI – VIẾT Ở PHÂN MÔN TẬP LÀM VĂN LỚP 3

1. Thực trạng, nguyên nhân:

         Thực tế hiện nay ở trường Tiểu học cho thấy việc chữa các lỗi và nhận xét khi học sinh nói – viết ở phân môn tập làm văn lớp 3 còn hạn chế như sau:

– Bản thân mỗi giáo viên trước khi giao bài thì ít khi nghiên cứu, tìm tòi bài kỹ 

lưỡng nên khi nhận xét – chữa bài sẽ ít có tác dụng đối với học sinh. Giáo viên 

chưa yêu cầu học sinh tự chữa lấy những lỗi trong bài tập làm văn, chưa chú ý 

đến việc khích lệ, những cố gắng và chỉ rõ những sai sót từ nội dung đến hình 

thức diễn đạt, dùng từ trong bài làm. 

– Bên cạnh một số giáo viên tận tụy chữa các lỗi và nhận xét khi học sinh nói, viết đoạn văn, bài văn kỹ lưỡng, số đông giáo viên vẫn chưa có đầy đủ tinh thần trách nhiệm trong việc hướng dẫn các em làm bài, chữa lỗi. Nhiều giáo viên chỉ nhận xét qua loa, nhận xét chung chung, bỏ qua nhiều lỗi trong bài làm, nặng về thông báo. Thậm chí cả lớp làm bài dập khuôn theo giáo viên. 

– Nhiều giáo viên chưa tâm huyết với nghề, trân trọng bài làm của học sinh, nên chưa nhận xét khách quan, chỉ ra những sai sót. Đồng thời cũng phải tùy từng đối tượng mà  người giáo viên nhận xét hay nâng đỡ để giúp học sinh không nản lòng. Ví dụ đối với học sinh học tốt hay có năng khiếu làm văn thì chỉ ra thiếu sót giúp làm bài hay hơn nhưng đối với học sinh chưa biết diễn đạt, dùng từ ngữ diễn đạt chưa hợp lí thì vừa chữa lỗi vừa động viên để học sinh ham học.

– Khi học sinh nói – viết chưa đủ ý, sai chính tả, dùng từ chưa hợp lí thì giáo viên chưa kịp thời chữa lỗi, nhận xét. Lời nhận xét thường có hai phần: được và chưa được về nội dung lẫn hình thức. Giáo viên không nên nhận xét chung chung, nên tránh những lời phê thiếu thận trọng. Lời nhận xét vừa biểu dương mặt tốt, vừa chỉ ra thiếu sót tiêu biểu của học sinh (nếu có). Lời nhận xét cần ghi cẩn thận, chu đáo, câu chữ ngay ngắn, mẫu mực. 

– Chưa có nhiều bài làm hoàn chỉnh để đọc cho học sinh tham khảo. Chấm bài chưa có ghi chép tỉ mỉ những sai sót của học sinh, thống kê sai sót phổ biến để sửa chữa chung cho cả lớp. Giáo viên chưa vận dụng nhiều thông tư 30 về việc chữa lỗi, theo dõi và có biện pháp hướng dẫn các em học tốt hơn.

– Vẫn còn nhiều giáo viên nhận xét theo kiểu mặc định sẵn trong đầu. Cũng chính vì kiểu nhận xét mặc định lướt qua như vậy nên không ít cha mẹ khi xem bài của con mình đã ngã ngửa với những lời nhận xét “rất hay” của cô nhưng có tới sáu, bảy lỗi chính tả đã tìm thấy. Và không ít học sinh có sức học trung bình dù cố gắng học tập thì vẫn luôn bị cô nhận xét là bài làm “chưa hay”. Học sinh không biết mình thiếu gì ? Sai gì? Và phải làm lại ra sao ? Vì thế việc chữa các lỗi và nhận xét cho học sinh khi nói – viết có thể làm thay đổi tinh thần và thái 

độ học tập của các em.