SKKN Dạy học tích hợp kỹ năng sống cho học sinh trong môn khoa học lớp 4

1. MỞ ĐẦU
2. Lí do chọn đề tài.

Kĩ năng sống là một trong những khái niệm được nhắc đến nhiều trong thời đại ngày nay. Có nhiều quan niệm về kĩ năng sống.Theo bản thân, kĩ năng sống đơn giản là tất cả những điều cần thiết chúng ta phải biết để có thể thích ứng với những thay đổi diễn ra hằng ngày trong cuộc sống. Kĩ năng sống được hình thành theo một quá trình, hình thành một cách tự nhiên qua những va chạm, những trải nghiệm trong cuộc sống và qua giáo dục mà có. Có nhiều nhóm kĩ năng sống như: nhóm kĩ năng nhận thức, nhóm kĩ năng xã hội và nhóm kĩ năng quản lí bản thân…Dù là kĩ năng nào cũng đều rất quan trọng và cần thiết với mỗi con người.  

 Ở bậc Tiểu học, các môn học vừa cung cấp cho học sinh những kiến thức  đúng đắn ban đầu về Toán học, Khoa học và Đạo đức,….., vừa cung cấp cho học sinh những tri thức sơ đẳng về các chuẩn mực hành vi xã hội chủ nghĩa gắn với những kinh nghiệm đạo đức, để từ đó giúp học sinh hình thành kĩ năng sống, biết phân biệt đúng sai làm theo cái đúng, ủng hộ cái đúng, đấu tranh với những biểu hiện sai trái, xấu xa, thôi thúc các em hành động theo chuẩn mực đạo đức và thói quen đạo đức chính vì vậy việc rèn kĩ năng sống ở bậc tiểu học là một nhiệm vụ quan trọng mà đội ngũ làm công tác giáo dục cần quan tâm. 

Chủ trương dạy kĩ năng sống là một trong những tiêu chí đánh giá “Trường học thân thiện – học sinh tích cực.” Trên tinh thần đó, bản thân nhận thấy rằng: chính ở dưới mái trường các em học được nhiều điều hay, lẽ phải. Nhà trường là ngôi nhà thân thiện, học sinh tích cực học tập để thành người phát triển toàn diện để xây dựng đất nước, có đủ năng lực hội nhập toàn diện, từng bước trở thành công dân có ích. Đây cũng là một nhiệm vụ quan trọng đối với các thầy cô giáo. Với học sinh tiểu học, là giai đoạn đầu tiên hình thành nhân cách cho các em, giúp các em có một kĩ năng sống tốt cho tương lai sau này.

Nội dung giáo dục kĩ năng sống đã được đưa vào chương trình Tiểu học từ năm học …….. Ở Tiểu học Giáo dục kỹ năng sống được giảng dạy chính khóa vào Hoạt động ngoài giờ lên lớp với bộ sách giáo khoa riêng, ngoài ra còn được dạy tích hợp lồng ghép vào các môn học khác: Khoa học, Đạo đức, Tiếng việt…. Để nâng cao kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học, với cương vị là người giáo viên, bản thân hết sức băn khoăn và trăn trở: Làm thế nào để  dạy học tích hợp  kĩ năng sống cho học sinh trong môn khoa học thực sự có hiệu quả? Làm thế nào để học sinh biết cách vận dụng kĩ năng sống vào trong cuộc sống hằng ngày sau khi học? Với mong muốn góp phần vào việc luận giải những vấn đề nói trên, bản thân chọn đề tài: “ Dạy học tích hợp kỹ năng sống cho học sinh trong môn khoa học lớp 4” 

2. Mục đích nghiên cứu :

Nghiên cứu nội dung tích hợp giáo dục kỹ năng sống trong nội dung chương trình môn khoa học lớp 4.

Đánh giá thực trạng về kỹ năng sống của học sinh lớp 4, đề xuất một số biện pháp cụ thể nhằm thực hiện tốt việc dạy tích hợp kỹ năng sống cho học sinh trong môn khoa học. 

3. Đối tượng nghiên cứu: 

Dạy tích hợp kỹ năng sống cho học sinh trong môn khoa học lớp 4.  

4. Phương pháp nghiên cứu.
5. a. Nghiên cứu tài liệu
6. Nghiên cứu thực tế
7. Phương pháp phân tích và tổng hợp kinh nghiệm giáo dục 
8. Phương pháp quan sát.
9. Thời gian nghiên cứu: Năm học  ……..; ………
10. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.
11. Cơ sở lí luận: 
12. Khái niệm về kỹ năng sống.

Kỹ năng sống là khả năng làm chủ bản thân của mỗi người, kỹ năng ứng xử phù hợp với những người khác và với xã hội, khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuốc sống.

1. Mục tiêu của giáo dục kỹ năng sống đối với Tiểu học: 

– Trang bị cho học sinh những kiến thức, giá trị, thái độ, kĩ năng phù 

hợp.

– Hình thành cho học sinh những hành vi, thói quen lành mạnh, tích cực, loại bỏ những hành vi, thói quen tiêu cực. Kỹ năng sống giúp học sinh có kỹ năng ứng phó phù hợp và linh hoạt trong các tình huống của cuộc sống hàng ngày.

– Kỹ năng sống giúp học sinh vận dụng tốt kiến thức đã học, làm tăng tính thực hành. Tạo cơ hội thuận lợi để học sinh thực hiện tốt quyền bổn phận của mình và phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức.

– Nhằm đẩy mạnh phong trào thi đua xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực 

1. Vị trí vai trò của Giáo dục kỹ năng sống: 

Kỹ năng sống có thể coi là những nhịp cầu giúp con người biến kiến thức thành thái độ, hành vi và thói quen tích cực, lành mạnh. Người có kĩ năng phù hợp sẽ luôn vững vàng trước những khó khăn, thách thức. Ngược lại người thiếu kĩ năng sống thường bị vấp váp, dễ thất bại trong cuộc sống. Chính vì vậy việc giáo dục kĩ năng sống đang dần trở thành nhu cầu cấp thiết. Nhà trường cũng như gia đình cần trang bị cho  học sinh, cho con em mình, giúp các em thêm khỏe mạnh và phát triển toàn diện.

1. Mục tiêu chương trình môn khoa học lớp 4: 

Môn khoa học giúp học sinh tìm hiểu các kiến thức khoa học đơn giản, cơ bản về con người và sức khoẻ, về tự nhiên, con người với thế giới tự nhiên, chú trọng đến việc hình thành và phát triển kỹ năng như: quan sát, dự đoán, nêu thắc mắc, đặt câu hỏi, tìm kiếm thông tin, phân tích, so sánh để giải đáp thắc mắc… đặc biệt chú trọng đến kỹ năng vận dụng kiến thức để ứng xử thích hợp trong cuộc sống.

Với những đặc điểm về đối tượng và phương pháp nghiên cứu như vậy môn khoa học ở tiểu học có khả năng lớn trong giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Giáo dục kỹ năng sống là mục tiêu quan trọng dạy học môn khoa học. Thực hiện tốt giáo dục kỹ năng sống trong dạy học môn khoa học sẽ góp phần chuyển các kiến thức thành thái độ và hành vi tích cực, phù hợp, giúp học sinh có thể xử trí có hiệu quả các tình huống thực tế trong cuộc sống, giúp cho việc học tập môn khoa học có ý nghĩa, mặt khác giúp các em nắm vững các kiến thức khoa học.

1. Mục tiêu giáo dục kỹ năng sống trong môn khoa học ở Tiểu học:

Giáo dục kỹ năng sống  trong môn khoa học giúp học sinh:

– Hiểu biết về một số kỹ năng sống cơ bản như: Tự nhận thức về bản thân, về tự nhiên, xã hội và các giá trị; Giao tiếp và ứng xử thích hợp trong một số tình huống có liên quan đến sức khoẻ của bản thân; Tư duy phân tích và bình luận về các hiện tượng sự vật đơn giản trong tự nhiên, ra quyết định phù hợp và giải quyết vấn đề hiệu quả, thích hợp với tình huống; Đặt mục tiêu quản lý thời gian và cam kết thực hiện.

– Vận dụng các kỹ năng trên để ứng phó phù hợp trong thực tiễn cuộc sống. Cam kết thực hiện những hành vi tích cực cho bản thân, gia đình và môi trường xung quanh, tự giác thực hiện các quy tắc vệ sinh, chăm sóc sức khoẻ của bản thân, gia đình và cộng đồng. 

1. Nội dung giáo dục kỹ năng sống trong môn khoa học:  

Trên cơ sở trang bị cho học sinh các kiến thức của môn học về con người và sức khoẻ, về các hiện tượng tự nhiên, môn khoa học giúp hình thành và phát triển các kỹ năng sống sau: