SKKN Đổi mới dạy học lịch sử địa phương lớp 11. Tìm hiểu khởi nghĩa Ba Đình

1. MỞ ĐẦU

• Lý do chọn đề tài

Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban chấp hành trung ương khóa XI (Nghị quyết số 29 – NQ/TW) với nội dung: “ Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo” đã xác định mục tiêu của đổi mới lần này là tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo, đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc và nhu cầu học tập của nhân dân. Giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nội lực, tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; yêu gia đình, yêu tổ quốc, yêu đồng bào, sống tốt và làm việc hiệu quả…

Trong những năm qua, vấn đề đổi mới dạy học lịch sử là một vấn đề lớn, thu hút sự quan tâm không chỉ ở người làm công tác giáo dục, các nhà sử học, mà ngay cả ở các cấp, các ngành, ở trung ương và địa phương cũng rất quan tâm đến đổi mới dạy học lịch sử. Tuy nhiên, một thực tế cho thấy, việc đổi mới dạy học lịch sử địa phương ở trường THPT hiện nay lại chưa được chú ý và đầu tư. Hầu như việc giảng dạy của giáo viên và học tập của học sinh về lịch sử địa phương chỉ dừng lại ở mức độ chiếu lệ. Mặc dù, chúng ta đều biết rằng, lịch sử địa phương và lịch sử có mối quan hệ biện chứng không thể tách rời. Tri thức lịch sử địa phương là biểu hiện cụ thể, sinh động và đa dạng của lịch sử dân tộc. Lịch sử địa phương là một bộ phận cấu thành của lịch sử dân tộc. Nói cách khác, lịch sử dân tộc được hình thành trên nền tảng khối lượng tri thức lịch sử địa phương đã được khái quát và tổng hợp ở mức độ cao. Bất cứ một sự kiện, hiện tượng lịch sử nào sảy ra cũng mang tính chất địa phương vì nó gắn với một vị trí không gian cụ thể, một địa phương nhất định, dù rằng các sự kiện đó có tính chất, quy mô và mức độ ảnh hưởng khác nhau. Có sự kiện hiện tượng chỉ có tác dụng, ảnh hưởng ở một phạm vi nhỏ hẹp, có sự kiện, hiện tượng mà tác động của nó vượt qua khung giới địa phương, mang ý nghĩa quốc gia, thậm chí là quốc tế.

Xuất phát từ thực tế trên, trong những năm học vừa qua, được phân công giảng dạy lịch sử địa phương ở khối lớp 11- THPT, tôi luôn mong muốn nâng cao chất

lượng dạy và học nên đã tìm tòi, nghiên cứu, đổi mới khi dạy, vì vậy, để khắc phục những hạn chế trong việc dạy học lịch sử địa phương, đồng thời nâng cao hứng thú và hiệu quả dạy – học lịch sử địa phương tôi đã thực hiện đề tài “ Đổi mới dạy học lịch sử địa phương lớp 11. Tìm hiểu khởi nghĩa Ba Đình”.

• Mục đích nghiên cứu

Đề tài “Đổi mới dạy học lịch sử địa phương lớp 11. Tìm hiểu khởi nghĩa Ba Đình” nhằm mục đích giáo dục cho học sinh tình yêu quê hương, đất nước, lòng tự hào dân tộc. Từ đó sẽ hình thành cho các em nhân cách, ý thức xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước, bảo vệ cuộc sống bình yên của quê hương mình và có ý thức học tập, rèn luyện để vươn lên xây dựng quê hương, đất nước ngày càng giàu đẹp, vững mạnh.

• Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài “Đổi mới dạy học lịch sử địa phương lớp

1. Tìm hiểu khởi nghĩa Ba Đình” là dạy – học lịch sử địa phương lớp 11, thông qua việc tìm hiểu Khởi nghĩa Ba Đình cuối thế kỷ XIX.

• Phương pháp nghiên cứu

Đề tài “Đổi mới dạy học lịch sử địa phương lớp 11. Tìm hiểu khởi nghĩa Ba Đình” được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận khoa học duy vật biện chứng; dựa trên lí luận chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng, Chính phủ về công tác giáo duc. Phương pháp nghiên cứu cụ thể của đề tài là vận dụng các phương pháp nghiên cứu của bộ môn: đọc, phân tích, so sánh, tổng hợp… tài liệu lịch sử, những tài liệu có liên quan đến Khởi nghĩa Ba Đình; đồng thời kết hợp với tìm hiểu thực tế ở địa phương.

• NỘI DUNG

• Cơ sở lý luận

• Khái niệm

Địa phương là những vùng đất nhất định nằm trong một quốc gia, có những sác thái, đặc thù riêng, là một bộ phận cấu thành của đất nước. Khái niệm “ địa phương” có thể hiểu theo hai khía cạnh cụ thể và trừu tượng.Với nghĩa cụ thể, có thể gọi địa phương là những đơn vị hành chính như các làng, xã, huyện, tỉnh, thành phố. Với nghĩa trừu tượng, có thể gọi địa phương là những vùng đất nhất định được hình thành trong lịch sử, có ranh giới tự nhiên để phân biệt với vùng đất khác.

Lịch sử địa phương chính là lịch sử của các làng, xã, huyện, tỉnh, thành phố hoặc lịch sử của vùng, miền. Bản thân lịch sử địa phương rất đa dạng và phong phú về cả nội dung và thể loại.

Đổi mới dạy học lịch sử địa phương lớp 11 là cách giải quyết thông qua giảng dạy kiến thức tại thực địa để nâng cao chất lượng dạy và học lịch sử địa phương ở lớp 11 THPT.

• Mối quan hệ

Mối quan hệ giữa lịch sử dân tộc và lịch sử địa phương là mối quan hệ biện chứng, không thể tách rời, nằm trong cặp phạm trù “ cái chung và cái riêng ”. Tri thức lịch sử địa phương là biểu hiện cụ thể, sinh động và đa dạng của lịch sử dân tộc. Lịch sử địa phương là một bộ phận cấu thành của lịch sử dân tộc. Nói cách khác, lịch sử dân tộc được hình thành trên nền tảng khối lượng tri thức lịch sử địa phương đã được khái quát và tổng hợp ở mức độ cao. Bất cứ một sự kiện, hiện tượng lịch sử nào sảy ra cũng mang tính chất địa phương vì nó gắn với một vị trí không gian cụ thể, một địa phương nhất định, dù rằng các sự kiện đó có tính chất, quy mô và mức độ ảnh hưởng khác nhau. Giảng dạy lịch sử địa phương có ý nghĩa quan trọng góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục ở trường THPT. Việc giảng dạy lịch sử địa phương góp phần rèn luyện và phát triển năng lực học tập và nghiên cứu của học sinh. Trong trương