SKKN Giải pháp dạy văn bản “cô bé bán diêm” (An – Đéc – Xen) – Ngữ văn 8 theo định hướng phát triển năng lực học sinh

MỤC LỤC

1. MỞ ĐẦU

1.1 Lí do chọn đề tài

Dạy học theo định hướng phát triển năng lực là một xu hướng dạy học hiện đại được nhiều nước trên thế giới đã và đang áp dụng. Văn kiện đại hội XII của Đảng ghi rõ “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học”. Giáo dục nước ta những năm gần đây đã đổi mới dạy học theo chuẩn kiến thức kĩ năng nhưng vẫn còn quá chú trọng truyền thụ hệ thống tri thức khoa học mà chưa chú trọng đến chủ thể người học cũng như khả năng ứng dụng tri thức đã học vào những tình huống thực tiễn. Trước bối cảnh đó và để chuẩn bị cho quá trình đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông sau năm …………việc đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học thực sự là điều cần thiết. 

Ngữ văn từ lâu được coi là môn học công cụ có vai trò rất quan trọng đối với việc định hướng phát triển năng lực học sinh. Tuy nhiên thực tiễn dạy học Ngữ văn của Việt Nam trong thời gian gần đây và thực trạng hiện nay cho thấy cách dạy học Ngữ văn theo lối bình giảng và cung cấp cho học sinh các kiến thức lí thuyết một cách tách biệt không đáp ứng được nhu cầu học tập của giới trẻ và không còn phù hợp với xu thế của giáo dục hiện đại. Bản thân chủ thể học sinh chưa được đặt vào đúng vị trí vốn có và cần có trong quá trình phân tích tác phẩm mà chỉ được coi là đối tượng tiếp thu của giáo viên. Điều đó dẫn tới hậu quả học sinh chán học văn, học mang tính chất đối phó, lúng túng khi giải quyết các tình huống trong thực tiễn.

Trong chương trình sách giáo khoa hiện hành, các văn bản truyện  nước ngoài lớp 8 chiếm một vị trí quan trọng. Những tác phẩm được lựa chọn để giảng dạy là sự kết tinh tinh hoa của văn học thế giới, đủ sức vượt qua sự thử thách khắc nghiệt của không gian và của thời gian. Thế nhưng, nó dường như vẫn chưa được quan tâm đúng mức, vẫn còn là một mảnh đất thiêng với cả giáo viên và học sinh. Làm thế nào để học sinh cảm nhận được hết cái hay, cái đẹp của tác phẩm, phát huy hết năng lực của các em là điều mà đội ngũ giáo viên chúng tôi luôn trăn trở. Thực tế giảng dạy cho thấy rằng: hứng thú của học sinh thường gắn liền với cái mới lạ, gây tò mò và kích thích tư duy. Hiện trạng dạy học tác phẩm truyện nhìn từ phía người học hiện nay là một bức tranh hết sức ảm đạm đang cần gam màu tươi mới lạc quan tô điểm thêm. Cho nên dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học vừa là khơi gợi tính tích cực, chủ động của học sinh, lại còn phá vỡ đi mô hình giảng dạy khuôn mẫu – kinh nghiệm đã tồn tại trong nhà trường phổ thông lâu nay. Và đó còn là điểm mấu chốt để quá trình dạy học bộ môn Ngữ văn thành công trên tinh thần đổi mới chương trình sách giáo khoa sau năm …………

Vì những lí do đó, tôi mạnh dạn đề xuất một số giải pháp Dạy học văn bản Cô bé bán diêm – một văn bản truyện nước ngoài trong chương trình Ngữ văn 8 theo định hướng phát triển năng lực học sinh. 

1.2. Mục đích nghiên cứu 

Xây dựng một số giải pháp nhằm phát triển năng lực người học trong dạy học văn bản Cô bé bán diêm – Ngữ văn 8

1.3 Đối tượng nghiên cứu 

Đối tượng nghiên cứu của sáng kiến là năng lực cần phát triển cho học sinh  khi học văn bản Cô bé bán diêm – Ngữ văn 8, HS trường THCS Quang Trung, Thị xã Bỉm Sơn.

1.4. Phương pháp nghiên cứu 

Xuất phát từ mục đích, đối tượng  nghiên cứu, sáng kiến được tiến hành với các phương pháp nghiên cứu chủ yếu sau:

– Phương pháp khảo sát thực tiễn 

–  Phương pháp phân tích, so sánh, quy nạp 

– Phương pháp so sánh đối chiếu

– Phương pháp phân tích – tổng hợp

– Phương pháp thực nghiệm sư phạm

2. NỘI DUNG

2.1 Cơ sở lý luận

Nghị quyết 29 của ban chấp hành trung ương Đảng lần thứ 8( Khóa XI) đã nêu rõ yêu cầu “Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam. Trong đó việc đổi mới giáo dục phổ thông được xem là khâu đột phá. Nội dung trọng tâm của việc đổi mới căn bản toàn diện giáo dục phổ thông là sự phát triển năng lực người học, từ đó nâng cao chất lượng của nguồn nhân lực trong chiến lược phát triển đất nước”.

Thứ trưởng Bộ giáo dục đào tạo Nguyễn Vinh Hiển cũng đã khẳng định “Dạy học phát triển năng lực là đổi mới căn bản cốt lõi nhất của đổi mới giáo dục hiện nay”

Tiến sĩ Nguyễn Thị Kim Dung (Học viện quản lý giáo dục) thì cho rằng: “Đổi mới giáo dục là chúng ta không quá chú trọng vào mục tiêu kiến thức, phải đặc biệt chú trọng mục tiêu hình thành năng lực cho người học”. 

PGS, TS Hà Thế Truyền khẳng định:“việc xác định năng lực người học là khâu tiên quyết là chìa khóa đổi mới giáo dục hiện nay”

Như vậy có thể thấy dạy học theo định hướng phát triển năng lực là vô cùng cần thiết. 

Có nhiều quan niệm khác nhau về khái niệm năng lực nhưng hiểu theo cách khái quát nhất: Năng lực là sự kết hợp một cách linh hoạt và có tổ chức kiến thức, kĩ năng với thái độ, tình cảm, giá trị, động cơ cá nhân… nhằm đáp ứng hiệu quả một yêu cầu phức hợp của hoạt động trong bối cảnh nhất định.

Năng lực Ngữ văn được xác định là khả năng của mỗi học sinh thể hiện trong việc thực hiện những mục tiêu kiến thức, kĩ năng, thái độ mà các em đã có sẵn hoặc tiếp thu được để vận dụng trong quá trình học tập, từ đó hình thành và phát triển các năng lực.

Vậy đổi mới phương pháp dạy học Ngữ văn theo định hướng phát triển năng lực là thế nào? Làm thế nào để giúp học sinh phát triển được năng lực thông qua dạy học văn bản truyện? Người thầy phải đổi mới ra sao để đáp ứng