SKKN Giáo dục ý thức bảo vệ mắt thông qua bài 50 tiết 52 vệ sinh mắt – Sinh học 8 bằng phương pháp dạy học tích hợp

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài:

Hiện nay, với sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ, việc tiếp cận nhiều với các thiết bị thông tin điện tử, môi trường sinh sống bị ô nhiễm độc hại, lối sống và thói quen không tốt… khiến cho mắt không còn đủ khả năng tự điều tiết dẫn đến nhiều tật và bệnh về mắt mà điển hình nhất là các tật khúc xạ. Trước những vấn đề này cần làm thế nào để phòng tránh các tật như cận thị, viễn thị… 

Qua thực tế dạy học nhiều năm tôi thấy rằng việc kết hợp kiến thức giữa các môn học “Tích hợp” vào để giải quyết một vấn đề nào đó trong một môn học là việc làm hết sức cần thiết. Điều đó không chỉ đòi hỏi người giáo viên giảng dạy bộ môn không chỉ nắm bắt nhuần nhuyễn kiến thức bộ môn mình giảng dạy mà còn cần phải không ngừng trau dồi kiến thức của những môn học khác để giúp các em giải quyết các tình huống, các vấn đề đặt ra trong môn học một cách nhanh nhất, hiệu quả nhất. Chương trình sách giáo khoa nói chung, môn Sinh học nói riêng đang thực hiện là chương trình soạn theo quan điểm mang nặng lý thuyết. Nội dung chương trình mới Bộ giáo dục đang dự định cải cách theo quan điểm hướng đến tính thiết thực, tập trung vào những kiến thức, kĩ năng cơ bản, coi trọng thực hành vận dụng, tích hợp được nhiều mặt, nhiều nội dung giáo dục. Do vậy, người làm công tác giảng dạy không thể không tìm cách tự thay đổi phương pháp dạy học cho phù hợp với yêu cầu mới, mục tiêu dạy học mới. Tích hợp trong giảng dạy sẽ giúp học sinh phát huy sự suy nghĩ, tư duy, sự sáng tạo trong học tập và ứng dụng vào thực tiễn. Giáo dục tích hợp kiến thức các môn học vào để giải quyết các vấn đề trong một môn học sẽ giúp học sinh hiểu rộng hơn, sâu hơn về vấn đề trong môn học đó. Môn Sinh học là một bộ môn cung cấp cho học sinh hiểu biết về thế giới động vật, thực vật, con người, mối quan hệ khăng khít về các nhân tố trên đối với môi trường sống. Trong quá trình dạy học môn Sinh học lớp 8 tôi nhận thấy có nhiều khả năng tích hợp các nội dung vào dạy học, và bản thân tôi đã áp dụng giáo dục tích hợp  vào các bài dạy, đặc biệt thành công nhất là bài 50 tiết 52 “Vệ sinh mắt”. Qua bài này ngoài việc cung cấp kiến thức trong SGK tôi đã giáo dục cho học sinh hiểu được hiện nay đôi mắt của các em học sinh đang bị hủy hoại nghiêm trọng, làm ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống. Một trong những nguyên nhân cơ bản gây nên tình trạng trên là do những hiểu biết chưa đúng và chưa có các biện pháp bảo vệ và phòng tránh các bệnh liên quan đến mắt . Giáo dục cho HS ý thức chăm sóc, bảo vệ đôi mắt  là một vấn đề cấp bách và là vấn đề có tính khoa học, tính xã hội sâu sắc. Đặc biệt vấn đề này hết sức cần thiết cho các em HS – những chủ nhân tương lai của đất nước. Làm thế nào để hình thành cho các em ý thức bảo vệ đôi mắt và thói quen sống khoa học? 

Là GV dạy học môn sinh học, tôi thấy việc giáo dục ý thức chăm sóc sức khoẻ đặc biệt là đôi mắt cho các em, thông qua các tiết dạy là một yêu cầu không thể thiếu trong quá trình dạy học. Vậy phải giáo dục như thế nào mới có hệ thống và có hiệu quả, để bài dạy không bị nhồi nhét kiến thức, học sinh không bị nhàm chán? Trên tinh thần đó tôi đã chọn đề tài “Giáo dục ý thức bảo vệ mắt thông qua bài 50 tiết 52 vệ sinh mắt – sinh học 8 bằng phương pháp dạy học tích hợp”

1.2. Mục đích nghiên cứu.

      Thông qua những tiết có áp dụng phương pháp DHTH, tôi muốn nêu lên vấn đề là làm thế nào để một tiết dạy có DHTH đạt hiệu quả cao nhất, và tôi muốn tìm ra những giải pháp hữu hiệu nhất giúp HS hiểu và vận dụng kiến thức vào việc bảo vệ sức khoẻ cho chính bản thân mình và mọi người.

1.3. Đối tượng nghiên cứu.

Đối tượng nghiên cứu: Đề tài này nghiên cứu cách đưa dạy học theo chủ đề tích hợp vào giảng dạy môn sinh học ở trường THCS, nhằm mạng lại hứng thú cũng như kết quả học tập cao nhất cho các em học sinh.

1.4. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu việc tích hợp trong dạy học sinh học 8 ở trường THCS Ái Thượng, tôi sử dụng các phương pháp sau:

–  Phương pháp điều tra giáo dục: Qua các câu hỏi điều tra để có thể tìm ra nguyên nhân làm cho HS hứng thú khi học các tiết học có áp dụng phương pháp DHTH và hiệu quả của tiết học đó.

– Phương pháp trò chuyện phỏng vấn để nắm được những thuận lợi, khó khăn khi dạy các tiết có áp dụng phương pháp DHTH.

– Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động sư phạm: Tìm hiểu sự chuẩn bị của GV trong các tiết có áp dụng phương pháp DHTH, quá trình học tập cũng như sự hứng thú của HS.

–  Phương pháp quan sát sư phạm: Quan sát các thiết bị cần thiết để phục vụ các tiết DHTH, dự giờ các tiết có áp dụng phương pháp DHTH để biết được tinh thần và thái độ học tập của HS.

–  Phương pháp phân tích và tổng hợp kinh nghiệm giáo dục: Tổng kết kinh nghiệm và đưa ra giải pháp phù hợp với mục tiêu đào tạo hiện nay của Bộ giáo dục đề ra về tích hợp ở trường THCS. Bên cạnh đó, cần phải xem xét các điều kiện cụ thể của trường mà có biện pháp phù hợp nhằm nâng cao kết quả học tập của HS.

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.

• .  Cơ sở lý luận của SKKN.

Để thực hiện có hiệu quả việc tích hợp nội dung giáo dục bảo vệ mắt, giáo viên cần xác định:

• Mục tiêu tích hợp.
• Nguyên tắc tích hợp.
• Nội dung, phương pháp, hình thức tích hợp.
• Địa chỉ tích hợp.

  Tuy nhiên dù tích hợp nội dung nào trong giảng dạy người giáo viên cũng phải thực hiện nghiêm túc kiến thức cơ bản của môn học, không kéo dài thời gian trên lớp và làm nặng nề giờ học. Đối với nội dung bài học có liên quan bảo vệ mắt, đòi hỏi người giáo viên phải cập nhật thường xuyên thông tin thì nội dung bài học mới phong phú, có ý nghĩa.

Giáo dục tích hợp kiến thức các môn học vào để giải quyết các vấn đề trong một môn học sẽ giúp học sinh hiểu rộng hơn, sâu hơn về vấn đề trong môn học đó.

Phương pháp dạy học theo quan điểm tích hợp yêu cầu Giáo viên chú ý hướng dẫn học sinh tìm hiểu, chiếm lĩnh những tri thức kĩ năng đặc thù của từng phân môn, từng bài học cụ thể. Đồng thời phải biết khai thác những yếu tố chung, những yếu tố có mối liên hệ giữa các phân môn, các bài học khác cùng loại. Từ đó giúp hình thành hệ thống tri thức, kĩ năng cơ bản cho học sinh.

Dạy học tích hợp lồng ghép các môn khác giảm bớt sự căng thẳng nhàm chán trong môn học, lồng ghép kỹ năng sống cho học sinh giúp các em áp dụng kiến thức đã học vào cuộc sống thực tiễn.

2.2.  Thực trạng của SKKN

– Về giáo viên