SKKN Hướng dẫn HS làm bài tập trắc nghiệm Lịch Sử Việt Nam giai đoạn 1930 – 1945 trong ôn thi THPT Quốc Gia.

MỤC LỤC

1. Sơ lược lý lịch tác giả………………………………………………..……………….1
2. Sơ lược đặc điểm tình hình đơn vị………………………………………..………..1

     – Tên sáng kiến/đề tài giải pháp………………………………………….………..1

     – Lĩnh vực……………………………………………………………………………1

III. Mục đích yêu cầu của  đề tài, sáng kiến……………………………………….…1

1. Thực trạng ban đầu trước khi áp dụng sáng kiến………………………………..1
2. Sự cần thiết phải áp dụng sáng kiến………………………………………………2
3. Nội dung sáng kiến …………………………………………………………………2

    3.1 Quá trình phát triển sáng kiến…………………………………………………2

    3.2 Các biện pháp thực hiện……………………………………………………….3

       3.2.1 Xây dựng các chuyên đề…………………………………………………….3

       3.2.2 Lập sơ đồ tư duy, sơ đồ hóa kiến thức theo chủ đề kết hợp từ khóa………5

       3.2.3 Xác định kiến thức trọng tâm bám sát sách giáo khoa và cấu trúc đề thi…8

       3.2.4 Ghi nhớ có hệ thống, chia theo từng giai đoạn……………………………..25

       3.2.5 Phân biệt cụm từ khóa và tên thuật ngữ cốt lõi…………………………….29

              3.2.6 Các dạng công thức thường gặp…………………………………………….30

              3.2.7 Sử dụng câu hỏi ngắn để học sinh điền khuyết…………………………….30

              3.2.8 Sử dụng bảng biểu theo chủ đề, nhóm vấn đề…………………………..….35

              3.2.9 Các dạng câu hỏi thường gặp……………………………………………….50

1. Hiệu quả đạt được………………………………………………………………..54
2. Mức độ ảnh hưởng………………………………………………………………..54
3. Kết luận…………….…………………………………………………………….54

III. Mục đích yêu cầu của  đề tài, sáng kiến:

1. Thực trạng ban đầu trước khi áp dụng sáng kiến.

Theo phương án tổ chức kì thi THPT Quốc Gia năm 2017 mà Bộ GD và ĐT đã công bố thì ngoài môn Ngữ Văn, tất cả các môn còn lại đều thi theo hình thức trắc nghiệm. Như vậy, môn Toán, môn Ngoại ngữ và bài thi Khoa học xã hội, Khoa học tự nhiên sẽ thi bài thi trắc nghiệm. Do đó, môn Lịch Sử cùng với môn Địa lí và môn GDCD sẽ nằm trong tổ hợp bài thi Khoa học xã hội. Điều này được xem là thay đổi lớn nhất và cũng gây lo lắng nhiều nhất cho thí sinh. Vì vậy, việc ôn tập như thế nào để làm tốt bài thi tổ hợp nói chung và môn Sử nói riêng là nhiệm vụ không hề đơn giản.

Trong ba năm qua khi đưa môn Sử vào tổ hợp bài thi Khoa học xã hội và thi theo hình thức trắc nghiệm thì kết quả bộ môn Lịch sử trong bài thi tổ hợp chưa cao. Từ thực tế đó tôi nhận ra một thiếu sót khá lớn trong chương trình Lịch sử THPT nói chung và môn Sử lớp 12 nói riêng là không có tiết ôn tập hoặc hướng dẫn học sinh phương pháp hệ thống các chuỗi sự kiện, các giai đoạn lịch sử bằng các bảng biểu, sơ đồ tư duy và nhất là hiện nay thi theo hình thức trắc nghiệm thì việc làm bài tập trắc nghiệm sau mỗi bài học càng đóng vai trò quan trọng hơn.

Từ thực tiễn đó, tôi nhận thấy rằng mỗi người giáo viên cần phải tìm ra nhiều phương pháp hay, những cách làm bài hiệu quả để giúp học sinh đạt kết quả như mong muốn trong kì thi THPT Quốc gia, nhận thức được điều này tôi xin chia sẻ một số biện pháp ôn thi trắc nghiệm THPT Quốc gia môn Sử khối 12 đạt  hiệu quả. Đó là lí do tôi chọn đề tài này.

Dù chỉ đạt kết quả bước đầu, nhưng có ý nghĩa thiết thực trong việc ôn tập thi THPT Quốc gia, đây là đề tài được nêu ở khía cạnh kinh nghiệm bản thân trong quá trình dạy học bộ môn.

2. Sự cần thiết phải áp dụng sáng kiến.

            Ôn thi THPT Quốc gia để công nhận tốt nghiệp THPT kết hợp với xét tuyển Đại học, Cao đẳng đóng vai trò rất quan trọng đối với học sinh khối 12. Vì vậy, ôn thi là khâu quan trọng không thể thiếu trong quá trình dạy học nói chung và dạy Sử nói riêng. Để có được giờ dạy ôn tập đạt hiệu quả như mong muốn là công việc đầy khó khăn; để các tiết ôn tập đạt hiệu quả trong kì thi càng khó khăn hơn ở phía thầy và cả phía trò. Vì lâu nay không ít giáo viên quan niệm, ôn tập là dạy lại kiến thức cũ một cách khái quát. Học sinh tham gia các tiết ôn tập một cách thụ động, chán nản với tâm lí nghe lại những điều đã biết. Hơn nữa khoảng thời gian ôn tập không nhiều, học sinh lại học nhiều môn nên sẽ bị phân tâm về khối lượng kiến thức giữa các môn học.

            Xuất phát từ thực tế trên, tôi đã cố gắng tìm cách giúp cho học sinh ôn tập và tham gia vào quá trình ôn tập tích cực hiệu quả hơn.

            Trong đề tài sáng kiến của mình tôi chỉ nêu một số phương pháp và cách ôn thi môn Lịch sử khối 12 trong giai đoạn 1930 – 1945. Vì đây là phần khá quan trọng chiếm nhiều câu hỏi trong đề thi nhưng có một số nội dung khó gây khó khăn cho học sinh trong việc làm bài nhất là các hội nghị, các mặt trận thành lập, các chủ trương của Đảng qua các thời kì, biết nắm thời cơ, chớp lấy thời cơ để chuẩn bị khởi nghĩa.

3. Nội dung sáng kiến.

     3.1 Quá trình phát triển sáng kiến.

            Trước đây, khi chưa áp dụng hình thức thi trắc nghiệm thì việc dạy và ôn tập cho học sinh khối 12 chủ yếu là cung cấp đầy đủ nội dung quan trọng hay kiến thức trọng tâm của bài sau đó giáo viên đưa ra một số dạng câu hỏi cho học sinh tiếp cận để quen với cách làm bài theo hướng tự luận, nhưng từ khi thi theo hình thức trắc nghiệm thì ngoài việc xác định kiến thức trọng tâm thì giáo viên cần phải thay đổi phương pháp giảng dạy, tôi luôn yêu cầu các em đọc sách và tự khai thác, xử lý sách giáo khoa để chinh phục và tìm tòi tri thức.Từ đây, các em biết vận dụng kiến thức để làm bài thi. 

             Để khắc phục những hạn chế từ việc thi theo hình thức trắc nghiệm và tìm phương pháp ôn thi đạt kết quả tốt tôi xin nêu một vài biện pháp theo quan điểm của cá nhân nhằm giúp một phần nào đó cho quá trình ôn tập bộ môn hiệu quả hơn.

     3.2 Các biện pháp thực hiện.

        3.2.1 Xây dựng các chuyên đề

          Khi dạy giai đoạn Lịch sử Việt Nam từ 1930 – 1945, theo sách giáo khoa thì đây là giai đoạn sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời năm 1930 đến ngày 2/9/1945, Bác Hồ đọc bản Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Tuy nhiên, trong đề tài nghiên cứu của mình tôi lấy mốc thời gian từ hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam tháng 2 năm 1930 để giúp học sinh thấy được vai trò của Đảng từ khi thành lập đến thắng lợi Cách mạng tháng Tám 1945. Đồng thời, hiểu rõ hơn nhiệm vụ chiến lược của cách mạng được Đảng đề ra trong Cương lĩnh chính trị tháng 2/1930 do Nguyễn Ái Quốc soạn thảo và sau đó là trong Luận cương chính trị tháng 10/1930 do Trần Phú soạn thảo. Đây là những nội dung thường xuất hiện trong đề thi THPT Quốc gia ba năm gần đây. Để thực hiện có hiệu quả các nội dung trong giai đoạn này trước tiên, giáo viên cần nắm được nội dung chính của giai đoạn, cụ thể như sau:

         Tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929 – 1933 cùng với cuộc “khủng bố trắng” của Pháp sau khởi nghĩa Yên Bái (9/2/1930), đã làm bùng nổ phong trào cách mạng trong cả nước những năm 1930 – 1931. Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, phong trào đã phát triển đến đỉnh cao với sự thành lập các Xô viết Nghệ – Tĩnh.

         Trong bối cảnh lịch sử những năm 1936 – 1939, khi chủ nghĩa phát xít xuất hiện đe dọa hòa bình thế giới và phong trào chống phát xít ở Pháp giành thắng lợi bước đầu, ở nước ta dấy lên phong trào đấu tranh công khai rộng lớn. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, phong trào đã thu hút đông đảo quần chúng tham gia, đấu tranh đòi tự do, dân chủ, cơm áo, hòa bình. Đây là phong trào quần chúng có mục tiêu, hình thức đấu tranh mới mẻ ở nước ta.

         Cuộc chiến tranh thế giới thứ hai (1939 – 1945) đã tác động đến toàn thế giới, trong đó có Việt Nam. Cuộc chiến đấu của nhân dân Liên Xô và các lực lượng dân chủ thế giới chống phát xít thắng lợi đã tạo điều kiện thuận lợi cho cách mạng nước ta và nhiều nước tiến lên giải phóng dân tộc. Đầu năm 1941, Nguyễn Ái Quốc về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng, chủ trì Hội nghị Trung ương Đảng tháng 5/1941, hoàn chỉnh chủ trương đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu được đề ra tại Hội nghị Trung ương Đảng tháng 11/1939: Giương cao hơn nữa ngọn cờ giải phóng dân tộc, giải quyết vấn đề dân tộc trong phạm vi từng nước ở Đông Dương. Từ đây, cách mạng nước ta ngày càng phát triển, tiến đến khởi nghĩa giành chính quyền.

          Cách mạng tháng Tám năm 1945 thắng lợi là kết quả của quá trình chuẩn bị chu đáo trong 15 năm kể từ khi Đảng ra đời. Đảng đã lãnh đạo cuộc đấu tranh qua nhiều giai đoạn, toàn diện và trực tiếp nhất là giai đoạn tiến đến Tổng khởi nghĩa thắng lợi, chính quyền về tay nhân dân, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời.

          Bên cạnh việc nắm vững các kiến thức trọng tâm. Khi dạy ôn thi THPT Quốc gia giai đoạn 1930 – 1945, giáo viên cần cung cấp cho các em những kiến thức chuyên sâu, dưới dạng các chuyên đề. Cụ thể như sau:

Chuyên đề 1: Chủ trương, sách lược của Đảng với cách mạng Đông Dương và Việt Nam giai đoạn 1930 – 1945.

Chuyên đề 2: Vấn đề dân tộc, dân chủ từ 1930 đến 1945.

Chuyên đề 3: Các mặt trận dân tộc thống nhất từ 1930 đến 1945.

Chuyên đề 4: Sự chuẩn bị cho Cách mạng tháng Tám năm 1945.

Chuyên đề 5: Những sự kiện của lịch sử thế giới tác động đến lịch sử Việt Nam từ 1930 đến 1945.

Chuyên đề 6: Mối quan hệ giữa giai đoạn 1930 – 1945 với các giai đoạn lịch sử trước và sau đó.

Chuyên đề 7:  Thời cơ trong cách mạng từ 1930 đến 1945.

Để thực hiện tốt các chuyên đề này giáo viên cần định hướng cho học sinh nắm vững các nội dung sau:  

       – Trước nhất, giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu khái niệm: Chủ trương là gì? Sách lược là gì?

       – Thứ hai, giáo viên yêu cầu học sinh nêu vai trò của chủ trương, sách lược với sự thắng lợi của một cuộc cách mạng.

       – Thứ ba, giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu chủ trương của Đảng đối với cách mạng Đông Dương và Việt Nam từ năm 1930 đến năm 1945 thông qua các câu hỏi gợi mở:

        + Chủ trương của Đảng với cách mạng Đông Dương từ 1930 – 1931 được thể hiện qua các văn kiện nào? (Học sinh có thể trả lời được đó là Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng do Nguyễn Ái Quốc soạn thảo và Luận cương chính trị của Trần Phú).

        + Chủ trương đó được thực hiện trong thời gian 1930 – 1931 ra sao? (Dựa vào các kiến thức đã nắm được về phong trào cách mạng 1930 – 1931, học sinh sẽ trả lời được câu hỏi này).

        + Trong giai đoạn 1936 – 1939, Đảng ta đã đưa ra chủ trương, sách lược gì? Vì sao Đảng ta lại đưa ra chủ trương, sách lược đó? (Dựa vào các kiến thức cơ bản đã được ôn tập về phong trào dân chủ 1936 – 1939, học sinh sẽ thấy ngay được chủ trương của Đảng từ 1936 đến 1939 được phản ánh trong nội dung của Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương tháng 7 – 1936. Đảng đưa ra chủ trương, sách lược đó để phù hợp với hoàn cảnh thế giới và trong nước lúc bấy giờ…).

        + Từ 1939 – 1945, chủ trương của Đảng được thể hiện qua các sự kiện nào? Tại sao Đảng lại có sự thay đổi chủ trương như vậy? Nội dung quan trọng nhất trong chủ trương chỉ đạo của Đảng từ 1939 đến 1945 là gì? (Học sinh sẽ trả lời được chủ trương của Đảng từ 1939 – 1945 được thể hiện trong Nghị quyết của các Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng tháng 11 – 1939, tháng 11 – 1940, tháng 5 – 1941). Sở dĩ từ 1939 – 1945, Đảng có sự thay đổi chủ trương so với thời gian trước đó (1936 – 1939) bởi vì hoàn cảnh trong nước và thế giới có những chuyển biến mau lẹ, đòi hỏi Đảng phải kịp thời nắm bắt tình hình, đề ra chủ trương mới, phù hợp. Nội dung quan trọng nhất trong chủ trương chỉ đạo cách mạng của Đảng từ 1939 đến 1945 là giương cao