SKKN Kinh nghiệm bồi dưỡng học sinh khá giỏi lớp 8 làm bài tập phần “Chuyển động cơ học” – Vật lí 8

PHẦN I: MỞ ĐẦU

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:

Môn Vật lí ra  đời gắn liền với con người và lịch sử phát triển của xã hội, nó có một ý nghĩa lý luận và thực tiễn vô cùng quan trọng. Trong thời đại hiện nay- thời đại công nghiệp hoá, hiện đại hoá càng đòi hỏi chất lượng dân trí được đặt lên hàng đầu. Chính vì vậy  Đảng và nhà nước đã xác định phải có một chiến lược giáo dục đào tạo nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài trên mọi lĩnh vực khoa học. Vì  vậy dạy Vật lí ở trường trung học cơ sở ngoài mục đích cung cấp tri thức cho học sinh, còn phải chú ý dạy cho học sinh biết liên hệ với thực tiễn cuộc sống để vận dụng kiến thức đã học để giải quyết một số tình huống xảy ra xung quanh cuộc sống của các em.

Căn cứ vào nhiệm vụ bồi dưỡng học sinh giỏi hàng năm của trường THCS…  nhằm phát hiện những học sinh có năng lực học tập môn vật lý bậc THCS để bồi dưỡng nâng cao năng lực nhận thức, hình thành cho các em những kỹ năng cơ bản và nâng cao trong việc giải các bài tập vật lý. Giúp các em tham gia dự các kỳ thi học sinh giỏi cấp trường, huyện, tỉnh đạt kết quả cao nhất mang lại thành tích cho bản thân, gia đình và thực hiện mục tiêu bồi dưỡng học sinh hàng năm đã đề ra của nhà trường.

 Trong nhiều năm giảng dạy Vật lí lớp 8,tôi phát hiện việc giảng dạy phần Chuyển động cơ học cho học sinh giỏi lớp 8 là rất quan trọng, nên tôi đã trăn trở suy nghĩ rất nhiều để làm sao hướng dẫn các em đội tuyển học sinh giỏi giải thành thạo dạng bài tập này và so sánh kết quả áp dụng đề tài giữa các năm với nhau đã cho thấy  việc áp dụng kinh nghiệm này vào giảng dạy kết quả đạt được năm sau cao hơn năm trước. Bởi lẽ đó, trong đề tài này tôi mạnh dạn đưa ra “Kinh nghiệm bồi dưỡng học sinh khá giỏi lớp 8 làm bài tập phần “ Chuyển động cơ học”- Vật lí 8. 

1. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU:

Nhằm phân dạng bài tập chuyển động cơ học, phân tích các nội dung lý thuyết có liên quan.Hướng dẫn cho học sinh vận dụng lý thuyết phân tích bài toán đề ra được phương pháp giải cụ thể,ngắn gọn dễ hiểu nhất.So sánh với các phương pháp khác về tình huống có thể xảy ra với bài toán để mở rộng, hiểu sâu tường tận bài toán.Mục đích đó thực hiện dưới sự chỉ đạo, thiết kế, tổ chức hướng dẫn các em học tập. Học sinh là chủ thể của hoạt động nhận thức tự học, rèn luyện từ đó hình thành và phát triển năng lực , nhân cách cần thiết của người lao động với mục tiêu đề ra.

III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:

+ Học sinh khá giỏi lớp 8 năm học: ……….. ………..; …………

+ Nghiên cứu phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn vật lý bậc THCS thông qua tài liệu và qua đồng nghiệp.

+ Các loại tài liệu tham khảo có liên quan tới phần “chuyển động cơ học”

+ Chương trình vật lý 8 phần cơ học.

1. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:

+ Phương pháp chính: Tổng kết kinh nghiệm.

+ Phương pháp hỗ trợ:

+ Phương pháp điều tra cơ bản

+ Phương pháp nghiên cứu tài liệu: các loại sách tham khảo, tài liệu phương pháp dạy vật lý.

1. NHỮNG ĐIỂM MỚI CỦA SÁNG KIẾN:

+ Cung cấp kiến thức cơ bản và nâng cao để vận dụng giải bài tập

+ Phân dạng toán phần Chuyển động cơ học

+ Cung cấp cách giải từng dạng bài tập

+ Sau mỗi dạng bài tập đều có những chú ý cho học sinh về nhữchusvaans đề cần lưu ý trong giải dạng bài tập liên quan

PHẦN II: NỘI DUNG

1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA SÁNG KIẾN

Trong số tất cả các bộ môn KHTN: Toán, Lý, Hoá, Sinh… thì Vật lý là 1 trong những môn khoa học khó nhất với các em: Vật lý là một môn khoa học thực nghiệm đã được toán học hoá ở mức độ cao. Đòi hỏi các em phải có những kiến thức, kỹ năng toán học nhất đinh trong viêc giải các bài tập vật lý.

Việc học tập môn vật lý nhằm mang lại cho học sinh những kiến thức về các sự vật, hiện tượng và các quá trình quan trọng nhất trong đời sống và sản xuất … kỹ năng quan sát các hiện tượng và quá trình vật lý để thu thập các thông tin và các dữ liệ cần thiết… mang lại hứng thú trong học tập cũng như áp dụng các kiến thức và kỹ năng vào các hoạt động trong đời sống gia đình và cộng đồng.

Vì vậy để giúp quá trình lĩnh hội và vận dụng giải các bài tập về “chuyển động cơ học” được tốt hơn nhằm nâng cao chất lượng dạy và học phục vụ công tác bồi dưỡng  học sinh giỏi đã thôi thúc tôi quyết định lựa chọn vấn đề này để nghiên cứu và áp dụng.

II.THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ TRƯỚC KHI ÁP DỤNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM :

1.Thực trạng:

Trong quá trình giảng dạy, nơi tôi công tác có những ưu điểm, nhược điểm và nguyên nhân sau:

* Ưu điểm: 

Về phía nhà trường: 

– Ban giám hiệu và tổ trưởng chuyên môn là những người có năng lực quản lí và năng lực chuyên môn tốt. Vì vậy có khả năng đánh giá giáo viên đúng với năng lực sở trường của từng người. Do đó công tác phân công chuyên môn hàng năm đều khá phù hợp với năng lực và hoàn cảnh của mỗi người. 

– Cơ sở vật chất, trang thiết bị  đồ dùng dạy học cho hai tổ chuyên môn được bổ sung, tăng cường hàng năm, đặc biệt năm học ………..trường còn đầu tư 2 máy tính xách tay, máy chiếu đa năng  cho 4/4 phòng học và 2/4 phòng học bộ môn, có nối mạng cho tất cả các máy vi tính  khai thác thông tin để không ngừng cải thiện, nâng cao dần điều kiện làm việc cho giáo viên, học tập cho học sinh từ đó mà nâng cao chất lượng dạy học.  

           Về giáo viên:

– Có trình độ đào tạo trên chuẩn, yêu nghề mến trẻ, nhiệt tình trong công tác chuyên môn.

– Là giáo viên có tuổi đời, tuổi nghề đang ở độ chín, độ cống hiến được đào tạo chính quy theo trình độ đại học.

– Nhiệt tình công tác, luôn có ý thức  học hỏi các đồng nghiệp để trau rồi kiến thức  không ngừng nâng cao chuyên môn nghiệp vụ của mình.

– Có tinh thần cầu tiến, cần cù, chịu khó học hỏi  nghiên cứu khoa học nghiêm túc và thường xuyên.

           Về học sinh:

 – Học sinh của trường  THCS… hầu hết là con em nông thôn nên các em có tính cần cù chịu khó, biết vâng lời thầy cô. Đa số các em có tinh thần cầu tiến, ham học hỏi và yêu thích môn học.

– Phụ huynh học sinh đã bắt đầu đầu tư thời gian cũng như kinh tế và  chăm lo tới việc học tập của con em.

* Nhược điểm:    

– Trình độ các em không đồng đều, tính tự giác  chưa cao, khả năng tư duy sáng tạo của từng em còn hạn chế. Hơn thế nữa một số gia đình kinh tế còn khó khăn nên thời gian đầu tư cho việc học tập của học sinh ở nhà còn ít, các em phải dành thời gian phụ giúp gia đình hoặc đi làm thêm buổi trưa, buổi tối kiếm thêm tiền để trang trải cuộc sống. Một số gia đình có điều kiện kinh tế khá giả phải chạy chợ, buôn bán không có thời gian đôn đốc con em học tập, chưa kể học sinh là con em của đối tượng này lại có tiền tiêu vặt nhiều,dễ xa đà vào các trò chơi điện tử, Pi-a..

– Hầu hết các em mới nắm được kiến thức cơ bản trong sách giáo khoa, do đó   khi gặp bài toán nâng cao thì hầu như các em không giải được hoặc may chăng cũng chỉ giải được một số bài đơn giản, các em chưa biết phân loại dạng toán cũng như dùng phương pháp gì để giải một cách triệt để. 

– Số lượng học sinh giỏi huyện cấp tiểu học ít, chất lượng giải chưa cao, hơn nữa số học sinh  là người địa phương đạt giải học sinh giỏi cấp huyện không có. Một bộ phận học sinh đạt học sinh giỏi  huyện cấp  tiểu học là con em của giáo viên trong trường từ nơi khác đến  sau khi  được công nhận hoàn th