SKKN Kinh nghiệm hướng dẫn học sinh giải bài tập phần Công – Công suất điện trong chương trình Vật lý 9

1. Mở đầu:

1.1 Lý do chọn đề tài:

   Vật lý là một bộ môn khoa học thực nghiệm, học sinh muốn học tốt môn Vật lý cần có kỹ năng làm bài tập Vật lý thành thạo. Bài tập Vật lý giúp học sinh hiểu, khắc sâu thêm phần lí thuyết và đặc biệt giúp học sinh có phương pháp giải bài tập Biết vận dụng kiến thức Vật lý để giải quyết các nhiệm vụ học tập và những vấn đề thực tế của đời sống, là thước đo mức độ hiểu biết kĩ năng của mỗi học sinh.

    Bài tập Vật lý giúp học sinh hiểu sâu hơn những quy luật Vật lý, những hiện tượng Vật lý, tạo điều kiện cho học sinh vận dụng linh hoạt, tự giải quyết những tình huống cụ thể khác nhau để từ đó hoàn thiện về mặt nhận thức và tích luỹ thành vốn kiến thức riêng.

     Muốn làm được bài tập Vật lý, học sinh phải biết vận dụng các thao tác tư duy, so sánh phân tích, tổng hợp, khái quát hoá để xác định được bản chất Vật lý, trên cơ sở đó chọn ra các công thức thích hợp cho từng bài cụ thể. Vì vậy bài tập Vật lý còn là phương tiện rất tốt để phát triển tư duy, óc sáng tạo, tính tự lực trong suy luận 

    Khi làm bài tập, học sinh bắt buộc nhớ lại kiến thức đã học và vận dụng, đào sâu kiến thức vì vậy đây là phương tiện tự kiểm tra kiến thức, kĩ năng của học sinh. Trong việc giải bài tập nếu học sinh tự giác, say mê tìm tòi thì nó còn có tác dụng rèn luyện cho các em những đức tính tốt như tinh thần tự lập, vượt khó, tính cẩn thận, tính kiên trì và đặc biệt tạo niềm vui trí tuệ trong học tập. Vì vậy tôi chọn đề tài: “Kinh nghiệm hướng dẫn học sinh giải bài tập phần Công – Công suất điện trong chương trình Vật lý 9 ở trường THCS Nga Thắng”.

1.2  Mục đích nghiên cứu:

– Giáo viên có thể phần nào khắc phục được sự hạn hẹp thời lượng cho phần hướng dẫn và giải các bài tập cụ thể ở trên lớp cho các em, bằng việc chuyển thời lượng này về nhà các em tự nghiên cứu, đọc hướng dẫn cụ thể của từng dạng bài theo sự giới thiệu và yêu cầu của giáo viên. Tiết học sau giáo viên có thể kiểm tra và giải đáp một số thắc mắc mà các em gặp phải trong lúc nghiên cứu. Từ đó góp phần nâng cao khả năng nghiên cứu tài liệu cho học sinh.

– Đối với học sinh:

      Học sinh có được sự hướng dẫn kịp thời và hợp lý các bài tập của từng dạng bài cụ thể về Công – Công suất điện. 

      Từ đó tăng sự tò mò, phấn khởi cho các em, giảm sự chán học khi gặp khó khăn đối với học sinh trung bình – yếu.

     Ngoài ra đề tài này còn giúp cho học sinh bị vắng học, học sinh trung bình, yếu – kém có cơ hội tự ôn tập và tìm hiểu được các dạng bài tập (giáo viên phô tô 1 số bản cho học sinh mượn), từ đó hình thành được kiến thức cho các em.

1.3 Đối tượng nghiên cứu:

– Kiến thức lý thuyết cơ bản và nâng cao phần Công – Công suất điện. (Các đối tượng Học sinh cần nắm được).

– Việc giải các bài tập về Công – Công suất điện, đối với học sinh lớp 9.

– Các kinh nghiệm giúp học sinh nắm vững kiến thức và vận dụng làm tốt bài tập.

1.4  Phương pháp nghiên cứu:

        Tiến hành nghiên cứu tình hình học tập, lĩnh hội, tiếp thu kiến thức của học sinh thể hiện qua các bài kiểm tra một tiết ở học kỳ I và bài thi HK I của học sinh trong điều kiện cụ thể tại trường THCS Nga Thắng. Từ đó thấy được các lỗ hỏng về kiến thức của học sinh, mạnh dạn đề ra phương hướng, trình tự giúp học sinh hình thành và hệ thống kiến thức; đồng thời dưới sự hướng dẫn của tài liệu học sinh khắc phục các kiến thức còn sai.

2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm:

2.1 Cơ sở lý luận:

      Dựa trên thực tiễn các khó khăn học sinh gặp phải trong quá trình giải bài tập phần Công – Công suất điện.

      Dựa trên yêu cầu của chuẩn kiến thức, các tài liệu tập huấn của các cấp tổ chức, mặt khác cũng rút kinh nghiệm từ bản thân, các khó khăn của giáo viên trong quá trình giảng dạy và các khó khăn học sinh thường gặp phải trong học tập.

      Đối với môn Vật lý ở trường THCS, bài tập vật lý phần Công – Công suất điện đóng một vai trò hết sức quan trọng, để hướng dẫn học sinh làm bài tập đạt hiệu quả đòi hỏi người giáo viên phải không ngừng đầu tư, sáng tạo, tìm tòi phương pháp phù hợp. Bài tập vật lý sẽ giúp các em hiểu sâu hơn những qui luật, hiện tượng vật lý.

      Thông qua các bài tập vật lý tạo điều kiện cho Học sinh vận dụng linh hoạt các kiến thức đã học, làm cho các kiến thức đó trở nên sâu sắc và trở thành vốn riêng của mình. Khi giải các bài tập học sinh phải vận dụng các thao tác tư duy như so sánh, phân tích, tổng hợp…

2.2  Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:

      Khi làm bài tập về Công – Công suất điện của chương trình Vật lý 9, học sinh vấp phải hai khó khăn lớn. Khó khăn thứ nhất là không định hình đước cách làm. Khó khăn thứ hai là không biết chọn các công thức, hệ thức nào để giải bài tập hoặc chọn sai, hầu hết các em cứ loay hoay mất nhiều thời gian. Thời lượng môn Vật lý không cho phép luyện tập nhiều để học sinh nhớ lại kiến thức đã học trước. Do đó, tôi muốn tìm ra những cách giải mà học sinh có thể sử dụng tốt nhất, hiệu quả nhất.

      Kết quả khảo sát trong Học kỳ I năm học …………như sau:

    Từ kết quả đó lại càng khiến cho tôi phải suy nghĩ là phải làm thế nào để chất lượng học sinh đi lên, cá nhân tôi đã tham khảo một số tài liệu của các tác giả.

      Và từ đó đúc rút ra một số kinh nghiệm dạy học phần bài tập về Công – Công suất điện áp dụng từ năm học …………đến nay.

2.3  Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề:

2.3.1:  Cung cấp hệ thống kiến thức cơ bản cho Học sinh:

        Giáo viên phân các bài tập Công – Công suất điện, thành các dạng toán cụ thể. Với mỗi dạng bài tập giáo viên yêu cầu cá nhân học sinh đọc thật kĩ đề, hiểu rõ những đại lượng đã cho và những yêu cầu của đề bài. Lưu ý học sinh cách đổi đơn vị chính xác thích hợp, giáo viên yêu cầu học sinh tóm tắt đề bài và viêt tóm tắt đề bài lên bảng. Sau đó giáo viên yêu cầu học sinh ngồi dưới lớp học tự lực giải bài tập đồng thời giáo viên kiểm tra, đôn đốc, động viên các em giải bài tập. Sau khoảng thời gian nhất định (tùy theo mức độ của đề bài) giáo viên yêu cầu đại diện một học sinh lên bảng giải bài tập, các học sinh khác chú ý lắng nghe và đưa ra ý kiến nhận xét bổ sung cần thiết, giáo viên chuẩn hoá đáp án. Giáo viên nên mời một số em đưa ra các cách giải khác nhau với cùng một bài tập, cho học sinh thảo luận để chọn ra cách giải hay nhất mà lại dễ hiểu dễ nhớ nhất. Tiếp theo giáo viên yêu cầu học sinh đưa ra các bước giải khái quát đối với mỗi loại toán và những lưu ý khi giải mỗi loại bài tập đó. Để giúp các em nhớ kiến thức sâu hơn và làm bài tập thành thạo, sau mỗi dạng bài tập giáo viên cần cho học sinh làm các bài tập vận dụng theo mức độ từ dễ đến khó và các bài tập nâng cao tạo cho các em có kĩ năng giải các loại bài tập. Đồng thời tạo nền tảng kiến thức vững chắc cho học sinh nhất là đối với những em dự thi học sinh giỏi cấp Huyện.

        Để có thể đạt được kết quả như vậy, giáo viên cần có lòng yêu nghề có tâm huyết với nghề, giáo viên cần đọc nhiều sách tham khảo để chọn lọc ra các bài tập hay phù hợp với nhận thức của học sinh. Phân các bài tập đó thành các dạng để luyện kĩ năng giải cho các em. Giáo viên cần biên soạn thành giáo trình riêng cho mình, qua mỗi năm giảng dạy với mỗi đối tượng học sinh, giáo viên cần rút ra kinh nghiệm và có những điều chỉnh phù hợp.

– Các công thức về Công – Công suất điện:    A = U.I.t = I2.R .t =

 P =

– Đơn vị công suất là oát  (W) và các bội số của oát:

                                                   1Kw  = 1000W

1MW = 1000 000W