SKKN Kinh nghiệm rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4

1. MỞ ĐẦU

  1.1 Lí do chọn đề tài

   Môn Tiếng Việt ở trường Tiểu học có nhiệm vụ hình thành năng lực hoạt động ngôn ngữ cho học sinh. Năng lực hoạt động ngôn ngữ đựơc thể hiện trong bốn dạng hoạt động, tương ứng  là bốn kĩ năng cơ bản : nghe, nói, đọc, viết . Trong các phân môn của chương trình Tiếng Việt ở Tiểu học, Tập đọc là phân môn có vị trí  đặc biệt quan trọng vì nó mang tính tích hợp cao trong việc rèn luyện các kĩ năng đọc, nghe, nói, viết cho học sinh. Đồng thời cũng mang tính tích hợp cao về kiến thức ở các môn học khác.

        Mặt khác, những kinh nghiệm của đời sống, những thành tựu văn hoá khoa học những tư tưởng tình cảm của các thế hệ trước và của cả những người đương thời phần lớn cũng đựợc ghi lại bằng chữ viết. Nếu không biết đọc thì con người không thể tiếp thu nền văn minh của loài người, không thể sống một cuộc sống bình thường có “hạnh phúc” đúng nghĩa của từ này trong xã hội hiện đại . 

        Biết đọc con người đã nhân khả năng tiếp nhận lên nhiều lần.Từ đây, họ biết tìm hiểu đánh giá cuộc sống, nhận thức các mối quan hệ tự nhiên, quan hệ xã hội, tư duy. Biết đọc con người có khả năng chế ngự một phương tiện văn hoá cơ bản giúp họ giao tiếp được với thế giới bên ngoài, thông hiểu tư tưởng, tình cảm của người khác. Đặc biệt, khi đọc các tác phẩm văn chương con người không chỉ được thức tỉnh về nhận thức mà còn rung động tình cảm, nảy nở những ước mơ tốt đẹp khơi dậy năng lực hành động, sức mạnh sáng tạo cũng như được bồi dưỡng tâm hồn.  

        Hiện nay cùng với quy luật phát triển ngày càng cao của xã hội, nhu cầu của con người luôn đòi hỏi theo sự phát triển đó. Học Tiếng Việt giúp cho học sinh có kiến thức ham học hỏi sáng tạo chủ động trong học tập và nghiên cứu khoa học . Rèn đọc diễn cảm cho học sinh chính là xây dựng cho các em những cảm xúc lành mạnh thông qua nội dung bài và giá trị nghệ thuật. Đọc diễn cảm còn là phương tiện góp phần giúp học sinh thể hiện được suy nghĩ, tình cảm của mình đối với nội dung văn bản đồng thời nâng cao hiệu quả giao tiếp của các em trong cuộc sống. Từ đó, giáo dục tư tưởng tình cảm tốt đẹp đối với đất nước, con người, xã hội và thiên nhiên, giúp học sinh thêm yêu Tiếng Việt, góp phần giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt. Các em sẽ đáp ứng được những yêu cầu của thời đại mới: Con người hiện đại có quyết tâm, có tư tưởng vững vàng, biết tạo và nắm bắt cơ hội trong cuộc sống .

       Nhận thức được tầm quan trọng đặc biệt của phân môn Tập đọc nói chung và việc rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 nói riêng trong giờ Tập đọc, bản thân là giáo viên trực tiếp dạy lớp 4, tôi luôn trăn trở để tìm ra những giải pháp hữu hiệu nhất để rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh. Vì vậy, tôi mạnh dạn đề xuất một số kinh nghiệm của mình về vấn đề: “Kinh nghiệm rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 trong phân môn Tập đọc”  để góp phần nâng cao chất lượng đọc cho học sinh.

     1.2 Mục đích nghiên cứu 

      – Nhằm nâng cao hiệu quả tiết dạy Tập đọc cho học sinh lớp 4

      – Rèn kĩ năng đọc cho các em hay hơn, diễn cảm hơn.

      1.3 Đối tượng nghiên cứu

      Toàn bộ học sinh khối 4 trường tiểu học Hải Châu. Thông qua nghiên cứu để tìm ra ưu điểm và nhược điểm trong quá trình tổ chức dạy học của giáo viên lớp 4. Đưa ra các giải pháp giúp thầy và trò phát huy những ưu điểm và khắc phục nhược điểm trong quá trình dạy và học.

      1.4 Phương pháp nghiên cứu

1. a) Nghiên cứu tài liệu

      – Đọc các tài liệu sách, báo, tạp chí giáo dục có liên quan đến nội dung đề tài.

      – Đọc sách giáo khoa, sách giáo viên và các loại sách tham khảo.

1. b) Nghiên cứu thực tế

      – Dự giờ, trao đổi ý kiến với đồng nghiệp về các giải pháp nâng cao chất lượng môn tập đọc

      – Tổng kết rút kinh nghiệm trong quá trình dạy học

      – Tổ chức và thực hành thực nghiệm sư phạm

2. NỘI DUNG

       2.1 Cơ sở lí luận 

       Tập đọc là phân môn thực hành. Nhiệm vụ quan trọng nhất của phân môn này là hình thành năng lực đọc cho học sinh. Năng lực đọc tạo nên từ bốn kĩ năng bộ phận cũng là bốn yêu cầu về chất lượng đọc: đọc đúng, đọc nhanh ( đọc lưu loát trôi chảy), đọc có ý thức (thông hiểu được nội dung những điều mình đọc hay còn gọi là đọc hiểu ) và đọc hay(mà ở mức độ cao hơn là đọc diễn cảm).

       Bốn kĩ năng của đọc đựơc hình thành trong hai hình thức đọc: đọc thành tiếng và đọc thầm. Các kĩ năng này đựơc rèn luyện đồng thời và hỗ trợ nhau. Sự hoàn thiện kĩ năng này sẽ có tác động tích cực đến những kĩ năng khác. Ví dụ: đọc đúng là tiền đề của đọc nhanh cũng như cho phép thông hiểu nội dung văn bản. Ngược lại, nếu không hiểu điều mình đang đọc thì không thể đọc nhanh và diễn cảm được. Cũng như khó mà nói được rạch ròi kĩ năng nào làm cơ sở cho kĩ năng nào, nhờ đọc đúng mà hiểu đúng hay chính nhờ hiểu đúng mà đọc đúng. Vì vậy, trong dạy đọc, không thể xem nhẹ hay tách rời bất kì một kĩ năng nào.

       Hơn nữa, nhiệm vụ của dạy đọc là giáo dục lòng ham đọc sách, hình thành phương pháp và thói quen làm việc với sách cho học sinh. Làm cho sách trở thành một sự tôn sùng ngự trị trong nhà trường, đó là một trong những điều kiện để trường học thực sự trở thành trung tâm văn hoá. Nói cách khác, thông qua việc dạy đọc phải làm cho học sinh thích đọc và thấy được khả năng đọc có ích lợi cho các em suốt cả cuộc đời. Phải làm cho học sinh thấy đó là một trong những con đường ngắn nhất để tạo cho mình một cuộc sống trí tuệ đầy đủ và phát triển .

       Vì việc đọc không thể tách rời những nội dung được đọc nên bên cạnh nhiệm vụ rèn kĩ năng đọc, giáo dục lòng yêu sách, phân môn Tập đọc còn có nhiệm vụ làm giàu kiến thức về ngôn ngữ, đời sống và kiến thức văn học cho học sinh. Qua phân môn Tập đọc các em được tiếp xúc với những áng văn, áng thơ hay được chọn lọc dạy trong chương trình. Học sinh được tiếp xúc với thế giới muôn hình, muôn vẻ xung quanh nghệ thuật ngôn từ. Từ đó, làm cho học sinh cảm nhận được vẻ tinh túy của thế giới đó bằng ngôn ngữ Tiếng Việt, bồi dưỡng tâm hồn các em lòng yêu cái thiện, cái đẹp, dạy cho các em biết suy nghĩ một cách lôgic cũng như biết có tư duy hình ảnh … Dạy đọc không chỉ giáo dục tư tưởng, đạo đức  mà còn giáo dục tính cách, thị hiếu thẩm mỹ cho học sinh .

       Như vậy, dạy đọc có một ý nghĩa to lớn vì nó bao gồm các nhiệm vụ giáo dưỡng, giáo dục và phát triển . 

       2.2 Thực trạng việc “Rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”ở   trường Tiểu học Hải Châu hiện nay.

       2.2.1.Về phía giáo viên 

       Nhìn chung, qua việc dự giờ đồng nghiệp tôi nhận thấy rằng: Một số giáo viên còn hạn chế về năng lực đọc văn, đọc thơ vì vậy không làm chủ được các kỹ năng dạy Tập đọc. Thực tế, nhiều giáo viên đọc chưa đúng chính âm, đọc chưa hay, hiểu chưa đầy đủ những điều được đọc từ từ đến câu, đến đoạn và cả nội dung, mục đích thông báo của văn bản. Hơn nữa cách giảng dạy của nhiều giáo viên còn đơn điệu, lệ thuộc nhiều vào sách giáo viên, ít phát huy được tính sáng tạo, chưa sinh động, chưa cuốn hút được học sinh.

       Mặt khác việc rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh còn hạn chế, phần lớn giáo viên chỉ quan tâm nhiều đến việc đọc đúng, đọc trôi chảy mà chưa nhận thức đúng  tầm  quan trọng của việc rèn đọc diễn cảm cho các em.

       Bên cạnh đó, giáo viên tiểu học thường dạy nhiều môn trong một buổi học