SKKN Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng môn Tập đọc lớp 5

1. PHẦN MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn sáng kiến:

Trong chương trình Tiểu học xác định mục tiêu của môn Tiếng Việt ở bậc Tiểu học là:  Hình thành và phát triển ở học sinh các kỹ năng sử dụng Tiếng Việt, (nghe, nói, đọc ,viết) để học tập và giao tiếp trong các môi trường hoạt động của lứa tuổi.

Thông qua việc dạy và học Tiếng Việt góp phần rèn luyện thao tác tư duy.

Cung cấp cho học sinh những kiến thức sơ giản về Tiếng Việt và những hiểu biết sơ giản về xã hội, tự nhiên, con người, về văn hoá văn học Việt Nam và nước ngoài.

Bồi dưỡng tình yêu Tiếng Việt và hình thành thói quen giữ gìn sự trong sáng giàu đẹp của Tiếng Việt góp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Phân môn Tập đọc trong Tiếng Việt là một trong những phân môn quan trọng bởi có đọc tốt thì mới học tốt Tiếng Việt. Đọc tốt ở phân môn Tập đọc là các em được củng cố khắc sâu thêm  những tri thức, kỹ năng học tốt ở những phân môn khác của Tiếng Việt và các môn học khác. Chức năng của phân môn Tập đọc là luyện đọc: rèn cho học sinh đọc đúng, đọc trôi chảy, tiến tới đọc hay (đọc diễn cảm). Thông qua đọc đúng, đọc hay  học sinh cảm thụ được cái hay cái đẹp của bài văn, bài thơ.  Nó là chìa khoá đưa các em vào kho tàng văn hoá, khoa học, giúp các em nhận ra những tinh hoa của dân tộc đang được tàng trữ trong sách vở. Mỗi bài tập đọc là một văn bản là một bức tranh thu nhỏ về hiện thực về cảnh đẹp đất nước, con người, xã hội…Mặt khác, thể hiện được tâm hồn của tác giả không chỉ có nội dung hấp dẫn của bài văn bài thơ  mà  còn phụ thuộc vào người đọc tác phẩm đó. Trước hết người đọc phải đọc đúng, đọc chính xác, đọc trôi chảy, tiến tới đọc diễn cảm , đọc theo vai thì mới diễn tả cảm  xúc, tình cảm, thái độ của tác giả  bộc lộ qua từng nhân vật trong tác phẩm.

Bởi vậy nâng cao năng lực đọc cho học sinh nhất là đọc đúng, đọc diễn cảm là hết sức cần thiết đối với giáo viên ở bậc Tiểu học.

      Hiện nay, việc đọc đúng văn bản là yếu tố quan trọng giúp học tốt các môn học khác. Ở Tiểu học, rèn đọc là một hoạt động quan trọng nhất ngay từ đầu cấp học. Rèn đọc tốt giúp học sinh đọc bài, làm bài sẽ đạt hiệu quả cao. Đối với học sinh lớp 5, kĩ năng đọc trơn, đọc  thầm, đọc lướt đã được nâng cao vì thế giáo viên càng không nên chủ quan, bỏ qua việc rèn đọc đúng, đọc hay cho các em. Đọc tốt là “đòn bẩy” giúp các em học các môn học khác. Đọc đúng giúp các em hiểu biết, bồi dưỡng ở các em lòng yêu cái thiện và cái đẹp, dạy cho các em biết suy nghĩ một cách lôgic cũng như biết tư duy có hình ảnh.

       Trên thực tế hiện nay, dạy học theo phương pháp mô hình trường học mới VNEN(Mức I) đối với việc luyện đọc nhiều giáo viên còn lúng túng không biết cách rèn đọc cho học sinh đọc văn bản đúng và hay ở thời điểm nào của các hoạt động. Nhiều tiết dạy khô khan, học sinh tự luyện đọc trong nhóm mà vai trò của giáo viên có lúc còn mờ nhạt trong việc hỗ trợ. Nhiều em đọc ngắt nghỉ câu không đúng làm cho nghĩa của câu văn bị lệch hướng, không đúng trọng tâm. Chất lượng đọc diễn cảm cũng bị hạn chế, việc cảm nhận văn học cũng từ đó mà khô khan, thiếu sự tinh tế. Xuất phát từ thực tế đó tôi đã viết sáng kiến: “ Một số biện phápdạy học nhằm nâng cao chất lượng môn Tập đọc lớp 5 ở trường Tiểu học” để cùng chia sẻ kinh  nghiệm với các bạn đồng  nghiệp góp phần nâng cao chất lượng dạy và  học nhằm đáp ứng mục tiêu của môn học cũng như mục tiêu chung giáo dục  cấp tiểu học.

 1.2. Điểm mới của sáng kiến:

       Sáng kiến này không đi sâu vào một hoạt động cụ thể của phân môn mà đưa ra các giải pháp cơ bản  khi luyện đọc cho học sinh lớp 5 có hiệu quả.

     Sáng kiến này còn thể hiện các biện pháp tối ưu nhằm đáp ứng tốt nhất dạy học theo phương pháp dạy học mới mà nhà trường đang thực hiện.

      Sáng kiến đưa ra các tình huống trong những bài tập đọc làm cho tiết tập đọc trở nên linh động, học sinh ham học hơn. 

2. PHẦN NỘI DUNG

Qua nhiều những năm  nhà trường phân công giảng dạy lớp 5 và qua dự giờ trao đổi học tập lẫn nhau và được dự hội giảng cấp trường, cấp cụm, huyện. Còn bộc lộ nhiều tồn tại: Có những học sinh học tới lớp 5 đọc vẫn chưa lưu loát, chưa hay, ngắt nghỉ còn  chưa được chuẩn xác, nhấn giọng lên xuống chưa phù hợp. Các em  chưa hiểu và chưa khai tác hết  nội dung, nghệ thuật, chưa thấy  được  hết cái hay cái đẹp của tác phẩm. Bởi vì trình độ học sinh không đồng đều, chưa nghiên cứu kỹ nội dung bài chưa cảm nhận được cái hay của bài tập đọc.

  Mặt khác, địa bàn của trường còn bị ảnh hưởng của ngôn ngữ địa phương nên học sinh phần lớn còn đọc sai, phát âm nhầm lẫn dấu hỏi  với dấu ngã. Trong các giờ dạy tập đọc, việc rèn đọc cho học sinh còn hạn chế  giáo viên chưa chú ý rèn đọc khi phát âm sai, khi ngắt nghỉ chưa đúng. Trong việc rèn đọc diễn cảm  mang tính chất hình thức, nhiều giáo viên còn lúng túng trong việc hướng dẫn học sinh rèn đọc: đọc thành tiếng, đọc thầm. Ngược lại, trong giờ tập đọc có giáo viên chỉ chú trọng đến việc tìm hiểu nội dung bài, số lượng học sinh được đọc trong lớp ít, chưa biết lên giọng, hạ giọng khi nào, nhấn giọng ở những từ ngữ nào. 

Nhất là khi đọc lời các nhân vật chưa thể hiện được tính cách của các nhân vật, qua đó giờ dạy chưa đạt được mục tiêu của tiết học.

2. Thực trạng của việc dạy học phân môn Tập đọc Lớp 5 ở trường tôi công tác.   

2.1.1. Đối với giáo viên:

       Một số giáo viên đổi mới phương pháp nhưng chưa mạnh, rèn đọc cho học sinh còn rập khuôn, máy móc theo sách hướng dẫn nên giờ học còn khô khan, rời rạc. Nhiều giáo viên thường xuyên bám sách hướng dẫn, sách thiết kế nên giờ dạy thường xa rời học sinh. Giáo viên chưa thực sự năng động, sáng tạo nên chưa mang đến những cái mới, cái hay trong cách dạy đọc nhằm nâng cao chất lượng dạy học.

2.1.2. Đối với học sinh:

        Qua thực tế giảng dạy lớp 5, qua tìm hiểu về những thuận lợi và khó khăn của học sinh lớp 5 thông qua giờ tập đọc nói chung và học sinh lớp 5A mà tôi chủ nhiệm và giảng dạy tôi thấy các em  kĩ năng đọc yếu, khả năng cảm thụ văn học chưa cao, nhiều em không hiểu được nội dung bài đọc qua tìm hiểu bài. Từ đó thường kéo theo học yếu tất cả các môn học khác.

     Ngay từ đầu năm học, tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng đọc của học sinh lớp 5A mà tôi giảng dạy (vào tháng ………) như sau:

Từ thực tế và kết quả khảo sát trên, bản thân tôi đã vận dụng những phương pháp đặc trưng của môn học, bám sát các chuyên đề của cấp trên đồng thời linh động, sáng tạo tìm ra những phương pháp tích cực để giúp các em đọc tốt từ đó nâng cao chất lượng các môn học khác. 

2.2. Các biện pháp thực hiện:

Qua nhiều những năm giảng dạy Tập đọc  ở lớp 5, tôi đã rút  ra kinh nghiệm của bản thân qua từng tiết dạy; vận dụng linh hoạt các hình thức, phương pháp giảng dạy phù hợp với đối tượng, tích cực phát huy chủ động sáng tạo của học sinh và chú ý rèn kỹ năng toàn diện cho học sinh. Trong những năm qua tôi đã đi sâu vào điều tra, nghiên cứu và đề ra những giải pháp, biện pháp hợp lý sát thực với yêu cầu của bộ môn cũng như đặc điểm tình hình học sinh của nhà trường.

2.2.1. Biện pháp 1: Một số công việc chuẩn bị của giáo viên và học sinh 

 * Đối với giáo viên 

Trước hết muốn rèn cho học sinh đọc thành tiếng đúng thì giáo viên phải đọc đúng, đọc hay (đọc diễn cảm). Để đạt được yêu cầu trên thì giáo viên phải rèn luyện bản thân mình đọc đúng, đọc hay. Không cho phép giáo viên dạy Tập đọc mà lại đọc chưa chuẩn. Trước khi soạn bài giáo viên phải đọc bài nhiều lần, đọc thể hiện được cảm xúc của tác giả khi viết bài văn đó. Dành quỹ thời gian cho việc soạn bài và thiết kế các hoạt động cụ thể của giáo viên, học sinh ở từng đoạn của bài. Giáo viên phải chú ý đến khâu rèn đọc cho học sinh, chú ý đến đối tượng học sinh đọc kém.  Nhất là những tiết luyện đọc ở buổi hai. Giáo viên phải nên sửa, rèn dứt điểm cho học sinh phát âm sai ở từng cặp phụ âm mà em đó hay phát âm sai hoặc đọc chưa đúng.

Tham khảo các tài liêu giảng dạy để lựa chọn nội dung, phương pháp, hình thức học tập cho phù hợp với đối tượng của học sinh lớp mình. 

Sưu tầm đồ dùng dạy học, tranh ảnh minh hoạ phục vụ cho bài dạy để học sinh hứng thú học tập tiếp thu bài sâu hơn.

* Đối với các em học sinh

Yêu cầu học sinh đọc kỹ trước bài ở nhà, có đọc trước bài ở nhà học sinh mới biết được từ nào khó đọc, hay đọc sai để đến lớp nghe giáo viên hướng dẫn sửa chữa.

Học sinh thường xuyên rèn đọc đúng ở bất kỳ một văn bản nào nói chung hay trong các bài tập đọc nói riêng. 

Cần có sự ham thích đọc, có ý thức tự đọc. Sưu tầm sách, báo, truyện để đọc.