SKKN Một số biện pháp dạy trẻ mẫu giáo 4 – 5 tuổi là người dân tộc thiểu số phát triển ngôn ngữ giao tiếp thông qua dạy trẻ kể truyện

1. Mở đầu.

  1.1. Lý do chọn đề tài. 

Tăng cường các biện pháp chuẩn bị tiếng Việt cho trẻ vùng dân tộc thiểu số đảm bảo tất cả trẻ mẫu giáo dân tộc thiểu số được chuẩn bị tiếng Việt trước khi vào lớp 1 đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của trường mầm non có học sinh là người dân tộc thiểu số, Chính phủ đã ra quyết định số 1008/ QĐ-TTg ngày 02/6/2016 của thủ tướng chính phủ phê duyệt đề án “ Tăng cường tiếng Việt cho trẻ Mầm non học sinh tiểu học vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2016-2020 định hướng đến năm 2025”, trong những năm học gần đây, chuyên đề giáo dục “Dạy tiếng việt cho trẻ vùng dân tộc thiểu số”  được xác định là chuyên đề trọng tâm trong các trường Mầm non vùng dân tộc thiểu số, với mong muốn để thực hiện có hiệu quả ngày một nâng cao chất lượng sử dụng tiếng Việt cho trẻ em là người dân tộc thiểu số.

          Phát triển ngôn ngữ cho trẻ là một trong những mục tiêu quan trọng nhất của giáo dục mầm non nhất là ngôn ngữ giao tiếp. Ngôn ngữ là công cụ để trẻ giao tiếp, học tập và vui chơi. Ngôn ngữ giữ vai trò quyết định sự phát triển của tâm lý trẻ em. Bên cạnh đó ngôn ngữ còn là phương tiện để giáo dục trẻ một cách toàn diện bao gồm sự phát triển về đạo đức, tư duy nhận thức và chuẩn  mực hành vi văn hóa. 

Cẩm Châu là một xã vùng 135 đặc biệt khó khăn của chính phủ nằm ở phía tây nam huyện Cẩm Thủy, cuộc sống của bà con nhân dân trong xã chủ yếu làm nghề nông nghiệp với trên 90% dân số là người dân tộc thiểu số dân tộc mường và dân tộc Dao. Khi trẻ mẫu giáo ở nhà với ông bà, bố, mẹ, chủ yếu là giao tiếp bằng “Tiếng dân tộc Dao, Tiếng dân tộc Mường” vì vậy khi trẻ đến trường trẻ việc nói được tiếng phổ thông chưa thành thạo, một số ít đã hiểu tiếng phổ thông nhưng sử dụng trong giao tiếp còn hạn chế, trẻ thường nói trống không nói chưa đủ thành phần ngữ pháp không đủ từ trong câu, hay nói còn lẫn tiếng dân tộc, nhất là trong quá trình đặt câu hỏi sắp xếp từ trong câu lộn xộn không đúng nghĩa, nên gặp rất nhiều khó khăn trong việc giao tiếp và tiếp thu kiến thức của trẻ. 

       Đối với trẻ em mầm non nói chung và trẻ 4-5 tuổi nói riêng, trẻ rất nhạy cảm với nghệ thuật ngôn từ. Âm điệu, hình tượng của các bài thơ. Những câu chuyện cổ tích, thần thoại đặc biệt hấp dẫn trẻ. chính vì vậy cho trẻ tiếp xúc với văn học là cho trẻ tiếp xúc với ngôn ngữ chất lượng cao vì ngôn ngữ trong tác phẩm văn học được chọn lọc các từ ngữ đẹp rất tinh tế sẽ đến gần với trẻ dần trở thành vốn từ cho trẻ trong quá trình sử dụng và giao tiếp của trẻ hàng ngày.

        Muốn nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ, trước hết phải giúp trẻ tạo điều kiện cơ bản để các hoạt động hàng ngày trong trường mầm non được tổ chức đạt hiệu quả cao nhất là hoạt động giao tiếp thường xuyên giữa cô và trẻ cũng như hoạt động trẻ khám phá khoa học và trải nghiệm cùng bạn bè, nhất là việc giúp trẻ sử dụng thành thạo tiếng phổ thông trong giáo tiếp, đặc biệt và việc giúp trẻ nói rõ ràng mạch lạc nói đủ câu từ bằng tiếng Việt, khắc phục được việc nói trống không khi giao tiếp, hay sử dụng tiếng dân tộc của trẻ đây là điều kiện cần thiết giúp trẻ trong việc giao tiếp với mọi người xung quanh mạnh dạn tự tin chuẩn bị tốt các điều kiện vào lớp 1 sau này

     Vậy làm như thế nào để học sinh khi đến trường có thể giao tiếp với cô với bạn và với những người xung quanh các cô trong trường bằng tiếng phổ thông một cách thành thạo, đủ từ trong câu, khắc phục được việc nói trống, nói tiếng dân tộc đặc biệt là giúp trẻ biết sử dụng tiếng việt bằng những từ ngữ đẹp mang tính giáo dục văn hóa cao từ suy nghĩ đó tôi đã chọn đề tài ” Một số biện pháp dạy trẻ  mẫu giáo 4-5 tuổi  là người dân tộc thiểu số phát triển ngôn ngữ giao tiếp thông qua dạy trẻ kể truyện ” để thực hiện trong năm học tìm ra các biện pháp tổ chức hoạt động có hiệu quả khắc phục các tồn tại trong quá trình tổ chức hoạt động dạy trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi  là người dân tộc thiểu số biết sử dụng tiếng việt rõ ràng mạch lạc trong giao tiếp.

1.2. Mục đích nghiên cứu.

Với đề tài này mục đích nghiên cứu nhằm để tìm ra các biện pháp tổ chức phát triển ngôn ngữ giao tiếp cho trẻ dân tộc thiểu số lớp mẫu giáo 4-5 tuổi trường mâm non Cẩm Châu đạt hiệu quả.

1.3. Đối tượng nghiên cứu: 

Nghiên cứu tổng hợp một số biện pháp dạy trẻ Mẫu giáo 4- 5 tuổi người dân tộc thiểu số phát triển ngôn ngữ giao tiếp thông qua dạy trẻ kể chuyện. 

1.4. Phương pháp nghiên cứu:

   Nghiên cứu tài liệu chuyên đề liên quan đến dạy tiếng Việt cho trẻ người dân tộc thiểu số, nghiên cứu tài liệu cho trẻ mầm non làm quen với tác phẩm văn học và các tài liệu liên quan đến công tác chăm sóc giáo dục trẻ trong trường mầm non

Phương pháp điều tra khảo sát thực tế của lớp.

Vận dụng các phương pháp qua nghiên cứu tài liệu sát với tình hình thực tế của trẻ trong lớp. 

Khảo sát thống kê chất lượng của trẻ trước – trong và sau một thời gian thực hiện. Để so sánh kết quả.

2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm.

    2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm.

         Ở lứa tuổi mầm non đây là lứa tuổi trẻ học nói, chính vì vậy việc cung cấp vốn từ tiếng Việt cho trẻ,  đặc biệt là các trẻ dân tộc thiểu số hay sử dụng tiếng mẹ đẻ của trẻ nên việc cho trẻ tiếp nhận tiếng phổ thông là vô cùng quan trọng. Vì vậy việc cung cấp vốn từ tiếng phổ thông cần được quan tâm, nhằm hình thành phát triển những kỹ năng cần thiết cho trẻ sau này.

Qua quá trình nghiên cứu về ngôn ngữ của trẻ dân tộc thiểu số, cho thấy việc làm quen tiếng Việt và chuẩn bị tiếng Việt cho trẻ dân tộc thiểu số có tác động rất lớn đối với sự phát triển toàn diện nhân cách trẻ sau này.

Quá trình học tiếng Việt của trẻ dân tộc thiểu số phụ thuộc rất nhiều vào giáo viên, vì trong mỗi chủ đề chủ điểm giáo viên sẽ dạy trẻ cái gì và cần dạy như thế nào để trẻ dễ hiểu, dễ nhớ, hứng thú tham gia vào các hoạt động, phát huy được tính tích cực chủ động sáng tạo ở trẻ.

 Ngôn ngữ cho trẻ giao tiếp là một chủ thể tích cực, là tiền đề để trẻ tích cực giao tiếp với bạn bè và chủ động giao tiếp. Trong cuộc sống hằng ngày, chúng ta sử dụng lời nói để trò chuyện, đàm thoại, thảo luận, trình bày những hiểu biết, suy nghĩ, giải thích một vấn đề nào đó trong cuộc sống như: Kể lại được sự việc, câu chuyện đã được nghe, được chứng kiến, hay tự mình nghĩ ra, sáng tạo ra. Trẻ cần tập nghe, hiểu lời nói của cô của những người xung quanh. Sau đó tập trình bày suy nghĩ và sự hiểu biết của mình theo ngôn ngữ tiếng Việt. 

Muốn phát triển ở trẻ kỹ năng, hiểu và nói được ngôn ngữ tiếng Việt, trước hết phải cuốn hút trẻ tham gia vào hoạt động phát triển ngôn ngữ qua trò chuyện, đàm thoại, đọc cho trẻ nghe và đặc biệt hơn để phát tiển ngôn ngữ cho trẻ dân tộc thiểu số cho trẻ  học thông qua kể chuyện trong tác phẩm văn học là vô cùng quan trọng nhưng hình thành như thế nào đây mới thật là điều không phải dễ.

Trẻ em mẫu giáo dân tộc thiểu số bắt đầu học tiếng Việt trên cơ sở kinh nghiệm tiếng mẹ đẻ không phải là tiếng Việt. Môi trường giao tiếp tiếng Việt của trẻ em mẫu giáo dân tộc thiểu số thu hẹp cả về mặt không gian lẫn thời gian (trong phạm vi trường lớp mầm non).Việc học tiếng Việt của trẻ mẫu giáo dân tộc thiểu số chịu ảnh hưởng của ngôn ngữ thứ nhất và sự giao thoa ngôn ngữ giữa tiếng mẹ đẻ với tiếng Việt.