SKKN Một số biện pháp dạy yếu tố hình học cho học sinh lớp 3

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lí do chọn đề tài:

Tiểu học là bậc học nền móng cho sự hình thành và phát triển nhân cách con người, là nền tảng vững chắc cho giáo dục phổ thông và cho toàn bộ hệ thống giáo dục quốc dân. Đây là bậc học cung cấp những kiến thức cơ bản ban đầu về tự nhiên – xã hội – con người; về văn hoá – văn học Việt Nam và thế giới; trang bị các phương pháp, kĩ năng về hoạt động nhận thức và hoạt động thực tiễn; bồi dưỡng và phát huy những thói quen, tư tưởng, tình cảm, những đức tính tốt đẹp của con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Hiện nay, đất nước ta đang trong thời kì công nghiệp hoá, hiện đại hoá, hội nhập với tất cả các nước trong khu vực và trên thế giới. Chính vì vậy chất lượng giáo dục là vấn đề quan trọng hàng đầu để giúp con người phát triển một cách toàn diện. 

Trong hệ thống giáo dục Quốc dân thì giáo dục Tiểu học giữ một vị trí hết sức quan trọng. Nó đặt cơ sở vững chắc cho toàn hệ thống giáo dục. Trong đó môn Toán giữ một vai trò vô cùng quan trọng vì nó giúp cho học sinh phát triển tư duy trừu tượng, tư duy logic và các kĩ năng tính toán cần thiết và thiết thực cho đời sống hàng ngày của trẻ. Các kiến thức được truyền thụ rất toàn diện và phong phú, nhằm cung cấp cho học sinh những kiến thức ban đầu rất cơ bản, tạo cho các em tính chủ động, linh hoạt, sáng tạo, sẵn sàng thích ứng với xã hội để có khả năng học tiếp lên Trung học cơ sở. Môn Toán ở Tiểu học là môn học chiếm thời lượng lớn chỉ sau môn Tiếng Việt đủ cho thấy tầm quan trọng của nó, nó là hành trang để các em bước vào cuộc sống.

Trong dạy học toán ở bậc Tiểu học, phần dạy yếu tố hình học là một mạch kiến thức vô cùng quan trọng, nó giúp cho học sinh giải quyết được các bài toán thực tế trong cuộc sống. 

Vì vậy, khi “dạy yếu tố hình học” trong toán học chúng ta cần phải dạy như thế nào để đạt được hiệu quả tối ưu nhất? Đây chính là vấn đề vô cùng cấp thiết và không hề đơn giản chút nào. Có lẽ đây không chỉ là những trăn trở, suy nghĩ của riêng bản thân tôi, mà chắc chắn sẽ còn là của nhiều bạn đồng nghiệp khác đang mang trên mình trách nhiệm to lớn của một người Thầy. Vì thế tôi đã đi sâu tìm hiểu ”Một số biện pháp dạy yếu tố hình học cho học sinh lớp 3A Trường Tiểu học Lương Sơn 2, huyện Thường Xuân, tỉnh Thanh hóa. ” nhằm góp phần nâng cao hiệu quả của những tiết học toán có nội dung hình học trong chương trình Tiểu học mới.

1.2. Mục đích nghiên cứu:

Nghiên cứu để làm rõ cơ sở lí luận và thực tiễn của việc dạy yếu tố hình học ở lớp 3 hiện nay, trên cơ sở đó đề xuất một số biện pháp sư phạm nhằm góp phần nâng cao hiệu quả dạy yếu tố hình học ở lớp 3.

1.3. Đối tượng nghiên cứu:

Đối tượng nghiên cứu là nội dung, chương trình, phương pháp và thực tiễn của việc dạy yếu tố hình học ở lớp 3 hiện nay. 

1.4. Phương pháp nghiên cứu:

– Nghiên cứu lí luận.

– Điều tra – quan sát.

– Tổng kết kinh nghiệm. 

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 

2.1. Cơ sở lí luận:

 Như chúng ta đã biết, học sinh Tiểu học các em ở độ tuổi đầu bậc tiểu học nhận thức cảm tính của các em phát triển mạnh, các em nhận thức các sự vật, hiện tượng chỉ dựa vào cảm giác, nó chỉ phản ánh cái bên ngoài, cái không bản chất của sự vật, hiện tượng. Chính vì vậy ở tiểu học môn Toán là một trong những môn học có vị trí đặc biệt quan trọng trong chương trình, nó giúp học sinh phát triển trí tưởng tượng, tư duy lô gíc, bồi dưỡng những thao tác trí tuệ cần thiết để nhận biết thế giới hiện thực, khách quan. Nếu như không có toán học thì con người sẽ như bị u mờ, không biết suy nghĩ để giải quyết một tình huống, một vấn đề cụ thể trong đời sống hiện thực hàng ngày, không biết tính toán dù chỉ là một phép tính đơn thuần nhất. Do vậy, toán học giúp con người phát triển trí thông minh, tư duy độc lập, linh hoạt và sáng tạo trong cách nghĩ, cách làm. Trong đó “ yếu hình tố học” có thể nói là một bộ phận gắn kết mật thiết với các mạch kiến thức của toán học để tạo thành một môn toán thống nhất. Kiến thức hình học cùng với yếu tố đại số, đo lường và giải toán đã góp phần làm phát triển toàn diện năng lực học toán của người học sinh.

“Yếu tố hình học” không chỉ là tiền đề để học tốt các môn học khác mà còn là bàn đạp vững chắc cho nhiều ngành nghề khác nhau trong cuộc sống thực tiễn, góp phần giúp học sinh phát triển trí tưởng tượng, năng lực tư duy, sáng tạo, kĩ năng phân tích, tổng hợp, trừu tượng hoá, khái quát hoá, suy luận lô gíc và rèn luyện tính cẩn thận, chính xác, sáng tạo.“Yếu tố hình học” còn cung cấp cho học sinh những hiểu biết cần thiết về hình dạng, vị trí, kích thước… của các vật với những tình huống toán học trong cuộc sống hằng ngày của các em. Cùng với tri thức toán học “yếu tố hình học” còn rèn cho học sinh kĩ năng tính toán, vẽ hình, đo đạc, ước lượng, sử dụng dụng cụ toán học. Đặc biệt là kĩ năng “Toán học hoá” tình huống thực tế (đây là yếu tố rất cần thiết cho người lao động xã hội mới).

 Để đạt được các mục tiêu trên đòi hỏi ở mỗi giáo viên – học sinh phải có một kế hoạch khoa học có định hướng cho việc dạy- học, đồng thời nó đòi hỏi ở giáo viên – học sinh tính kiên trì trong quá trình thực nghiệm.

2.2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:

2.2.1. Thực trạng:

Trong cuộc sống của xã hội loài người, cùng với sự phát triển của nền kinh tế xã hội đòi hỏi mỗi con người cần phải có đủ đức, đủ tài, đủ năng lực trí tuệ góp phần làm giàu cho đất nước. Vì vậy, kiến thức toán học nói chung và yếu tố hình học nói riêng là một công cụ quan trọng không thể thiếu đối với mỗi con người chúng ta.

Tuy nhiên, trong thực tế hiện nay, việc “dạy học yếu tố hình học” và ứng dụng giải các bài toán có nội dung hình học là một vấn đề tương đối khó. Qua thăm dò, phỏng vấn giáo viên và học sinh về kết quả “dạy học các yếu tố hình học” cho thấy càng lên lớp trên, khả năng tiếp thu và làm bài của học sinh càng tỏ ra lúng túng, khó khăn. Nhiều học sinh lớp 4, 5 chưa nắm vững các công thức, có em nhớ được công thức nhưng không biết từ công thức suy luận ra yêu cầu thực tế của bài toán, khả năng tư duy của các em còn hạn chế, mặt khác do các em còn ít được thực hành trong quá trình học nên rất vụng về, lúng túng, thiếu tự tin khi thể hiện khả năng của mình, nhiều em khi học thường học theo kiểu dập khuôn máy móc.

Một phần do các em chưa có ý thức tự giác và tích cực trong học tập, còn ham chơi hơn ham học, không tập trung chú ý nên không nắm vững kiến thức cơ bản trên lớp. Vì thế mà không làm được bài tập về nhà. 

Một lỗi chung nữa do phần lớn học sinh chúng ta là không chịu đọc kĩ đề bài, suy nghĩ trước khi đặt bút giải bất kì một bài toán nào dù dễ hay khó, mà chỉ đọc đề một cách qua loa, thấy loáng thoáng một số yêu cầu, số liệu đã đặt bút giải luôn.