SKKN Một số biện pháp giúp học sinh đóng vai xử lí tình huống trong tiết thực hành môn đạo đức lớp 3

1. PHẦN MỞ ĐẦU
2. Lý do chọn sáng kiến

Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội đặc biệt phản ánh theo các nguyên tắc, yêu cầu, chuẩn mực, chi phối hành vi của con người trong các mối quan hệ giữa con người và với tự nhiên. con người với xã hội và giữa con người với nhau. Do đó môn đạo đức là một trong những môn học bắt buộc ở bậc tiểu học. 

Nó là môn học cơ bản trang bị cho học sinh các chuẩn mực đạo đức, lối sống lành mạnh và cách sống có lý tưởng. Ngoài ra nó còn giúp cho học sinh giải quyết các sự việc vừa có lí vừa có tình. Từ đó giúp các em biết cách vận dụng một cách linh hoạt các hành vi đạo đức, chuẩn mực đó vào cuộc sống để cư xử với cha mẹ thầy cô và bạn bè.

Mục tiêu của môn Đạo Đức ở tiểu học nói chung và ở lớp 3 nói riêng là giúp cho học sinh có những hiểu biết ban đầu hình thành chuẩn mực đạo đức phù hợp với lứa tuổi, đồng thời nắm được ý nghĩa của việc thực hiện những chuẩn mực hành vi đạo đức đó. Nó từng bước hình thành cho học sinh kĩ năng nhận xét đánh giá hành vi của bản thân và những người xung quanh, lựa chọn và thực hiện các chuẩn mực hành vi đạo đức trong các tình huống cụ thể của cuộc sống. Không những thế nó còn hình thành thái độ tự trọng tự tin, yêu thương quý trọng con người, yêu cái tốt không đồng tình với cái xấu cái ác.

     Môn Đạo đức có tác dụng giúp học sinh phát triển những hành vi cơ bản, một số chuẩn mực hành vi đạo đức phù hợp với lứa tuổi học sinh lớp 3, biết quan tâm đến những người xung quanh trong cuộc sống; thể hiện lòng biết ơn, kính trọng những anh hùng đã chiến đấu, hi sinh để bảo vệ tổ quốc trong các cuộc kháng chiến, nhận thấy tầm quan trọng của nước sạch, làm những việc phù hợp với bản thân để bảo vệ nguồn nước.

– Biết nhận xét, đánh giá các ý kiến, quan niệm, hành vi, việc làm có liên quan đến các chuẩn mực đã học; biết lựa chọn cách ứng xử phù hợp trong các tình huống và biết thực hiện các chuẩn mực đã học trong cuộc sống hằng ngày.

– Biết kính yêu Bác Hồ, làm những việc những phù hợp với bản thân, quan tâm chăm sóc ông  bà, bố mẹ, quan tâm giúp đỡ hàng xóm, láng giềng….

         – Thông qua việc dạy – học môn Đạo đức các giá trị, chuẩn mực đạo đức của xã hội được chuyển thành niềm tin, tình cảm, hành vi đạo đức của học sinh; tạo cho học sinh được thực hành bài học trong thực tiễn cuộc sống.

   Mục đích của môn Đạo đức là hình thành phẩm chất đạo đức cho học sinh. Một phẩm chất đạo đức bao giờ cũng có 3 khía cạnh là: ý thức, thái độ, tình cảm và hành vi, thói quen. Do đó, để đạt được mục đích đặt ra, dạy – học môn Đạo đức phải giải quyết 3 nhiệm vụ tương ứng: hình thành ý thức, hình thành thái độ, tình cảm và  hình thành hành vi, thói quen.

– Giáo dục ý thức đạo đức:

      Môn Đạo đức cung cấp cho học sinh hệ thống tri thức đạo đức sơ đẳng, trên cơ sở đó bước đầu hình thành niềm tin đạo đức, hình thành năng lực, định hướng các giá trị đạo đức cho học sinh tiểu học. Điều đó giúp các em phân biệt được đúng – sai, tốt – xấu, thiện – ác … để từ đó theo cái đúng, cái tốt, tránh cái sai, đấu tranh với những biểu hiện sai trái, xấu xa, độc ác.

    – Giáo dục thái độ, tình cảm đạo đức:

Giúp học sinh có thái độ rõ ràng đối với các chuẩn mực đạo đức nói riêng, hình thành và bồi dưỡng cho các em cảm xúc đạo đức, biến những chuẩn mực đạo đức sơ giản thành động cơ bên trong thôi thúc các em hành động theo những chuẩn mực đạo đức đã được quy định, trên cơ sở đó hình thành tình cảm đạo đức trong sáng.

  – Giáo dục hành vi, thói quen:

– Hình thành ở học sinh các hành vi tương ứng với ý thức thái độ tình cảm và từ đó giúp các em có thói quen đạo đức bền vững.

Từ việc xác định vị trí, vai trò của môn đạo đức trong trường tiểu học, bản thân tôi là một giáo viên dạy đạo đức, tôi nghĩ cần phải có một giải pháp cụ thể để giúp học sinh thực hiện đóng vai xử lí tình huống tốt hơn trong các tiết thực hành nhằm giúp Hs suy nghĩ sâu sắc về một vấn đề bằng cách tập trung vào một sự việc cụ thể mà các em vừa thực hiện hoặc quan sát được. Việc “diễn” không những là phần chính của phương pháp này mà học sinh còn phải thảo luận tìm ra những cách giải quyết đúng, hợp lí sau phần diễn ấy. Ưu điểm của đóng vai xử lí tình huống là:  Học sinh được rèn luyện thực hành những kỹ năng ứng xử và bày tỏ thái độ trong môi trường an toàn trước khi thực hành trong thực tiễn; Gây hứng thú và chú ý cho học sinh; Tạo điều kiện làm nảy sinh óc sáng tạo của học sinh; Khích lệ sự thay đổi thái độ, hành vi của học sinh theo chuẩn mực hành vi đạo đức và chính trị – xã hội; Có thể thấy ngay tác động và hiệu quả của lời nói hoặc việc làm của các vai diễn.

Do vậy, tôi chọn đề tài: “Một số biện pháp giúp học sinh đóng vai xử lí tình huống trong tiết thực hành môn đạo đức lớp 3” để nghiên cứu, thực nghiệm, nhằm góp phần tìm ra biện pháp khắc phục khó khăn cho bản thân, cho đồng nghiệp cũng như giúp các em học sinh lớp 3 có thêm nhiều kĩ năng đóng vai xử lí tình huống để làm cho tiết học hiệu quả.

2. Điểm mới của sáng kiến

Sáng kiến của tôi ngoài việc cung cấp cho giáo viên các yêu cầu sư phạm tổ chức cho học sinh nhập vai vào các nhân vật trong những tình huống đạo đức giả định còn giúp học sinh mạnh dạn, tự tin khi lên đóng vai và đưa ra những cách ứng xử phù hợp với nội dung tình huống.

3. Phạm vi áp dụng sáng kiến

Nghiên cứu đề tài này, tôi nghiên cứu thực tiễn khả năng đóng vai xử lí tình huống cho học sinh trong các tiết thực hành ở lớp 3. Từ đó đưa ra các biện pháp để giúp giáo viên cũng như học sinh thực hiện tốt những bước cần thiết để tổ chức phương pháp đóng vai xử lí tình huống.

1. PHẦN NỘI DUNG
2. Thực trạng nội dung cần nghiên cứu

Những năm qua tôi được nhà trường phân công giảng dạy môn Đạo đức lớp 3. Qua quá trình giảng dạy, tôi nhận  thấy có những thuận lợi và khó khăn như sau:

1.1. Thuận lợi

      Giáo viên nhiệt tình giảng dạy, có ý thức tinh thần trách nhiệm cao, biết nắm bắt đổi mới phương pháp và hình thức dạy học, lấy học sinh làm trung tâm. Thường xuyên chăm lo học hỏi đồng chí đồng nghiệp, qua sách báo tài liệu, đặc biệt nhanh nhạy trong việc tiếp cận với xu thế của việc dạy học mới hiện nay.

      Giáo viên sử dụng các phương pháp và hình thức dạy học phù hợp, phát huy khá hiệu quả khả năng học tập của học sinh. Sử dụng có hiệu quả các phương tiện dạy học như băng hình, truyện kể….. giúp học sinh nắm được nội dung bài học. 

Nhà trường đang dạy học theo mô hình trường học mới VNEN, đây là một thuận lợi rất lớn vì học sinh được phát huy tính tự tin, phát huy quyền làm chủ trong quá trình học tập do đó, số học sinh tự ti, nhút nhát sẽ giảm đáng kể.

Được Ban giám hiệu nhà trường, lãnh đạo địa phương, phụ huynh học sinh… quan tâm giúp đỡ khích lệ.

     Đa số các em thích chơi trò chơi, đóng vai trong các tiết học. Học sinh xác 

định được động cơ và thái độ học tập đúng đắn. Các em chăm chỉ học tập, thích tìm hiểu và khám phá, thích được thầy cô giáo khen. 

1.2. Khó khăn

* Về giáo viên: Trong quá trình dạy môn Đạo đức lớp 3, tôi nhận thấy giáo viên gặp khó khăn khi hướng dẫn học sinh đóng vai xử lí tình huống. 

– Giáo viên cho học sinh trước “kịch bản”, học sinh chỉ cần đọc thuộc rồi lên diễn lại nên giọng nói, cử chỉ, điệu bộ còn rất cứng nhắc, chưa linh hoạt.

– Giáo viên vì sợ mất thời gian nên thường gọi hoặc chọn những em, những nhóm nhanh nhẹn, mạnh dạn, tự tin lên thực hiện đóng vai.

– Khi tổ chức phương pháp đóng vai thì công tác chuẩn bị trang phục, đạo cụ còn gặp khó khăn bởi giáo viên cần phải chuẩn bị nhiều đồ dùng dạy học (trang phục, các đồ dùng cần thiết……) trong khi giáo viên còn phải dạy nhiều môn học khác.

– Ngoài các tình huống có sẵn trong chương trình thì giáo viên cũng mất  thêm thời gian tạo ra các tình huống khác.

* Về học sinh: 

Đối với học sinh, khi lên thực hiện đóng vai xử lí tình huống không phải em nào cũng muốn tham gia. Hầu hết những em nhút nhát, ngoại hình không được bắt mắt (béo quá, gầy quá,…..) không dám lên tham gia vì sợ các bạn dưới lớp trêu chọc.