SKKN Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi cảm thụ tốt văn học thông qua thơ

1. MỞ ĐẦU

*  Lý do chọn đề tài:

Trong suốt quảng đời của mỗi con người ai cũng được  trải qua tuổi ấu thơ cho riêng mình. Dường như những lời ru  “ầu ơ”, những câu chuyện cổ tích, những bài thơ của bà, của mẹ và của côgiáo vẫn còn vang vọng mãi trong lòng mỗi chúng ta. Khi  đã trưởng thành tôi lại mang những câu chuyện cổ tích có Ông Bụt, có bà tiên …những vần thơ ngộ nghĩnh, hồn nhiên, trong sáng mà rất thật đến cho các thế hệ mai sau.

Văn học là hơi thở của cuộc sống, là người bạn đồng hành của trẻ thơ. Mỗi tác phẩm văn học với nội dung l‎ý thú cùng những hình tượng nghệ thuật trong sáng luôn có sức lôi cuốn sự chú ý, đem lại niềm vui thích cho trẻ nhỏ, đồng thời cũng mang lại tác dụng giáo dục lớn lao. Vì thế, từ lâu văn học được xem như là một trong những phương tiện giáo dục phát triển toàn diện về nhân cách cho trẻ . Văn học là tấm gương phản ánh muôn mặt của hiện thực cuộc sống. Cuộc sống ấy bao gồm cả thế giới tự nhiên và xã hội, những truyện kể, truyện dân gian, những bài thơ hiện thực về thế giới của trẻ, giúp trẻ mở rộng được sự hiểu biết về thế giới xung quanh. Ở tuổi mẫu giáo bé, thông qua việc làm quen với các tác phẩm có nội dung đơn giản, gần gũi, trẻ nhỏ sẽ được cung cấp một số kiến thức đơn giản về thiên nhiên và sinh hoạt xã hội xung quanh, củng cố và tổng hợp những kiến thức của các bài học khác. Từ đó vốn hiểu biết và vốn từ của trẻ ngày càng được phát triển và chính xác hơn.

Có thể nói rằng, việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học ở trẻ mầm non mang lại ý nghĩa lớn lao trong việc góp phần phát triển năng lực nhận thức, đạo đức và thẩm mỹ cho trẻ. Các bài thơ, câu chuyện viết về sinh hoạt đời thường, về người thật, việc thật, về Lãnh Tụ, về cỏ cây, hoa lá, về con vật…Luôn thể hiện mong muốn chân thành của các nhà văn, nhà thơ đối với trẻ, mong sao khi trẻ lớn lên sẽ trở thành những con người khỏe mạnh có những phẩm chất tốt đẹp của những con người mới trong xã hội. Từ đó góp phần hình thành ở trẻ những tình cảm, yêu mến, kính trọng, ngoan ngoãn, lễ phép, biết giao tiếp, ứng xử với mọi người xung quanh, biết phân biệt được điều hay lẽ phải, đó là bài học đầu tiên của cuộc sống nhưng cơ bản cần có ở mỗi con người trong suốt cuộc đời. Đặc biệt, khi học văn học trẻ được phát triển vốn từ mạch lạc, phong phú, đủ câu, đúng từ, đúng ngữ pháp, đồng thời với sự hiểu biết và trí tưởng tượng, trẻ có thể đọc, kể lại được truyện diễn cảm và sáng tạo. Chính vì thế, để đạt được mục đích trên nên tôi đã nhiên cứu, tìm tòi và mạnh dạn đưa ra: “Một số biện pháp giúp trẻ 3- 4 tuổi cảm thụ tốt văn học thông qua thơ”. Làm đề tài nghiên cứu.

* Mục đích nghiên cứu.

Đề tài nghiên cứu nhằm tìm ra một số biện pháp giúp trẻ 3- 4 tuổi cảm thụ tốt văn học thông qua thơ và góp phần làm phong phú nội dung đọc thơ của trẻ, nhằm nâng cao khả năng cảm thụ các bài thơ, đồng thời phát huy cao nhất được tính tích cực của trẻ, giúp trẻ phát triển về mọi mặt: Đức- Trí- Thể- Mỹ.

* Đối tượng nghiên cứu.

Nghiên cứu và đề xuất một số biện pháp giúp trẻ 3- 4 tuổi cảm thụ tốt văn học thông qua thơ.

* Phương pháp nghiên cứu.

Để thực hiện tốt nội dung, nhiệm vụ của đề tài tôi đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: 

+ Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết: Giáo viên xử lý tóm tắt về các tài liệu có liên quan đến việc cảm thụ văn học qua thơ.  

+ Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin: Tôi tiến hành quan sát hoạt động của trẻ, xây dựng hệ thống câu hỏi đối với trẻ để chúng tôi khảo sát ,đánh giá trẻ  khi cảm thụ văn học qua thơ.

+ Phương pháp thống kê, xử lý số liệu: Qua quá trình quan sát trẻ tôi thống kê số liệu và xử lý số liệu để đưa ra tỉ lệ % đạt và chưa đạt của trẻ về việc trẻ 3- 4 tuổi cảm thụ tốt văn học thông qua thơ.

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1. Cơ sở lý luận:

Văn học thiếu nhi có vai trò to lớn trong việc phát triển toàn diện nhân cách trẻ, về cả đạo đức, về cả trí tuệ và thẩm mĩ. Các tác phẩm trong trường mầm non thực sự là người bạn đồng hành, người đối  thoại với trẻ. Những câu truyện, bài thơ ấy không  thể  nói với trẻ bằng những lời thuyết giáo khô khan mà phải bằng những hình tượng nghệ thuật, ngôn ngữ giản dị, trong sáng để khơi gợi dẫn dắt các em tìm hiểu và khám phá thế giới, không chỉ là nhận thức thế giới xung quanh mà trẻ có thể biết cái hay, cái dở, cái thiện, cái ác. Những hình ảnh của tác phẩm văn học tới trẻ là cả một quá trình bền bỉ và lâu dài. Nó tác động một cách từ từ, nhưng giá trị nhân văn của nó thì có thể tạo nên sức mạnh ảnh hưởng sâu sắc tới sự hình thành và phát triển nhân cách con người.

        Tuổi thơ hồn nhiên, ngây thơ, tâm hồn trong sáng dạt dào cảm xúc và trí tưởng tượng thì tuyệt vời. Trẻ mẫu giáo, bạn đọc rất ít tuổi, chưa biết đọc, chưa biết viết, nên hầu hết thơ, truyện đều ngắn gọn, rõ ràng, dễ hiểu giúp trẻ dễ nắm bắt cốt truyện, dễ hiểu nội dung, ý nghĩa của câu truyện và có thể kể lại truyện, đọc thuộc thơ dễ dàng. Những nhân vật rất gần gũi, những đồ vật quen thuộc được thổi vào những yếu tố kỳ ảo, những hình ảnh đẹp, sống động bỗng trở nên hấp dẫn đối với trí tưởng tượng của trẻ mà giáo dục tình cảm đạo đức cho trẻ không thể thiếu trong mỗi buổi thực hiện. Vì thế, khi cho trẻ tiếp xúc với văn học trước hết phải tạo cho trẻ tâm thế thoải mái, tích cực, tự tin tạo cho trẻ nhiều cơ hội để trẻ bộc lộ cả cảm xúc bên trong lẫn bên ngoài về các hình tượng nghệ thuật có trong tác phẩm. Từ đó tôi cần tạo cho trẻ mong muốn được nghe, đọc như cho trẻ tham gia vào các hoạt động trong ngày như đóng kịch, đọc cho cô và bạn nghe, kể truyện cùng bạn…Đó là cách giáo dục tình yêu đối với văn học, đối với cuộc sống, nâng cao cảm thụ văn học trong mỗi trẻ, đem đến cho trẻ ấn tượng về cái đẹp và những cảm xúc chân thật, những phẩm chất tốt đẹp của nhân cách con người.

Đây chính là cơ sở lý luận để tôi xây dựng các biện pháp cho đề tài sáng kiến của mình.

2.2. Thực trạng của vấn đề

1. Thuận lợi:

Dưới sự chỉ đạo của ban giám hiệu nhà trường đã luôn quan tâm đến cơ sở vật chất, đồ dùng học tập, đồ dùng chơi được đáp ứng kịp thời thuận tiện cho việc dạy và học. Trẻ đi học tương đối đều được làm quen và củng cố thường xuyên nên trẻ đã đi vào nề nếp. Bản thân có trình độ chuyên môn vững, yêu nghề, mến trẻ. Bản thân đã tham gia đầy đủ các chuyên đề của nghành học mầm non. Đồng nghiệp luôn giúp đỡ để tôi được trao đổi về chuyên môn, tích lũy thêm kinh nghiệm qua các buổi sinh hoạt chuyên môn của nhà trường. Môn học này đã để lại rất nhiều bài học đáng quý và đã để lại sự yêu thích trong lòng mỗi trẻ thơ.

1. Khó khăn:

Ngoài những thuận lợi tôi đã nêu trên trong quá trình thực hiện, bản thân gặp không ít những khó khăn nhất định.

  Trẻ 3 – 4 tuổi, khả năng giao tiếp bằng ngôn ngữ còn hạn chế vì trẻ còn tính rụt rè, nhút nhát, cá tính, có trẻ còn nói ngọng… Đa số trẻ ít được tiếp xúc, giao tiếp với nhiều người nên trẻ rất ít nói chưa thể diễn đạt mạch lạc hết câu chuyện, bài

thơ. Vì đa phần trẻ ở nông thôn nên sự quan tâm, chăm sóc, bồi dưỡng của bố mẹ chưa  được thường xuyên, khả năng hiểu biết của trẻ về một số lĩnh vực còn hạn chế, một số trẻ chưa được học lớp nhà trẻ nên các cháu chưa được làm quen với các tác phẩm văn học và các hoạt động khác.

  Mặc dù nhà trường đã đầu tư hỗ trợ đồ dùng phục vụ cho công tác giảng dạy nhưng khi thực hiện tôi vẫn còn lung túng vì hệ thống câu hỏi của cô và đáp lại câu trả lời của trẻ chưa tương xứng, câu hỏi của cô trở thành những câu hỏi đóng trẻ không có cơ hội thể hiện bày tỏ cảm xúc bên trong của mình. Vì vậy sự cảm thụ văn học sẽ phần nào bị hạn chế đối với trẻ. Trước những băn khoăn trăn trở ấy, bản thân tôi luôn suy nghĩ để tìn ra những cách làm mới để nhằm giúp trẻ mà