SKKN Một số biện pháp hướng dẫn học sinh câu lạc bộ Toán – Tiếng việt lớp 4 giải các bài toán về dãy số

1. MỞ ĐẦU
2. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:

Như chúng ta đã biết trong nhà trường phổ thông nói chung và nhà trường Tiểu học nói riêng môn toán học với tư cách là một môn học độc lập, môn toán cùng với các môn học khác góp phần đào tạo nên những con người phát triển toàn diện. Toán học với tư cách là một môn khoa học nghiên  cứu một số mặt thế giới hiện thực, có một số kiến thức cơ bản và phương pháp nhận thức cơ bản rất cần thiết để học các môn học khác, tiếp tục nhận thức thế giới xung quanh và các hoạt động có hiệu quả trong thực tiễn.

Mặt khác môn Toán cũng có khả năng giáo dục rất to lớn, nó phát triển trí thông minh cho học sinh, tạo lòng ham thích, tìm tòi nghiên cứu của học sinh. Giúp học sinh có phong cách và tác phong làm việc khoa học đó là thứ rất cần thiết trong hoạt động của con người, góp phần giáo dục ý chí và những đức tính  tốt như cần cù, nhẫn nại, ý thức vượt khó,…Với mọi giáo viên vấn đề quan trọng không phải dạy cho học sinh những kiến thức trong chương trình mà còn nắm vững khả năng hóa giáo dục nhiều mặt của môn toán.

Mục tiêu giáo dục là: Phát triển toàn diện con người về đạo đức, trí tụê, thẩm mĩ và kĩ năng nghề nghiệp. Mục tiêu được thực hiện bằng các hoạt động học có định hướng theo yêu cầu giáo dục. Môn Toán có vai trò to lớn trong đời sống, sinh hoạt và lao động. Đó là công cụ cần thiết để học các môn học khác và tiếp nhận thế giới xung quanh. 

Ngoài những mục tiêu có tính chất đặc thù của giáo dục toán nói trên, cũng như các môn học khác ở Trường Tiểu học, môn Toán còn góp phần hình thành rèn luyện các phẩm chất, các đức tính cần thiết của người lao động như: Có phương pháp suy nghĩ, suy luận, giải quyết vấn đề có căn cứ khoa học, toàn diện, chính xác , có tính tư duy độc lập, linh hoạt, sáng tạo.

Bậc tiểu học là bậc học rất quan trọng trong việc đặt nền móng cho việc hình thành nhân cách ở học sinh. Trên cơ sở cung cấp những tri thức khoa học ban đầu về xã hội và tự nhiên, phát triển các năng lực về nhận thức, trang bị các phương pháp, kỹ năng ban đầu về hoạt động nhận thức, bồi dưỡng phát huy tình cảm, thói quen và các đức tính tốt đẹp của con người Việt Nam.

Môn toán là môn học chiếm một lượng thời gian tương đối nhiều và kiến thức rất cơ bản. Qua thực tế nhiều năm công tác giảng dạy ở trường tiểu học tôi nhận thấy việc đổi mới phương pháp giảng dạy môn toán đặc biệt là dạng giải các bài toán về dãy số là điều rất cần thiết. Chính vì vậy tôi đã mạnh dạn chọn đề tài: “ Một số biện pháp hướng dẫn học sinh câu lạc bộ Toán – Tiếng việt lớp 4 giải các bài toán về dãy số”.

1. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU:

– Tìm hiểu về chương trình môn Toán lớp 4.

– Tìm hiểu thực trạng về giải các bài toán về dãy số, những khó khăn đối với học sinh khi thực hiện giải các bài toán về dãy số trong học toán 4. 

– Đưa ra một số biện pháp giúp học sinh nắm được các kĩ năng trong việc thực hiện giải các bài toán về dãy số ở lớp 4.

III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

-Tìm hiểu nội dung, phương pháp dạy giải các bài toán về dãy số cho học sinh lớp 4.

– Nghiên cứu cách hình thành kiến thức mới và vận dụng vào từng bài cụ thể.

– Tiến hành thực nghiệm.

IV/ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:

Có nhiều phương pháp tiến hành tiến hành trong dạy toán như:

+ Phương pháp điều tra, khảo sát

+ Phân tích, tổng hợp

+ Thống kê, phân loại

+ Trao đổi rút kinh nghiệm

1. NỘI DUNG SÁNG KIẾN
2. CƠ SỞ LÝ LUẬN

Trong các môn học ở Tiểu học cùng với môn Tiếng Việt và các môn học khác,môn Toán có vị trí rất quan trọng. Góp phần bước đầu phát triển năng lực tư duy, đặc biệt là năng lực tư duy trừu tượng hoá, khái quát hoá, kích thích trí tưởng tượng, gây hứng thú học tập toán, phát triển hợp lí khả năng suy luận và biết diễn đạt đúng  các suy luận đơn giản, góp phần hình thành phương pháp học tập và làm việc có kế hoạch khoa học, chủ động, linh hoạt, sáng tạo.

Ở cấp tiểu học, giai đoạn các lớp 4,5 có thể coi là giai đoạn học tập sâu( so với giai đoạn trước). Để phù hợp với quá trình nhận thức và giai đoạn “ học tập sâu” ở tiểu học khi dạy môn Toán lớp 4, giáo viên cần chủ động lựa chọn, vận dụng hợp lý các phương pháp dạy học, phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh. Bước đầu hướng dẫn phương pháp tự học, rèn kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, đảm bảo sự cân đối hài hòa giữa hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh.

Dạy học Toán ở tiểu học nhằm giúp học sinh biết cách vận dụng những kiến thức về Toán vào các tình huống thực tiễn, những vấn đề thường gặp trong đời sống. Nhờ giải toán học sinh có điều kiện rèn luyện và phát triển năng lực tư duy, rèn luyện phương pháp suy luận và những phẩm chất cần thiết của người lao động mới vì giải toán là một hoạt động bao gồm những thao tác : xác lập mối quan hệ giữa các dữ liệu, giữa cái đã cho và cái cần tìm. Trên cơ sở đó chứng minh được phép tính thích hợp và trả lời đúng câu hỏi của bài toán. 

Trong chương trình môn toán lớp 4 phần giải các bài toán về dãy số góp phần phát triển tư duy sáng tạo và sự thông minh cho học sinh, là tiền đề để các em có thể học tốt hơn ở các lớp học trên. Nhưng trong quá trình làm bài các em thường hay mắc sai lầm khi thực hiện các bài toán về dãy số. chẳng những thế, qua thực tế nhiều năm giảng dạy một số giáo viên còn lúng túng. Học sinh khi học tập các em nắm các dạng toán một cách lơ mơ, không nắm vững từng dạng toán, từ đó các em thường nhầm lẫn giữa các dạng với nhau.

Trong giảng dạy và sinh hoạt câu lạc bộ toán giáo viên phải giúp học sinh từng bước tư duy, rèn luyện phương pháp khả năng suy luận lôgíc, khêu gợi và tập rượt khả năng quan sát, phỏng đoán tìm tòi. Từ đó các em cùng rèn luyện được đức tính và phong cách làm việc của người có ý chí khắc phục khó khăn, thói quen xét đoán có căn cứ, tính cẩn thận, chu đáo có khả năng suy nghĩ độc lập, xây dựng lòng ham thích tìm tòi sáng tạo ở nhiều mức độ khác nhau từ đơn giản đến  nâng cao từng bước. 

1. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU.

Từ ý nghĩa của việc giáo dục, hướng dẫn sinh hoạt câu lạc bộ toán. Nắm bắt được chương trình hướng dẫn sinh hoạt câu lạc bộ toán các khối lớp. Tôi nhận thấy đối với khối 4 chương trình hướng dẫn sinh hoạt câu lạc bộ toán thật đa dạng và phong phú. Song thực trạng hướng dẫn sinh hoạt câu lạc bộ toán nhà trường hiện nay còn lúng túng về nội dung và phương pháp, cách thức tổ chức. Hơn nữa khả năng tư duy và suy luận của học sinh còn hạn chế. Mà trong các sách nâng cao  nội dung đưa ra thì nhiều xong chưa khái quát hết được các kiến thức cần nâng cao.

 Như vậy, qua thực tế hướng dẫn sinh hoạt câu lạc bộ cho thấy việc giúp các em nhận dạng từng kiểu bài trong chuyên đề: “Các bài tập về dãy số”…là hết sức khó khăn. Qua thực tế nhà trường tôi đã mạnh dạn nghiên cứu và tìm hiểu về phương pháp hướng dẫn sinh hoạt câu lạc bộ Toán lớp 4 theo chuyên đề: 

“ Một số biện pháp hướng dẫn học sinh sinh hoạt câu lạc bộ lớp 4 giải các bài toán về dãy số”.

Để hướng dẫn cho học sinh hiểu và làm tốt được các bài toán về dãy số không phải là dễ. Thực tế trong quá trình sinh hoạt câu lạc bộ Toán, tôi thấy giáo viên còn chưa chú ý đến một số điểm sau :

– Chưa chỉ rõ bản chất thông qua cách làm.

– Trong quá trình chữa bài làm tắt các bước nên học sinh không hiểu.

– Dạy nâng cao một cách đột ngột chưa đi từ bài dễ đến bài khó. 

– Dạy riêng lẻ mà chưa tổng quát thành dạng.

Trong mỗi giờ dạy giáo viên còn phải nói nhiều, hướng dẫn nhiều chưa đặt được nhiều tình huống hay để học sinh giải quyết mà chủ yếu phụ thuộc vào sách hướng dẫn giảng dạy. Mà trong sách hướng dẫn thì hầu hết chỉ đưa một cách giải nên chưa phát huy được tính tích cực của học sinh trong giờ học, do đó các em dễ chán, không hứng thú học tập dẫn đến  chất lượng chưa cao.

Từ thực trạng trên để giúp học sinh làm các bài tập về dãy số đạt kết quả tốt hơn tôi đã mạnh dạn đưa ra một số biện pháp hướng dẫn học sinh lớp 4 giải các bài toán về dãy số và tôi nhận thấy với hướng làm này học sinh dễ dàng nhớ, hiểu và áp dụng để làm tốt các bài tập. Tuy nhiên trong thực tế thực hiện tôi cũng nhận thấy có những thuận lợi và khó khăn đối với giáo viên và học sinh đó là:

* Thuận lợi: Nhà trường đặc biệt quan tâm đến việc nâng cao chất lượng các câu lạc bộ, trang bị tài liệu sách tham khảo đầy đủ đáp ứng yêu cầu của giáo viên và học sinh. Học sinh ham thích học tập. Ban giám hiệu thường xuyên nhắc nhở và có nhận xét đánh giá kết quả giảng dạy học tập của giáo viên và học sinh để rút kinh nghiệm.

* Khó khăn:  Học sinh trường tiểu học Định Liên là con em nông thôn điều kiện cơ sở vật chất phục vụ hoc tập còn bị hạn chế, bố mẹ đều đi làm công ty nên sự quan tâm đến việc học của học sinh còn quá ít. Một số em bố mẹ đi làm ăn xa ở nhà với ông bà nên cũng ảnh hưởng đến việc học tập và tiếp thu bài của học sinh. Chính vì vậy mà khả năng học tập của học sinh phần nào bị ảnh hưởng . Hơn nữa chương trình toán 4 đã được đổi mới khả năng thích ứng của học sinh chưa cao.

Do những thực trạng như trên, tôi đã tiến hành vào việc khảo sát qua dạng toán về dãy số lớp 4 và có kết quả như sau: