SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi môn Lịch sử 9

1. PHẦN MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài:

Thế kỉ XXI, đất nước ta có bước phát triển mạnh mẽ về mọi mặt đòi hỏi mỗi người cần phải năng động, sáng tạo, có tay nghề cao, sẵn sàng thích ứng với những biến đổi diễn ra hàng ngày. Đảng ta đã ban hành Nghị quyết số 29- NQ/TW ngày 4/11/2013 của Hội nghị Ban chấp hành TW Đảng lần thứ (VIII) – khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Điều đó đặt ra một yêu cầu cấp thiết đối với sự nghiệp giáo dục là phải đào tạo nhân lực bồi dưỡng nhân tài phục vụ đất nước.

Việc bồi dưỡng học sinh giỏi, ươm trồng những hạt giống nhân tài cho quê hương, đất nước là một nhiệm vụ rất quan trọng và cần thiết vì những người tài bao giờ cũng là nhân tố quan trọng để thúc đẩy xã hội phát triển. Đặc biệt đối cấp học THCS, bồi dưỡng học sinh giỏi được xem là mũi nhọn của mỗi trường nói riêng của ngành giáo dục nói chung. Kết quả học sinh giỏi là thước đo năng lực của mỗi nhà giáo và cũng là thương hiệu cho mỗi nhà trường. 

Trong những năm gần đây, công tác bồi dưỡng học sinh giỏi môn Lịch sử 9 đạt được thành tích đáng kể. Tuy nhiên chất lượng của học sinh giỏi chưa ổn định chưa đáp ứng kì vọng của nhà trường, của ngành giáo dục đề ra. Điều đó, xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau như xã hội có những nhận thức chưa đầy đủ về vị trí chức năng của bộ môn Lịch sử, nhiều phụ huynh cho đây là môn học phụ không mang lại tương lai cho con em mình không muốn cho con em tham gia. Vì thế, tình trạng học sinh chưa nắm được những sự kiện lịch sử cơ bản hay nhớ sai hoặc nhầm lẫn kiến thức lịch sử là hiện tượng khá phổ biến.

Bản thân là một giáo viên trực tiếp bồi dưỡng trong những năm đầu tham gia chất lượng còn thấp tâm lý của phụ huynh không muốn cho con em mình tham gia đội tuyển tuy nhiên trong quá trình giảng dạy giáo viên đã chủ động trong việc nắm bắt kiến thức và đối tượng học sinh làm tốt công tác tư tưởng và đưa ra biện pháp phù hợp do vậy đã làm thay đổi nhận thức của phụ huynh và học sinh chất lượng đội tuyển không ngừng được nâng cao. Từ thực tế đó bản thân mạnh dạn đưa ra sáng kiến “Một số biện pháp nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi môn Lịch sử 9”

Đã có một số nghiên cứu liên quan đến đề tài như thầy giáo Đinh Văn Đồng trường THCS Hương Hóa – Tuyên Hóa – Quảng Bình với đề tài: “Giải pháp bồi dưỡng học sinh giỏi lớp 9 môn Lịch sử dự thi cấp tỉnh đạt hiệu quả”, hay đề tài “Một số phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Lịch sử” của thầy Nguyễn Văn Sáng trường THCS Bình Hàng Tây. Tuy nhiên các thầy cô giáo chỉ tập trung ở những giải pháp mang tính lý thuyết và bao trùm toàn bộ chương trình bồi dưỡng môn Lịch sử ở cấp THCS. Còn những biện pháp của tôi đã qua thực tiễn áp dụng và có hiệu quả thiết thực từ năm học …………đến nay. 

1.2. Điểm mới của đề tài

Với đề tài này đã có nhiều giáo viên nghiên cứu và thực nghiệm nhưng trong quá trình giảng dạy bản thân tôi phát hiện ra nhiều điểm mới có thể vận dụng tối ưu trong công tác bồi dưỡng đó là:

– Cách kiểm soát kiến thức của học sinh thông qua từng chuyên đề và qua các bài kiểm tra. 

– Cách hướng dẫn học sinh nhận dạng đề ra, cách làm bài của học sinh.

1.3. Phạm vi áp dụng của đề tài

Đề tài áp dụng trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi môn Lịch sử 9 ở đơn vị mình và đã áp dụng thành công trong công tác bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi lớp 9 tham gia cấp tỉnh.

1. PHẦN NỘI DUNG

2.1.Thực trạng của vấn đề mà sáng kiến cần giải quyết

2.1.1. Về phía giáo viên:

Phần lớn giáo viên đều nhận thức được tầm quan trọng của công tác bồi dưỡng học sinh giỏi môn Lịch sử. Những người được phân công giảng dạy tâm huyết với công tác bồi dưỡng, có năng lực chuyên môn vững vàng, biết áp dụng các phương pháp đặc trưng bộ môn và ứng dụng công nghệ thông tin vào quá trình dạy học góp phần nâng cao chất lượng đội tuyển.

Song phương pháp ôn tập bồi dưỡng còn đơn điệu chủ yếu dạy kiến thức ở sách giáo khoa kết hợp với sách giáo viên các tài liệu tự sưu tầm được và kinh nghiệm của bản thân. Tuy nhiên khả năng kết hợp đa dạng các phương pháp trong ôn tập bồi dưỡng chưa linh hoạt, tính sáng tạo chưa cao.

Bên cạnh công tác bồi dưỡng học sinh giỏi, giáo viên còn phải bảo đảm chất lượng đại trà, thậm chí còn làm công tác kiêm nhiệm khác, khối lượng công việc nhiều do đó việc đầu tư cho công tác bồi dưỡng học sinh giỏi cũng có phần bị hạn chế.

2.1.2. Về phía học sinh:

Trước đây học sinh quan niệm môn Lịch sử chỉ là môn học thuộc lòng, không cần phải tư duy, không có bài tập, không cần đọc thêm tài liệu tham khảo. Vì vậy học sinh chỉ học một cách hời hợt theo nội dung vở ghi, ít và thiếu phần mở rộng, liên hệ. Kết quả là khi kiểm tra, học sinh không nắm được các kiến thức, sự kiện, thời gian, câu hỏi mở rộng, nâng cao không giải quyết được.

Học sinh chưa được đầu tư từ lớp đầu cấp, chỉ bắt đầu tuyển chọn từ năm lớp 8. Lên lớp 9 là năm cuối cấp nên các em phải học rất nhiều môn. Trong khi đó, thời gian học môn bồi dưỡng của học sinh chưa nhiều do các em còn phải học các môn chính khóa và dành thời gian nhiều cho các môn học khác.

Học sinh chưa thực sự yêu thích môn học, phần lớn các em đều cho rằng học Lịch sử rất khó, khô khan, trừu tượng, quá nhiều sự kiện cần ghi nhớ… Hơn nữa chương trình Lịch sử 9 quá rộng, quá dài, độ nhớ của các em không được lâu. Do đó, học sinh cảm thấy nhàm chán khi học lịch sử, nhận biết sự kiện không sâu sắc nhầm lẫn giữa sự kiện này với sự kiện kia. Chính vì vậy chất lượng đội tuyển chưa ổn định.

2.1.3 Nguyên nhân của thực trạng

Qua trao đổi với các đồng nghiệp và thực tế giảng dạy, chúng tôi nhận thấy một số nguyên nhân sau:

Một là chương trình chính khóa quá nhiều môn, thêm vào đó các em lại tham bồi dưỡng học sinh giỏi nên rất hạn chế về thời gian tự học, tự nghiên cứu.

Hai là tài liệu Bồi dưỡng học sinh giỏi có khá nhiều, tuy nhiên các tài liệu đó đơn thuần chỉ chứa đựng nội dung kiến thức thuần tuý, chưa có tài liệu đề cập đến kinh nghiệm, cách thức, phương pháp, các kĩ năng làm bài lịch sử một cách cụ thể để giúp giáo viên dễ dàng tiếp cận. Do đó công tác bồi dưỡng học sinh giỏi thường gặp khó khăn, kết quả chưa ổn định.

Ba là thực tế hiện nay, môn Lịch sử ít được học sinh, phụ huynh chú trọng đầu tư và cho rằng đây là môn học phụ khó xác định nghề nghiệp trong tương lai. Do đó việc hình thành đội tuyển học sinh có năng khiếu học tập bộ môn rất khó khăn. Đa số học sinh lựa chọn, tham gia bồi dưỡng các môn học khác đội tuyển Sử phải chọn sau điều đó ảnh hưởng không nhỏ công tác bồi dưỡng và chất lượng của đội tuyển.

Mặt khác, học sinh chưa bắt kịp với sự đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực, chưa chủ động và linh hoạt trong bồi dưỡng.

* Kết quả cụ thể số học sinh bồi dưỡng HSG Sử 9 qua các năm trước khi áp dụng đề tài như sau: