SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy giải phương trình vô tỉ cho học sinh lớp 9

1. MỞ ĐẦU
2. Lý do chọn chọn đề tài

Chúng ta đều biết rằng toán học là cơ sở của mọi ngành khoa học, vì thế môn toán đóng một vai trò quan trọng trong nhà trường. Thông qua môn toán, học sinh nắm vững các kiến thức toán học, từ đó dễ dàng học tập các môn học khác để ứng dụng những kiến thức đã học vào các ngành khoa học kĩ thuật, ứng dụng trong lao động, trong quản lý kinh tế, trong việc tự học, tự nghiên cứu khoa học…

Dạy học sinh học toán không chỉ là cung cấp những kiến thức cơ bản, dạy học sinh giải bài tập sách giáo khoa, sách tham khảo mà điều quan trọng là hình thành cho học sinh phương pháp chung để giải các dạng toán, từ đó giúp các em tích cực hoạt động, độc lập sáng tạo để dần hoàn thiện kỹ năng, kỹ xảo, hoàn thiện nhân cách.

Trong chương trình Toán THCS (Trung học cơ sở), chuyên đề về phương trình là một trong những chuyên đề xuyên suốt 4 năm học của học sinh, bắt đầu từ những bài toán đơn giản dành cho học sinh lớp 6,7 đến việc cụ thể hóa vấn đề về phương trình ở cuối năm học lớp 8 và hoàn thiện cơ bản các nội dung về phương trình đại số ở lớp 9. Đây là một nội dung quan trọng bắt buộc học sinh THCS phải nắm bắt được và có kỹ năng giải phương trình một cách thành thạo.

Trong những vấn đề về phương trình, phương trình vô tỉ là một trong những kiến thức quan trọng được đề cập từ lớp 9 và kiến thức này vô cùng quan trong vì nó được xuyên suốt đến bậc phổ thông trung học. Thực tế giảng dạy cho thấy kĩ năng giải phương trình vô tỉ của một số học sinh còn hạn chế, học sinh không ít ngỡ ngàng và bối rối khi giải phương trình này vì đây là kiến thức khó và có nhiều dạng phương trình phức tạp. Đặc biệt, với những học sinh tham gia các kỳ thi học sinh giỏi thì đây là một trong những vấn đề quan trọng mà bắt buộc những học sinh này phải vượt qua.

Là một giáo viên giảng dạy toán bậc THCS, tôi rất trăn trở về vấn đề này, làm thế nào để giúp học sinh giải thành thạo các phương trình vô tỉ, khi gặp bất cứ một dạng toán nào về phương trình vô tỉ các em cũng có thể giải một cách tốt nhất. Chính vì thế tôi tìm ra: “ Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy giải phương trình vô tỉ cho học sinh lớp 9”

1. Mục đích nghiên cứu

Nhằm giúp cho học sinh hiểu sâu sắc và thực hành thành thạo dạng toán “Giải phương trình vô tỉ” để nâng chất lượng tăng số học sinh khá giỏi.

III. Đối tượng nghiên cứu

– Nghiên cứu các phương pháp giải phương trình vô tỉ và tìm ra các biện pháp nâng cao chất lượng giải phương trình vô tỉ cho học sinh khá giỏi bậc THCS.

1. Phương pháp nghiên cứu:

– Phương pháp nghiên cứu lí luận.

– Phương pháp khảo sát thực tiễn

– Phương pháp tổng kết kinh nghiệm

– Phương pháp phân tích, tổng hợp

1. NỘI DUNG
2. Cơ sở lý luận

Phương trình là mảng kiến thức rất quan trọng trong toán học. Theo Ăng ghen “ Toán học nghiên cứu những mối quan hệ số lượng và hình dạng của không gian, thế giới khách quan. Quan hệ bằng nhau giữa các đại lượng là một quan hệ số lượng rất cơ bản. “ Quan hệ số lương” được hiểu theo một nghĩa rất tổng quát và trừu tượng. Chúng không những chỉ ra quan hệ logic “ bằng nhau”;  “” ; “”; “<”; “ >”; trên tập hợp số mà được hiểu như những phép toán trên tập hợp có các phần tử là những đối tượng loại tùy ý: Mệnh đề, phép biến hình……”

Những kiến thức về phương trình đã được nhiều nhà toán học nghiên cứu và đã được phát triển thành lý thuyết đại số cổ điển. Không những thế lý thuyết phương trình còn giữ vai trò quan trọng trong nhiều bộ môn khác của Toán học.

Có thể nói trong chương trình toán THCS thì phương trình vô tỉ chiếm vị trí hết sức đặc biệt. Vì đây là nội dung cơ bản của Toán học nhưng cũng rất phong phú và đa dạng với nhiều phương pháp khác nhau.

Được làm việc với các bài toán có nhiều lời giải khác nhau, học sinh sẽ vận dụng được nhiều kiến thức khác nhau để đi đến cùng một đích, chính quá trình tìm được lời giải dẫn đến học sinh biết cách so sánh các lời giải với nhau tìm ra lời giải hay nhất, ngắn nhất, dễ hiểu nhất.

Tìm ra những cách giải, phương pháp giải cho một phương trình là rất tốt. Xong vấn đề chỉ có thể thực hiện được có hiệu quả khi học sinh tìm ra cách giải đúng được bài toán theo một phương pháp nhất định. Để việc tiếp thu bài của học sinh đạt kết quả thì giáo viên phải hiểu sâu rộng vấn đề cần truyền đạt, kết hợp tốt phương pháp truyền thống và phương pháp hiện đại; lấy học sinh làm trung tâm của quá trình dạy và học; phát huy khả năng tự học, tính tích cực, sáng tạo và tự giác của học sinh. Đứng trước một phương trình vô tỉ, học sinh phải biết phương pháp làm, hướng biến đổi để đưa bài toán từ chỗ phức tạp trở thành đơn giản và tìm đến đáp số một cách nhanh nhất.

1. Thực trạng của việc dạy và học giải phương trình vô tỉ của trường trung học cơ sở:
2. Về phía giáo viên: 

– Chương trình SGK không có một tiêt nào cho phương trình vô tỉ

– Đối với dạng toán giải phương trình vô tỉ, ngoài những kiến thức cơ bản sách giáo khoa và bài tập đề cập đến, để xây dựng một phương pháp chung cho giải phương trình nói chung và giải phương trình vô tỉ là điều rất hạn chế.

2. Về phía học sinh:

– Học sinh chưa hiểu sâu rộng các bài toán về phương trình vô tỉ đặc biệt là các bài toán khó, do các em chưa có điều kiện đọc nhiều sách tham khảo.

– Suy luận kém, chưa biết vận dụng các phương pháp đã học vào từng dạng toán khác nhau.

– Trình  bày không rõ ràng, thiếu khoa học.

– Các em chưa có phương pháp học tốt, thiếu nhẫn nại  khi gặp bài toán khó.

* Khảo sát thực tiễn

Khi chưa thực hiện đề tài này, thì hầu hết  các em làm bài tập rất lúng túng, thời gian làm mất nhiều, thậm chí không tìm ra cách giải. Để thực hiện đề tài này tôi đã tiến hành khảo sát năng lực của học sinh thông qua một số bài kiểm tra và kết quả như sau:

Thông qua kết quả khảo sát tôi nghĩ cần phải tìm ra các biện pháp rèn kỹ năng tư duy của học sinh đồng thời phát huy tính chủ động tích cực, sáng tạo