SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học phân môn Tập đọc lớp 5

PHẦN A: MỞ ĐẦU

1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI

  Đất nước đang tiến lên trên con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế đòi hỏi sự nghiệp giáo dục cũng cần có nhiều thay đổi để đào tạo ra những  con người lao động tự chủ, năng động, sáng tạo, có năng lực giải quyết vấn đề thường gặp, góp phần xây dựng đất nước giàu mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

Vì vậy, phương pháp giáo dục cũng phải hướng vào việc khơi dây, rèn luyện và phát triển ở người học khả năng nghĩ và làm một cách tự chủ, năng động và sáng tạo ngay từ khi đang học tập ở nhà trường, đặc biệt là rèn luyện cho các em  khả năng tự học, tinh thần hợp tác, kĩ năng vận dụng kiến thức vào những tình huống khác nhau trong học tập và trong thực tiễn, giúp các em có niềm vui, hứng thú trong học tập.

Trong xu thế chung đó, việc đổi mới phương pháp dạy học phân môn Tập đọc là rất quan trọng và có ý nghĩa to lớn bởi vì phân môn Tập đọc có vị trí đặc biệt trong chương trình Tiểu học, nó đảm nhiệm quá trình hình thành và phát triển cho học sinh kĩ năng đọc, một kĩ năng quan trọng  hàng đầu của học sinh bậc học đầu tiên trong nhà trường phổ thông. “Tập đọc giúp các em chiếm lĩnh một số ngôn ngữ dùng trong giao tiếp và học tập, nó là công cụ để học tốt các môn học khác, tạo ra hứng thú và động cơ học tập, giúp học sinh có khả năng tự học và tinh thần học tập: học, học nữa, học mãi – một khả năng không thể thiếu của con người thời đại mới” [1].

Mục tiêu dạy học phân môn Tập đọc ở lớp 5 không chỉ giúp học sinh củng cố, nâng cao và phát triển kĩ năng đọc mà còn bồi dưỡng ở các em tư tưởng, tình cảm, nhân cách, lòng yêu cái thiện và cái đẹp. “Dạy Tập đọc có ý nghĩa to lớn vì nó bao gồm cả nhiệm vụ giáo dục, giáo dưỡng và phát triển” [1]. 

Song, thực tế dạy học Tập đọc lớp 5 ở một số nhà trường chưa đạt hiệu quả cao; chưa kích thích sự ham học, tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học; chưa quan tâm đúng mức đến việc rèn các kĩ năng đọc cho học sinh, dẫn đến học sinh đọc chưa tốt, nhất là đọc diễn cảm.

Có nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan ảnh hưởng đến chất lượng dạy học Tập đọc như trình độ, kĩ năng sư phạm, sự nhiệt tình của giáo viên; ý thức tham gia học tập của học sinh; các điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị hỗ trợ cho việc dạy học. Trong đó, nổi bật là nguyên nhân giáo viên chưa linh hoạt trong việc xây dựng kế hoạch dạy học, chua chú trọng đổi mới phương pháp và các hình thức tổ chức rèn kĩ năng đọc. Nhiều giờ Tập đọc không đạt được mục tiêu theo đúng nghĩa, trong khi nội dung chương trình đã có bổ sung thêm một số dạng văn bản mới. Còn đối với học sinh, chỉ chú ý đọc đúng, đọc lưu loát, ít để ý đến ngữ điệu, tốc độ đọc, rèn kĩ năng đọc sao cho hay, đọc thế nào để hiểu được nội dung văn bản; nhiều em chưa có phương pháp học tập đúng đắn, khả năng cảm nhận cái hay, cái đẹp của văn bản đọc còn yếu.

Nhiều giờ dạy còn rập khuôn máy móc theo các bước nên chưa phát huy được tính tích cực, chủ động trong học tập của học sinh cũng như chưa huy động được vốn kinh nghiệm, vốn hiểu biết của người học vào quá trình tự học, tự chiếm lĩnh tri thức mới dưới sự điều khiển tổ chức, định hướng của giáo viên.

Vậy tổ chức dạy học Tập đọc thế nào để đạt hiệu quả, phát huy được tính tích cực, chủ động sáng tạo trong học tập của học sinh, không gây nhàm chán trong tiết học?  Làm thế nào để học sinh say mê học tập đọc, thích đọc, thích tìm 

[1] Giáo trình: “ Phương pháp dạy học Tiếng Việt ở Tiểu học”; tác giả: Giáo sư, tiến sĩ Lê Phương Nga, nhà xuất bản Đại học Sư phạm  năm 2009. 

đó phát triển năng lực cảm thụ văn học cho học sinh giỏi? Làm thế nào để rèn các kĩ năng đọc cho học sinh một cách tốt nhất? Đó là băn khoăn, trăn trở của rất nhiều giáo viên – những người đang trực tiếp giảng dạy.

  Với mong muốn đóng góp một phần nhỏ vào việc nâng cao chất lượng dạy học phân môn Tập đọc hiện nay, nâng cao chất lượng mũi nhọn, cách cảm thụ văn học cho học sinh giỏi, tạo tiền đề cho các em học tốt môn Ngữ Văn ở bậc học tiếp theo, tôi đã tìm tòi và áp dụng những biện pháp trong sáng kiến kinh nghiêm “Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học phân môn Tập đọc lớp 5”  mang lại  hiệu quả  cao, được nhà trường đánh giá tốt và triển khai thực hiện dạy Tập đọc cho học sinh khối lớp 5 trong trường, trong huyện. Chất lượng dạy học phân môn Tập đọc được nâng lên rõ rệt. Không những nâng cao được chất lượng đại trà mà một số biện pháp trong sáng kiến kinh nghiệm của bản thân còn góp phần nâng cao chất lượng mũi nhọn – nội dung cảm thụ văn học- cảm nhận những cái hay, cái đẹp trong các tác phẩm cho học sinh trong Câu lạc bộ em yêu Tiếng Việt.

1. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU      

     Mục đích nghiên cứu của đề tài này là đưa ra một số biện pháp rèn các kĩ năng đọc cho học sinh lớp 5. Qua đó nâng cao năng lực đọc đúng, đọc diễn cảm, đọc hiểu; giúp học sinh đạt kết quả học tập tốt hơn.Cụ thể: 

-Tổ chức dạy học Tập đọc  phát huy được tính tích cực, chủ động sáng tạo trong học tập của học sinh, không gây nhàm chán trong tiết học

 -Tạo hứng thú học tập cho học sinh: say mê học tập đọc, thích đọc, thích tìm hiểu nội dung bài đọc để cảm nhận cái hay, cái đẹp từ tác phẩm văn chương, từ đó bồi dưỡng năng lực cảm thụ văn học.

– Rèn các kĩ năng đọc cho học sinh một cách tốt nhất.Thông qua dạy học giúp các em hiểu các văn bản, tiếp thu và chiếm lĩnh được tri thức, tự tin khi giao tiếp, góp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam hiện đại, phát triển toàn diện về mọi mặt đức – trí – thể – mĩ cho học sinh.                                                     

III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU                                                               

– Học sinh lớp 5B, năm học ……… Trường Tiểu học Hà Bình, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa.

– Với sáng kiến kinh nghiệm này, tôi đi sâu nghiên cứu để tìm ra những biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy – học phân môn Tập đọc lớp 5 qua việc trú trọng rèn các kĩ năng đọc cho học sinh.

1. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

        Trong quá trình nghiên cứu đề tài, tôi đã sử dụng một số phương pháp sau:

– Phương pháp phân tích  tài liệu, nghiên cứu, xây dựng cơ sở lý thuyết.

– Phương pháp điều tra, khảo sát  thực tế, thu thập thông tin.

– Phương pháp thống kê, xử lý số liệu.

– Phương pháp tổng kết kinh nghiệm của bản thân.

– Phương pháp thực nghiệm, đối chứng.

PHẦN B: NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ
2. Xuất phát từ vị trí, vai trò của phân môn Tập đọc

Phân môn Tập đọc trong môn Tiếng Việt là một trong những phân môn quan trọng bởi có đọc tốt thì mới học tốt Tiếng Việt và các môn học khác. Vì vậy, việc dạy  Tập đọc ở Tiểu học là cần thiết bởi nó giúp học sinh có công cụ giao tiếp về học tập.

 Mỗi bài Tập đọc là một văn bản, là một bức tranh thu nhỏ về hiện thực cảnh đẹp đất nước, con người, xã hội… Đọc giúp các em hiểu biết, tiếp thu được nền văn minh của loài người, bồi dưỡng tâm hồn, tình cảm, nhân cách. Nó là chìa khoá đưa các em vào kho tàng văn hoá, khoa học,… giúp các em nhận ra những tinh hoa của dân tộc, của nhân loại đang được lưu trữ trong sách vở [2]. 

Tập đọc một cách có ý thức cũng sẽ tác động đến trình độ ngôn ngữ cũng như tư duy của người đọc, việc dạy Tập đọc tốt sẽ giúp học sinh hiểu bài hơn, bồi dưỡng các em lòng yêu cái thiện, cái đẹp, dạy cho các em biết suy nghĩ logic cũng như biết tư duy có hình ảnh. Đặc biệt, khi các em đọc tốt sẽ giúp các em cảm thụ được cái hay, cái đẹp trong đoạn văn, đoạn thơ; việc này hỗ trợ đắc lực cho các em học tốt các phân môn và môn học khác như Tập làm văn, Luyện từ và câu, Toán,…góp phần tạo nên những con người phát triển toàn diện.

Cũng như các các lớp dưới, thông qua hệ thống bài Tâp đọc theo chủ đề và những câu hỏi tìm hiểu bài, phân môn Tập đọc cung cấp cho học sinh những hiểu biết về thiên nhiên, xã hội và con người, cung cấp vốn từ, tăng cường khả năng diễn đạt, trang bị một số hiểu biết ban đầu về tác phẩm văn học và góp phần bồi dưỡng nhân cách cho học sinh.

2. Xuất phát từ mục tiêu, nhiệm vụ và nội dung dạy Tập đọc cho học sinh lớp 5

 Phân môn Tập đọc lớp 5 củng cố và nâng cao các kĩ năng đọc đã được hình thành từ các lớp dưới cho học sinh. 

Tập đọc là một phân môn thực hành. Nhiệm vụ quan trọng nhất của nó là hình thành năng lực đọc cho học sinh. Năng lực đọc được tạo nên từ 4 kỹ năng cũng là 4 yêu cầu về chất lượng của phân môn Tập đọc: đọc đúng, đọc nhanh (đọc lưu loát, trôi chảy), đọc có ý thức (thông hiểu được nội dung những điều mình đọc hay còn gọi là đọc hiểu) và đọc diễn cảm. Bốn kỹ năng này được hình thành qua 2 hình thức đọc: Đọc thành tiếng và đọc thầm. Chúng được rèn luyện đồng thời và hỗ trợ lẫn nhau. Vì vậy khi dạy Tập đọc không thể xem nhẹ yếu tố nào.

 Thông qua 60 bài tập đọc thuộc các loại hình văn bản nghệ thuật, báo chí, khoa học (Trước đây là 62 bài, theo nội dung điều chỉnh chương trình năm 2011, không dạy bài  thơ “Tiếng vọng” và bài văn xuôi “Thuần phục sư tử), trong đó có 44 bài văn xuôi (4 bài là trích đoạn kịch), 16 bài thơ (có 4 bài ca dao ngắn được dạy trong cùng một tiết), phân môn Tập đọc ở lớp 5 tiếp tục củng cố, nâng cao kĩ năng đọc trơn, đọc thầm đã được hình thành ở lớp dưới; tăng cường tốc độ đọc, khả năng đọc lướt để chọn thông tin nhanh; tiếp tục rèn kĩ năng đọc diễn cảm là kĩ năng được rèn luyện từ lớp 4.

 Phát triển kĩ năng đọc – hiểu lên mức cao hơn: nắm và vận dụng được một số khái niệm như nhận biết đề tài, cấu trúc của bài; hiểu nội dung, ý nghĩa của bài, phát hiện giá trị của một số biện pháp nghệ thuật trong các bài văn, thơ.

Mở rộng vốn hiểu biết, bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm, nhân cách cho học sinh. Nội dung các bài Tập đọc trong sách giáo khoa Tiếng Việt 5 phản ánh một số vấn đề cơ bản về đạo đức, phẩm chất, sở thích, thú vui lành mạnh…của con người thông qua ngôn ngữ văn học, những hình tượng giàu chất thẩm mĩ và nhân văn. Do đó, nó có tác dụng mở rộng tầm hiểu biết, tầm nhìn về tự nhiên xã hội, đời sống, bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm và nhân cách cho học sinh.

 Ngoài ra dạy Tập đọc là giáo dục học sinh lòng ham đọc sách. Thông qua việc dạy Tập đọc, làm cho học sinh thích đọc và thấy được khả năng đọc tốt sẽ có lợi ích cho các em trong cả cuộc đời. Phân môn Tập đọc giúp các em có vốn kiến 

[2] Bồi dưỡng học sinh giỏi Tiếng Việt Tiểu học; tác giả là Giáo sư, tiến sĩ Lê Phương Nga; nhà xuất bản Giáo dục năm 2012.

thức về ngôn ngữ, đời sống kiến thức văn học, phát triển ngôn ngữ, tư duy, giáo dục tư tưởng, đạo đức, tình cảm và thị hiếu thẩm mỹ.

Mặt khác, hiện nay trong phương pháp dạy Tập đọc vẫn chưa thống nhất được một chuẩn chính âm, ngữ điệu Tiếng Việt, làm cho không ít giáo viên khi dạy còn lúng túng khi giải quyết vấn đề về đọc đúng, đọc diễn cảm, vấn đề phát âm địa phương một cách có tính nguyên tắc, không có những chỉ dẫn cụ thể cho đọc diễn cảm mà bằng lòng với cách hướng dẫn chung chung. Ví dụ: Đọc kết thúc câu kể phải xuống giọng; câu hỏi phải lên giọng… Những chỉ dẫn có tính định lượng về mối quan hệ giữa cao độ, trường độ, cường độ, chỗ ngắt…của đoạn, của bài chưa được xác định. 

Vì vậy, để dạy tốt phân môn Tập đọc cần phải có nhiều biện pháp cụ thể dựa theo nguyên tắc và tình hình thực tế của học sinh tại địa bàn giáo viên đang công tác, nhằm đảm bảo được mục tiêu dạy học phân môn Tập đọc lớp 5 nói riêng, môn Tiếng Việt nói chung.

1. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ TRƯỚC KHI ÁP DỤNG SÁNG KIẾN 

1.Thực trạng.

1.1.Thực trạng chung

1. Về giáo viên: Thực trạng dạy học Tập đọc lớp 5 ở nhà trường một số năm gần đây cho thấy: 

 – Hai nhiệm vụ dạy học Tập đọc chưa được giáo viên quan tâm đúng mức. Nhiều giờ Tập đọc thiên về rèn đọc thành tiếng, nhiều giờ thiên về cảm thụ văn (đọc hiểu), không ít giờ Tập đọc ở phần tìm hiểu bài lại được chuyển thành giờ giảng văn (do quá đi sâu vào đọc hiểu), ít thay đổi hình thức trong giờ học.

– Việc hướng dẫn đọc cho học sinh còn mang nặng tính hình thức, chung chung, ít chú ý đến cái chi tiết, cái cụ thể.Việc phối kết hợp rèn kĩ năng đọc thành tiếng và đọc hiểu để chúng phát huy tác dụng hỗ trợ cho nhau còn hạn chế. Giáo viên chưa linh hoạt trong việc sử dụng hệ thống câu hỏi, còn phụ thuộc vào sách.

1. Về học sinh: Học sinh đã quen với cách học ở lớp dưới nên chủ yếu chỉ chú ý đến rèn đọc sao cho đúng, ít chú ý đến tốc độ, ngữ điệu, cách đọc sao cho hay.

– Một số học sinh chưa có ý thức học tập, ít có sự phấn đấu.

– Một số học sinh kĩ năng đọc yếu so với mức độ yêu cầu tối thiểu của khối lớp 5 nên ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng giờ học.

– Kĩ năng đọc diễn cảm còn yếu. Khả năng hiểu bài của học sinh chưa sâu, cảm nhận cái hay, cái đẹp trong tác phẩm cò hạn chế.

1.2.  Một số hạn chế trong việc rèn các kĩ năng đọc.

1.2.1. Dạy đọc thành tiếng.

Đây là mục tiêu quan trọng trong giờ Tập đọc, chiếm thời gian nhiều. Dạy đọc thành tiếng là dạy cho học sinh cách đọc đúng, đọc lưu loát, rành mạch, đọc diễn cảm và đọc thuộc lòng (nếu có yêu cầu học thuộc lòng).

1. Về giáo viên: 

– Khi dạy học phần này giáo viên chưa thực sự chú ý đến 3 mức độ của luyện đọc thành tiếng, chỉ chủ yếu rèn cho học sinh kĩ năng đọc đúng, chưa chú ý nhiều đến luyện đọc hay (luyện đọc diễn cảm). Nhiều tiết Tập đọc, thời gian dành cho luyện đọc diễn cảm quá ít (chỉ khoảng 5 – 6 phút). Trong phần luyện đọc diễn cảm, thường chỉ chú ý đến các đối tượng học sinh đọc tốt, chưa chú ý đến tất cả các đối tượng học sinh.

– Việc thay đổi hình thức và phương pháp trong rèn kĩ năng đọc thành tiếng đang còn mang tính chung chung, chưa thay đổi cho phù hợp với từng bài, nhiều khi còn áp dụng máy móc cho tất cả các văn bản đọc (thơ, kịch, văn xuôi)

1. Về học sinh:

– Các em chỉ chú ý đến việc đọc  sao cho đúng, cho rõ ràng.

– Việc luyện đọc diễn cảm mới chỉ chú ý đến ngắt hơi, nghỉ hơi theo dấu câu, chưa chú ý nhiều đến cách ngắt giọng biểu cảm, ngắt giọng lôgic (học sinh thường gặp khó khăn phân cách điểm cần ngắt giọng khi gặp các câu dài, thậm chí  trong những câu văn, câu thơ ngắn mà tác giả có dụng ý đề cập đến).

– Việc xác định các ngữ điệu đọc đúng trong các văn bản nghệ thuật và văn bản khác còn thiên về hình thức hoặc cảm nhận “tùy tiện” của học sinh.

– Nhiều học sinh chưa chú ý đến tốc độ đọc (nhanh, chậm, dãn nhịp) và cường độ giọng đọc nên có thói quen đọc nhanh, đọc liến thoắng, đọc vẹt.

– Kĩ năng đọc diễn cảm của học sinh còn yếu so với mục tiêu ở lớp 5.

– Đối với học thuộc lòng, học sinh chỉ thiên về ghi nhớ máy móc, ít chú ý đến ghi nhớ lôgic (ghi nhớ có ý nghĩa), ghi nhớ các từ “chìa khóa” thể hiện nội dung bài để rèn ghi nhớ sâu nên các em nhanh quên.

1. Nguyên nhân của thực trạng trên: Giáo viên chưa quan tâm đúng mức tới việc rèn kĩ năng đọc thành tiếng cho học sinh ở các mức độ (đọc đúng; đọc trôi chảy, lưu loát; đọc diễn cảm).

– Giáo viên hướng dẫn nhưng chưa cụ thể và rõ ràng từng mức độ của kĩ năng đọc thành tiếng (Ví dụ: Cách ngắt giọng biểu cảm, ngắt giọng lôgic phải căn cứ vào đâu? Ngắt như thế nào là hợp lý? Những từ cần nhấn giọng là những từ như thế nào?) dẫn đến học sinh khó xác định điểm ngắt giọng, nhất là đối tượng học sinh yếu và trung bình.

– Cách hướng dẫn luyện đọc còn chung chung, chưa linh hoạt cho từng dạng bài, từng đoạn cụ thể. Yêu cầu đọc diễn cảm thường áp dụng chung cho mọi đối tượng nên nhiều khi chưa khuyến khích được các đối tượng học sinh tham gia tích cực vào đọc diễn cảm, nhất là học sinh có kĩ năng đọc còn yếu.

– Một số học sinh do không hiểu nội dung nên giọng đọc ít thay đổi linh hoạt cho phù hợp với nội dung từng đoạn dẫn đến đọc không hay, không thể hiện được ý nghĩa nội dung văn bản, dụng ý mà tác giả muốn gửi gắm đến người đọc.

– Kĩ năng học thuộc lòng chậm, nhanh quên do các em thường đọc vẹt.

1.2.2. Dạy đọc  – hiểu:  Một trong những kĩ năng đọc giúp học sinh hiểu văn bản là đọc thầm. Dạy đọc thầm chính là dạy đọc có ý thức, dạy đọc – hiểu. Qua thực trạng dạy đọc – hiểu hiện nay tôi thấy: 

1. Về giáo viên: 

– Giáo viên chưa chú trọng nhiều đến rèn kĩ năng đọc thầm cho học sinh, nhiều khi yêu cầu học sinh đọc thầm nhưng không có mục đích, không kiểm tra tốc độ đọc của học sinh nên đã không phát huy được ưu thế của nó trong việc tìm hiểu và nắm nội dung bài.

 – Giáo viên tổ chức cho học sinh tìm hiểu bài qua hệ thống câu hỏi cuối bài với cách dạy đồng loạt và chủ yếu sử dụng phương pháp hỏi đáp, dễ gây nhàm chán. Có những câu hỏi dài với nhiều yêu cầu nhưng giáo viên không tách ra thành nhiều ý, dẫn đến học sinh trả lời không đầy đủ, dẫn đến thiếu tự tin khi tham gia trả lời câu hỏi tiếp theo, vì vậy giờ học thiếu đi sự sôi nổi.

1. Về học sinh

– Các em chưa có kĩ năng đọc thầm để hiểu bài theo đúng nghĩa của nó.

– Nhiều em, tốc độ đọc thầm còn chậm. Nhiều khi đọc thầm cho có đọc chứ không phải đọc thầm có ý thức. Khi tổ chức học nhóm, một số em không tự giác tham gia vào việc học, câu trả lời của học sinh không phong phú do không huy động được vốn kiến thức tổng hợp từ nhiều học sinh.

– Khi trả lời câu hỏi, nhiều em không có khả năng tổng hợp và diễn đạt nên thường trả lời câu hỏi theo cách nêu lại nguyên văn ý trong đọan văn hay đoạn thơ, không tóm gọn lại theo ý hiểu của bản thân (phụ thuộc vào văn bản)

        – Khả năng cảm nhận cái hay, cái đẹp, giá trị nghệ thuật còn yếu.

        – Ghi nhớ bài học không sâu, học thuộc lòng còn chậm, nhanh quên.

1. Nguyên nhân:

        – Giáo viên chưa thật sự thấy được ưu điểm của hình thức đọc thầm trong việc dạy tìm hiểu bài (đọc được do bằng khả năng thông hiểu văn bản) nên chưa thực sự quan tâm đến việc rèn kĩ năng đọc thầm cho học sinh theo đứng mức. Giáo viên chưa có biện pháp kiểm soát tốc độ đọc thầm của học sinh đúng cách.

 – Học sinh ít có ý thức rèn kĩ năng đọc thầm; chưa tích cực và chủ động trong học tập; khả năng phân tích, tổng hợp và diễn đạt còn hạn chế.

– Việc thay đổi hình thức khi tìm hiểu bài còn nặng tính hình thức, ít hiệu quả.

1.2.3.Việc xây dựng kế hoạch dạy học.

  Nội dung kế hoạch dạy học gần giống như sách giáo viên và thiết kế bài dạy chỉ thêm sự gia công chút ít của giáo viên, có định hướng nhưng còn chung chung cho nhiều bài, ít có định hướng rõ ràng cho từng đối tượng.

Việc lập kế hoạch dạy học còn mang nặng hình thức, chưa lột tả được thực chất của kế hoạch day học là “bản thiết kế tổ chức giờ dạy”.

Hình thức tổ chức và phương pháp dạy học được thể hiện qua kế hoạch dạy học hầu như giống nhau, không có mấy thay đổi cho phù hợp với từng bài.

* Nguyên nhân: Nhiều khi, việc xây dựng kế hoạch dạy học chỉ để đối phó với các đợt kiểm tra nên ít có giá trị thực tế; chưa có sự đầu tư hợp lý cho cho việc nghiên cứu bài, xây dựng kế hoạch dạy học.

2. Hiệu quả của thực trạng

 Năm học ………, tôi được phân công giảng dạy lớp 5B. Tôi đã khảo sát chất lượng lần 1.

– Thời điểm kiểm tra:  Tuần 6, tháng 10 năm học ………

– Đối tượng: Học sinh lớp 5B, năm học ………

– Số lượng học sinh được kiểm tra: 31 em

2.1. Phiếu kiểm tra và hướng dẫn chấm khảo sát chất lượng lần 1: Phụ lục 1

2.2. Tổng hợp kết quả: 

* Tổng hợp  số học sinh đạt yêu cầu về kiến thức, kĩ năng: 31 em.

* Tổng hợp kết quả kiểm tra chất lượng: 31 em

2.3.Nhận xét chung: Qua bài kiểm tra, khảo sát chất lượng lần 1, tôi nhận thấy:

* Về đọc thành tiếng: Học sinh được luyện đọc thành tiếng tương đối nhiều, giáo viên sửa lỗi phát âm để học sinh đọc đúng nhưng một số em vẫn bỏ sót từ hoặc thêm từ khi đọc; nhiều tiếng có âm đầu là r, tr, s học sinh đọc vẫn sai.

Nhiều em chưa làm chủ được tốc độ đọc nên đọc liến thoắng, đọc nhanh.

Học sinh đọc diễn cảm còn yếu: Nhiều em ngắt nghỉ không hợp lý, nhấn giọng tùy tiện, giọng đọc không thay đổi cho phù hợp nội dung từng đoạn.

         Học thuộc lòng theo sự ghi nhớ máy móc nên còn nhầm lẫn giữa các đoạn.

* Về đọc – hiểu: -Phần trắc nghiệm có một số em làm sai, do hiểu bài không sâu.

– Phần tự luận: Đa số học sinh diễn đạt dài dòng, chủ yếu là nêu nguyên văn câu có trong bài, không tóm được ý và diễn đạt theo cách hiểu của mình.

* Nguyên nhân: Giáo viên chưa chú ý rèn cho học sinh làm chủ tốc độ đọc, cách nhấn giọng và cách ngắt giọng hợp lý theo lôgic và theo giá trị biểu cảm.

  – Giáo viên chưa linh hoạt trong việc đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học. 

Thời gian dành cho luyện đọc diễn cảm ít (6 phút) nên phần đọc diễn cảm có ít em được thể hiện đọc trước lớp, chỉ chủ yếu là học sinh khá, giỏi.

Phần tìm hiểu bài, giáo viên nói và giảng hơi nhiều, chưa phát huy được tính tích cực trong học tập, chưa huy động vốn kiến thức tổng hợp của học sinh.

III. CÁC GIẢI PHÁP ĐÃ SỬ DỤNG ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

        Trong năm học ………, tôi áp dụng “Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học phân môn Tập đọc lớp 5” ở lớp 5B với các giải pháp cụ thể:

1. Giải pháp 1. Làm tốt công tác chuẩn bị cho giờ dạy

Trước hết giáo viên phải nghiên cứu kĩ nội dung bài đọc trong sách giáo khoa, hiểu ý đồ của tác giả để nắm bản chất của mỗi dạng kiến thức học sinh cần đạt được, từ đó xây dựng kế hoạch dạy học mang tính thiết thực. Dự đoán các tình huống sư phạm có thể xảy ra và dự đoán những lỗi học sinh thường mắc phải – cách xử lí các tình huống đó. Điều giáo viên cần ghi nhớ ” Muốn học sinh đọc tốt, hiểu bài tốt, vận dụng tốt thì trước tiên giáo viên phải đọc tốt, thấu hiểu văn bản theo cách hiểu của học sinh lớp 5 và biết tìm cách dạy hợp lý để học sinh đạt được điều đó. Cụ thể:

– Cần rèn cho học sinh thói quen đọc và chuẩn bị bài ở nhà đầy đủ.

– Giáo viên phải nghiên cứu sách tỉ mỉ, chu đáo, phải đọc bài nhiều lần, để đọc mẫu tốt và hiểu  thấu đáo nội dung bài đọc. Giáo viên cần trả lời các câu hỏi sau để xác định mục tiêu yêu cầu nội dung và lựa chọn phương pháp cũng như hình thức dạy một cách hợp lý:

      + Trong bài vừa đọc học sinh dễ mắc những lỗi nào về phát âm? (Đó thường là những tiếng khó, những chỗ ngắt nghỉ khó, đặc biệt là câu dài).

+ Giọng đọc, ngữ điệu chung của cả bài, từng đoạn như thế nào? đoạn nào cần nhấn mạnh? Khi đọc diễn cảm, cần bộc lộ cảm xúc gì?