SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng giảng dạy phân môn Luyện từ và câu lớp 4

PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ

1.Lí do chọn đề tài

           Để học tốt các môn học trong chương trình Tiểu học nói chung và lớp 4 nói riêng, ngay từ lớp 1, học sinh phải học tốt môn Tiếng Việt. Đây là giai đoạn quan trọng nhất , làm tiền đề để học sinh tiếp tục học lên các lớp trên.

     Mục tiêu của môn Tiếng Việt trong chương trình bậc tiểu học là: 

* Hình thành và phát triển ở học sinh các kỹ năng sử dụng Tiếng Việt (nghe, nói, đọc, viết) để học tập và giao tiếp trong các môi trường hoạt động của lứa tuổi.

* Cung cấp cho học sinh những kiến thức sơ giản về Tiếng Việt và những hiểu biết sơ giản về xã hội, tự nhiên và con người, về văn hoá, văn học của Việt Nam và nước ngoài.

* Bồi dưỡng tình yêu Tiếng Việt và hình thành thói quen gìn giữ sự trong sáng, giàu đẹp của Tiếng Việt, góp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Trong bộ môn Tiếng Việt ở Tiểu học, phân môn Luyện từ và câu là một trong những phân môn chiếm thời lượng khá lớn. Nó tách thành một phân môn độc lập, có vị trí ngang bằng với phân môn Tập đọc, Tập làm văn… song song tồn tại với các môn học khác. Để viết, nói, nghe hiểu, và sử dụng Tiếng Việt thành thạo, có kĩ năng thì học sinh phải biết dùng từ, đặt câu đúng, viết được một đoạn văn, bài văn…

          Hằng ngày việc tiếp xúc với thầy cô, bạn bè, cha mẹ cũng như với mọi người đòi hỏi các em phải có vốn ngôn ngữ đồng thời qua việc tiếp xúc đó các em cũng bổ sung thêm cho mình những gì bị thiếu hụt. Hay khi tiếp xúc với một tác phẩm văn học ta phải biết những từ ngữ tác giả sử dụng trong đó với dụng ý gì, cấu trúc câu như thế nào. Điều đó thể hiện việc cung cấp vốn từ cho học sinh là rất cần thiết và mang tính chất cấp bách nhằm “đầu tư” cho học sinh có cơ sở hình thành ngôn ngữ cho hoạt động giao tiếp cũng như chiếm lĩnh nguồn tri thức mới trong các môn học khác. 

Mặt khác học sinh tiểu học là đối tượng mà năng lực tư duy còn hạn chế, vốn từ của các em còn nghèo nàn, kỹ năng sử dụng ngôn ngữ chưa cao. Do đó phải làm sao nâng cao chất lượng giảng dạy phân môn luyện từ và câu ở Tiểu học nói chung và lớp 4 nói riêng. Đây là vấn đề khiến tôi rất băn khoăn trăn trở và thôi thúc tôi hăng say nghiên cứu đề tài: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng giảng dạy phân môn Luyện từ và câu lớp 4”.

2. Mục đích nghiên cứu

Việc dạy học Luyện từ và câu chiếm vị trí hết sức to lớn  trong nhà trường, cung cấp cho các em những tri thức cần thiết để đi sâu vào tìm hiểu các lĩnh vực khác.

Trên cơ sở xác định một số nguyên nhân chủ yếu mà học sinh lĩnh hội kiến thức phân môn Luyện từ và câu chưa tốt, bản thân tôi hy vọng tìm ra được những phương pháp và biện pháp hữu hiệu nhất để nâng cao chất lượng giảng dạy phân môn Luyện từ và câu cho học sinh lớp 4. 

3. Đối tượng nghiên cứu

     Học sinh lớp 4A1 Trường Tiểu học Phương Liệt

4. Nhiệm vụ nghiên cứu

Tìm hiểu vấn đề đổi mới phương pháp dạy học phân môn Luyện từ và câu, vận dụng để soạn giáo án thực nghiệm. Qua đó, nêu được phương pháp cần thiết để nâng cao chất lượng giảng dạy phân môn Luyện từ và câu lớp 4.

5. Phạm vi nghiên cứu

Tìm hiểu, nghiên cứu các dạng bài cơ bản ở phân môn Luyện từ và câu với thực tế giảng dạy môn học đó trong trường.

6. Phương pháp nghiên cứu

– Phương pháp nghiên cứu lý luận.

– Phương pháp thực hành.

– Phương pháp phân tích tổng hợp.

– Phương pháp điều tra, khảo sát.

– Phương pháp thực nghiệm.

– Phương pháp đàm thoại.

                                PHẦN THỨ HAI: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

1. CƠ SỞ LÍ LUẬN

 Phân môn Luyện từ và câu lớp 4 có nhiệm vụ cung cấp nhiều kiến thức sơ giản về Tiếng Việt và rèn luyện kỹ năng dùng từ đặt câu cho học sinh. Cụ thể là: 

1. Mở rộng, hệ thống hoá vốn từ trang bị cho học sinh một số hiểu biết sơ giản về từ và câu. 
2. Rèn luyện cho học sinh các kỹ năng dùng từ đặt câu và sử dụng dấu câu 
3. Bồi dưỡng cho học sinh thói quen dùng từ đúng nói và viết thành câu, có ý thức sử dụng tiếng Việt văn hoá trong giáo tiếp.

 Phân môn Luyện từ và câu giúp các em nắm vững tiếng mẹ đẻ, tạo vốn từ của học sinh. Qua đó làm cho học sinh nắm vững phạm vi sử dụng chúng nắm được tính nhiều nghĩa và sự chuyển đổi nghĩa của các từ đồng nghĩa, gần nghĩa. Phân môn Luyện từ và câu sẽ giúp các em hình thành căn bản về từ và câu Tiếng Việt để các em ứng dụng trong các phân môn khác như: Tập làm văn, Tập đọc…

Như vậy để đạt được các yêu cầu trên và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao về nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học đòi hỏi mỗi giáo viên cần đẩy mạnh đổi mới phương pháp dạy học sao cho hiệu quả. 

1. Nội dung chương trình, yêu cầu kiến thức, kỹ năng của phân môn Luyện từ và câu 

1.1. Nội dung chương trình    

Phân môn Luyện từ và câu lớp 4 gồm 62 tiết, trong đó 32 tiết ở học kỳ I và 30 tiết ở học kỳ II bao gồm các chủ điểm sau:

Học kỳ I: 5 chủ điểm 

Chủ điểm 1: Thường người như thể thương thân:  “Nhân hậu – Đoàn kết”

Chủ điểm 2: Trung thực – Tự trọng  

Chủ điêm 3: Trên đôi cánh ước mơ: ước mơ. 

Chủ điểm 4: Có chí thì nên  – “ý chí – nghị lực”.      

Chủ điểm 5: Tiếng sáo diều – “Đồ chơi – Trò chơi.” 

Học kỳ II: 5 chủ điểm 

Chủ điểm 1: Người ta là hoa là đất- “Tài năng – Sức khoẻ” 

Chủ điểm 2: Vẻ đẹp muôn màu – Cái đẹp 

Chủ điểm 3: Những người quả cảm – Dũng cảm 

Chủ điểm 4: Khám phá thế giới “ Du lịch – Thám hiểm” 

Chủ điểm 5: Tình yêu cuộc sống – Lạc quan yêu đời.

1.2. Yêu cầu kiến thức 

1. a) Mở rộng và hệ thống hoá vốn từ: 

Phân môn Luyện từ và câu lớp 4, mở rộng và hệ thống hoá gồm 10 chủ điểm . 

1. b) Các kiến thức giảng dạy về từ và câu:

* Từ – Cấu tạo tiếng

– Cấu tạo từ + Từ đơn và từ phức 

  +  Từ ghép và từ láy 

– Từ loại 

+ Danh từ 

– Danh từ là gì? 

– Danh từ chung và danh từ riêng 

– Cách viết hoa danh từ riêng 

+ Động từ 

– Động từ là gì

– Cách thể hiện ý nghĩa, mức độ của đặc điểm, tính chất. 

* Các kiểu câu 

+ Câu hỏi 

– Câu hỏi là gì? 

– Dùng câu hỏi vào mục đích khác 

– Phép lịch sự khi đặt các câu hỏi 

+ Câu kể 

– Câu kể là gì? 

– Cách dùng câu kể

– Câu kể Ai là gì? ( Ai thế nào? Ai làm gì?..)

+ Câu cầu khiến 

– Câu cầu khiến là gì? 

– Cách đặt câu cầu khiến 

+ Câu cảm 

– Trạng ngữ là gì? 

– Thêm trạng ngữ trong câu 

+ Thêm trạng ngữ chỉ nơi chốn cho câu 

– Thêm trạng ngữ chỉ thời gian cho câu 

– Thêm trạng ngữ chỉ nguyên nhân, mục đích, phượng tiện trong câu 

* Các dấu câu: Chấm hỏi, dấu chấm than, dấu 2 chấm, dấu ngoặc kép, dấu ngoặc đơn.