SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động tạo hình (thể loại vẽ) cho trẻ 4 – 5 tuổi

1. MỞ ĐẦU
2. Lí do chọn đề tài:

          Giáo dục có ảnh hưởng rất lớn đến việc hình thành nhân cách của con người. Khi bàn về giáo dục Bác Hồ thường nói: “Hiền giữ đâu phải là có sẵn, phần nhiều do giáo dục mà nên”. Chính vì vậy trong xu thế đổi mới mạnh mẽ của giáo dục mầm non hiện nay, các hoạt động giáo dục ở trường mầm non phải hướng tới việc dạy cho trẻ biết cách học như thế nào để phát huy tối đa tính chủ động tích cực của trẻ trong tất cả các hoạt động. Bên cạnh đó những năm gần đây nền kinh tế – xã hội của nước ta có sự phát triển không ngừng làm cho ngành giáo dục nói chung và ngành học mầm non nói riêng cũng từng bước củng cố và phát triển về mọi mặt, đáp ứng yêu cầu của xã hội hiện đại.

        Mỗi đứa trẻ có một khả năng, một nhu cầu và một sở thích riêng và tất cả đều mong muốn được thể hiện bản thân. Các nhà giáo dục cũng chỉ ra rằng: về bản chất, phạm vi năng lực tiềm tàng này của trẻ rộng hơn rất nhiều những gì trẻ thể hiện trên lớp. Để trẻ bộc lộ hết năng lực cần có một môi trường học tập cho phép trẻ được học mọi lúc, mọi nơi, theo nhiều cách khác nhau và phải được khơi dậy từ bé. Là một giáo viên chúng ta cần phải coi trọng việc tạo ra môi trường giáo dục trẻ bằng những hoạt động thiết thực, nhằm phát triển một cách toàn diện trên tất cả các lĩnh vực: Trí tuệ – đạo đức – thẩm mĩ – thể lực. Từ đó giúp trẻ hoàn thiện nhân cách, ngôn ngữ, tư duy, phát triển các kỹ năng thực hành, giao tiếp, ứng xử.

        Trong các lĩnh vực giáo dục trẻ mầm non, phát triển thẩm mĩ là một trong năm lĩnh vực góp phần giáo dục toàn diện cho trẻ. Trẻ em có tâm hồn nhạy cảm với thế giới xung quanh, thế giới xung quanh chứa đựng bao điều mới lạ hấp dẫn. Trẻ thường dễ xúc cảm với cảnh vật xung quanh, dễ bị cuốn hút trước cảnh vật có nhiều màu sắc, hay một bông hoa đẹp, bức tranh sinh động, đồ chơi ngộ nghĩnh…Với đặc điểm như vậy nên năng khiếu nghệ thuật thường được nảy sinh ngay từ tuổi ấu thơ. Chính vì vậy mà việc giáo dục thẩm mĩ cần được bồi dưỡng ngay từ tuổi mẫu giáo để ươm trồng những tài năng nghệ thuật cho tương lai.

        Hoạt động tạo hình trong trường mầm non là một phương tiện phát triển thẩm mĩ cho trẻ rất hữu hiệu. Thông qua hoạt động tạo hình giúp trẻ phát triển các chức năng tâm lý như: Khả năng tri giác các sự vật hiện tượng xung quanh, từ đó buộc trẻ phải tư duy và quá trình đó làm phát triển óc tưởng tượng sáng tạo, ham muốn tạo ra các đẹp. Đây là yếu tố cần thiết góp phần giúp trẻ phát triển toàn diện nhân cách.

         Hoạt động tạo hình hay còn gọi là những hoạt động nhằm tạo ra cái đẹp cho cuộc sống và nghệ thuật. Hoạt động tạo hình ở trong trường mầm non gồm có vẽ, nặn, cắt dán, xé dán…nhằm phát triển ở trẻ khả năng quan sát, ghi nhớ, trí tưởng tượng sáng tạo cung cấp cho trẻ những kỹ năng tạo hình đơn giản, giúp trẻ thể hiện xúc cảm, tình cảm của mình về cái đẹp của thế giới xung quanh qua các hình thức tạo hình, đồng thời qua đó bồi dưỡng thị hiếu thẩm mĩ của trẻ, hình thành ở trẻ khả năng cảm thụ thẩm mĩ, tình cảm thẩm mĩ. 

        Theo sự phát triển của độ tuổi, trẻ mầm non dần tích lũy biểu tượng, vốn sống kinh nghiệm, đồng thời với sự phát triển theo hướng hoàn thiện dần về cấu tạo và chức năng của cơ thể khiến cho năng lực thẩm mĩ, các ấn tượng, xúc cảm, tình cảm và kỹ năng vận động tinh khéo ngày một hoàn thiện hơn. Trẻ có thể sử dụng(ở mức độ khác nhau) các đường nét liền mạch uyển chuyển, các màu sắc phong phú, các hình khối/ bố cục để miêu tả các sự vật, hiện tượng ở thế giới hiện thực xung quanh một cách đầy hấp dẫn dưới góc nhìn thơ ngây, trong sáng của trẻ tạo nên sự sinh động, đáng yêu và đầy cảm xúc trong cách thể hiện các đối tượng thẩm mĩ.

        Trên cơ sở nhận thức được tầm quan trọng của hoạt động tạo hình nói chung và hoạt động vẽ nói riêng đối với sự phát triển của trẻ nên bản thân trong quá trình giảng dạy luôn mong muốn tìm ra phương pháp tối ưu nhất để truyền tải kiến thức đến với trẻ. Tuy nhiên qua quá trình giảng dạy tôi nhận thấy thị hiếu thẩm mĩ của trẻ còn yếu, cách xắp xếp bố cục chưa hợp lí, chưa có sự sáng tạo. Trẻ chưa chủ động tích cực tham gia vào hoạt động cùng cô. Sự tập trung chú ý của trẻ trong quá trình sáng tạo chưa cao còn phụ thuộc nhiều vào sản phẩm mẫu. Tôi thấy kết quả trên trẻ chưa cao là điều tôi cần phải suy nghĩ làm thế nào để dạy trẻ đạt hiệu quả cao và tạo cho trẻ học một cách thoải mái, tự tin, không gò bó, trẻ luôn hứng thú trong giờ học. 

        Từ những hạn chế nêu trên và cùng với mục tiêu phát triển của giáo dục thẩm mĩ của trẻ mầm non nói chung và trẻ 4-5 tuổi nói riêng. Tôi manh dạn nghiên cứu đề tài “Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động tạo hình(thể loại vẽ) cho trẻ 4-5 tuổi ở trường mầm non Định Liên” nhằm tìm ra những biện pháp, phương pháp tốt nhất để giúp trẻ hoạt động tích cực trong hoạt động tạo hình nhằm kích thích phát triển ở trẻ khiếu thẩm mĩ, nâng cao chất lượng giáo dục trong lĩnh vực phát triển thẩm mĩ trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ 4- 5 tuổi.

2. Mục đích nghiên cứu:

          – Nhằm tìm ra biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động vẽ trong trường mầm non, giúp trẻ hứng thú tham gia vào giờ học. Trẻ biết tạo ra các đường nét, hình dáng cơ bản, sắp xếp bố cục tranh hợp lý, biết ứng dụng luật xa gần trong bài vẽ để bức tranh có nội dung phong phú.

         – Trẻ biết sử dụng, phối hợp màu sắc hài hòa, sinh động.

3. Đối tượng nghiên cứu:

          – Đề tài nghiên cứu với 42 học sinh lớp 4-5 tuổi (Chồi 3) Trường mầm non Định Liên do tôi phụ trách.

4. Phương pháp nghiên cứu:

          Khi thực hiện nghiên cứu đề tài này tôi đã sử dụng một số phương pháp như sau: 

        – Phương pháp nghiên cứu sử dụng tài liệu

        – Phương pháp quan sát, đàm thoại

        – Phương pháp điều tra khảo sát thực tế.

        – Phương pháp xử lí thống kê toán học. 

        – Phương pháp thực hành

        – Phương pháp nêu gương khích lệ 

        – Phương pháp trực quan.

1. NỘI DUNG SÁNG KIẾN
2. Cơ sở lý luận

Tuổi mầm non, đặc biệt ở tuổi mẫu giáo là thời kỳ nhạy cảm với “cái đẹp’’xung quanh, có thể coi đây là thời kỳ phát cảm của những xúc cảm thẩm mĩ- những xúc cảm tích cực, dễ chịu được nảy sinh khi trẻ tiếp xúc trực tiếp với “cái đẹp’’. Từ những xúc cảm tích cực, trẻ bắt đầu mong muốn thể hiện trong các hoạt động nghệ thuật.

         Hoạt động tạo hình còn gọi là hoạt động tạo ra cái đẹp trong cuộc sống và trong nghệ thuật bằng ngôn ngữ, phương tiện tạo hình. Hoạt động tạo hình góp phần quan trọng trong giáo dục thẩm mĩ cho trẻ mầm non đặc biệt là đối với trẻ 4-5 tuổi. Thông qua hoạt động tạo hình phát triển ở trẻ khả năng cảm thụ thẩm mĩ và bồi dưỡng những cảm xúc thẩm mĩ. Những vẻ đẹp đa dạng của hình dáng, sự phong phú về màu sắc của đồ vật, thiên nhiên và sự lặp đi lặp lại của các yếu tố tạo hình như sự cân đối đa dạng về cấu trúc, hình dạng, về tính truyền cảm của đường nét…đã thu hút hứng thú và gây cho trẻ những xúc cảm, tình cảm thẩm mĩ ở trẻ được nảy sinh và trở nên sâu sắc cùng với sự phát triển của cảm giác và sự phong phú của các biểu tượng, trẻ tri giác thế giới xung quanh ngày càng có ý thức hơn. Dần dần trẻ có khả năng cảm thụ, nhận thức và đánh giá được vẻ đẹp hay không đẹp của các đồ vật, hiện tượng trong thiên nhiên, cuộc sống và tác phẩm nghệ thuật ở mức sơ đẳng được biểu hiện qua thái độ: thích hay không thích, yêu hay ghét, phân biệt đẹp hay xấu. Việc làm quen, tiếp xúc với các tác phẩm nghệ thuật tạo hình còn giúp trẻ cảm thụ được vẻ đẹp của thiên nhiên, cuộc sống thể hiện qua ngôn ngữ tạo hình là đường nét, hình dáng, màu sắc và bố cục…càng làm cho trẻ hứng thú mong muốn được tạo ra sản phẩm.

         Xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lí của trẻ 4- 5 tuổi, đây là giai đoạn giữa tuổi mẫu giáo, vận động của trẻ chỉ ở mức độ trung bình( kỹ năng cầm bút, thao tác cắt, xé dán…chưa khéo léo). Mặt khác, thế giới xung quanh còn nhiều điều mới lạ hấp dẫn với trẻ, ngôn ngữ của trẻ còn hạn chế. Đôi khi trẻ chưa diễn đạt