SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng làm quen với kể chuyện cho trẻ mẫu giáo (4 – 5 tuổi)

1. MỞ ĐẦU
2. Lý do chọn đề tài

Nghệ thuật bắt nguồn từ cuộc sống, nó thức tỉnh và phát triển tâm hồn con người. Văn học là một ngoại hình nghệ thuật, là một bộ phận hoạt động tinh thần làm nên sự phong phú của nhân cách, đặc biệt làm nảy sinh tư tưởng, tình cảm, trí tưởng tượng, niềm tin và hành động nhân đạo của con người trong môi trường xã hội và tự nhiên. Văn học là nghệ thuật ngôn từ, phản ánh cuộc sống bằng hình tượng, là nguồn sống quan trọng của tri thức, kinh nghiệm sống của nhân loại mà con người cần tiếp thu và phát triển. [1]

Văn học đóng vai trò quan trọng trong giáo dục và nhân cách của trẻ, đem lại cho trẻ những hiểu biết đầu tiên về bản thân, về cuộc sống xung quanh, văn học ảnh hưởng đến đời sống con người trên nhiều phương diện: Đạo đức, trí tuệ, tình cảm, thẩm mĩ. ở lứa tuổi mầm non với tâm hồn thơ ngây, trong sáng chưa có nhiều những trải nghiệm cá nhân, nhận thức về thế giới xung quanh còn hạn chế… nên việc tiếp xúc với văn học là cơ sở để trẻ cảm nhận được vẻ đẹp về một thế giới bao la đầy âm thanh, màu sắc và sự huyền bí. Những câu truyện cổ tích  không những nuôi dưỡng trẻ mà con phát triển ở trẻ trí tưởng tượng óc sáng tạo nghệ thuật. Thông qua nội dung các câu chuyện kể giáo dục trẻ biết yêu quý người hiền lành, biết ơn và kính yêu ông bà, bố mẹ, anh chị, bạn bè, biết nhường nhịn em nhỏ, biết phân biệt tốt – xấu, đúng – sai… [2]

Những câu truyện cổ tích còn như một người bạn đồng hành cùng trẻ thơ, cung cấp cho trẻ một vốn từ ngữ khổng lồ, đặc biệt là những từ ngữ nghệ thuật. Khi trẻ được tiếp xúc với văn học, vốn từ của trẻ trở nên phong phú và sống động hơn. [2]

Văn học là một phương tiện hiệu quả mạnh mẽ không chỉ đối với việc giáo dục trí tuệ, đạo đức, thẩm mĩ mà còn ảnh hưởng vô cùng to lớn đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ.

Từ khi lọt lòng mẹ đến lúc chập chững tập đi, tập nói, đến lúc trẻ biết viết, đọc thì văn học là chiếc cầu nối, là phương tiện dẫn dắt trẻ. Nói những tiếng nói, đi những bước đi đầu tiên, ngôn ngữ của trẻ được trau chuốt, ca dao, chuyện kể là tấm gương mẫu mực về lời ăn tiếng nói cho trẻ học tập là phương tiện hữu hiệu trong việc giáo dục trẻ lòng yêu thiên nhiên, yêu quê hương, đất nước, tình yêu mến bạn bè, với những người thân, biết được việc  làm tốt, biết yêu cái đẹp, cái thiện, kính yêu Bác Hồ, thật thà, ngoan ngoãn , biết tỏ thái độ không đồng tình với những việc xấu ảnh hưởng không tốt đến con người và môi trường sống xung quanh mình. Không những thế việc cho trẻ làm quen với các tác phẩm văn học mang tính nhân văn còn là phương tiện hình thành các phẩm chất đạo đức trong sáng, mà đặc biệt là  ngôn ngữ của trẻ được phát triển mạnh mẽ, trẻ nói mạch lạc, nói diễn cảm, sử dụng đúng câu, đúng từ và đúng ngữ pháp.

Có thể nói các tác phẩm văn học nói chung và những câu truyện nói riêng là món ăn tinh thần không thể thiếu đối với trẻ thơ nhất là lứa tuổi mẫu giáo. Nó đem lại cho trẻ những hiểu biết đầu tiên về cuộc sống xung quanh. Văn học nuôi dưỡng và phát triển ở trẻ trí tưởng tượng, sáng tạo nghệ thuật. Vì vậy, việc đem tác phẩm văn học đến cho trẻ là một việc rất quan trọng và cần thiết. Đối với trẻ Mẫu giáo 4 – 5 tuổi, quá trình được tiếp xúc với những câu truyện phải từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, để từ đó trẻ bộc lộ khả năng cảm thụ của mình. Khả năng cảm thụ đó là sự phát triển trực tiếp của trẻ về các lĩnh vực: Nhận thức – Ngôn ngữ – tình cảm xã hội và thẩm mỹ. tuy nhiên khi đưa tác phẩm đến cho trẻ đòi hỏi người giáo viên phải có những suy nghĩ sáng tạo và lựa chọn những tác phẩm hay, phù hợp với lứa tuổi, có ý nghĩa giáo dục trẻ để từ đó đưa ra những biện pháp thích hợp nhằm giúp trẻ phát triển tốt khả năng cảm thụ về tác phẩm văn học.

Thông qua hoạt động dạy và học dưới hình thức như tạo hình, khám phá môi trường xung quanh, làm quen với toán, với văn hoc… sẽ giúp trẻ phát triển trí tuệ, óc sáng tạo, nhân cách con người. Trong đó làm quen với văn học nói chung và kể chuyện nói riêng là một hoạt động không thể thiếu được đối với trẻ ở lứa tuổi Mầm non, vì hoạt động làm quen với kể chuyện là loại hình nghệ thuật, đặc sắc, không thể thiếu được trong đời sống con người. Đặc biệt nó rất gần gũi với trẻ thơ, từ buổi đầu thơ ấu trẻ đã sống chan hòa trong lời ru “ầu ơ” đầy yêu thương tận tình của mẹ, của bà… và đó cũng là cánh cửa mở ra chân trời nhận thức cho trẻ.

Qua việc cho trẻ làm quen văn học nói chung và kể chuyện nói riêng chính là hình thành ở trẻ những tình cảm đạo đức tốt đẹp, những cảm xúc thẫm mỹ, phát triển trí tưởng tượng như: Lòng yêu thiên nhiên con vật, cây cối, lòng kính trọng yêu thương gần gũi và giúp đỡ những người thân xung quanh trẻ như ông bà, bố mẹ, cô giáo, anh chị em…Phát huy khả năng hiểu biết, trí tưởng tượng của trẻ về thế giới xung quanh.

Thực tế trong trường mầm non Tân Phúc nói chung và lớp mẫu giáo 4 – 5 tuổi nói riêng đa số trẻ là người dân tộc, vốn tiếng việt của trẻ còn hạn chế, trẻ chưa diễn đạt được hết những suy nghĩ và ý tưởng của mình nhưng ngược lại trẻ rất thích đọc thơ, kể truyện, thích tự mình thể hiện tính cách của các nhân vật trong truyện. Chính vì vây, việc tăng cường tiếng việt cho trẻ là điều vô cùng cần thiết để giúp trẻ có thể đọc thở lưu loát, diễn cảm và kể lại những câu truyện một cách thành thạo và điều quan trong hơn là giúp trẻ hiểu được ý nghĩa của câu truyện và các nhân vật trong truyện.

         Vì vây, tôi đã quyết định chọn và nghiên cứu đề tài: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng làm quen với kể chuyện cho trẻ mẫu giáo (4 – 5 tuổi) tại trường Mầm non Tân Phúc huyện Lang Chánh Thanh Hóa. 

2. Mục đích nghiên cứu.

      Giúp trẻ trong độ tuổi Mẫu Giáo Nhỡ 4 – 5 tuổi mở rộng sự hiểu biết cuộc sống bằng hình tượng nghệ thuật như hình tượng con người, con vật, bức tranh thiên nhiên được vẽ nên bằng ngôn ngữ văn học, từ đó nhằm góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ phát triển toàn diện về đức, trí, thể, mỹ, lao động, làm nên sức mạnh của cộng đồng trong giáo dục Mầm non.

3. Đối tượng nghiên cứu.

       Trẻ mẫu giáo nhỡ 4 – 5 tuổi khu Tân thành trường mầm non Tân Phúc

4. Phương pháp nghiên cứu.

Trong quá trình nghiên cứu đề tài, bản thân tôi đã lựa chọn và sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau như: 

– Phương pháp đàm thoại

– Phương pháp quan sát, đàm thoại. 

– Phương pháp thực hành trải nghiệm…. 

– Phương pháp điều tra

– Phương pháp thống kê và xử lý số liệu.

1. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

1. Cơ sở lý luận

Văn học là một loại hình nghệ thuật độc đáo, đó là nghệ thuật ngôn từ, đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ. Đến với văn học trẻ được sống trong thế giới riêng của mình, hấp dẫn và mới lạ với những cảm xúc trong sáng và hồn nhiên. Văn học không những góp phần mở rộng nhận thức cho trẻ về thế giới môi trường xung quanh mà còn làm giầu tâm hồn, hướng trẻ đến những tình cảm đạo đức tốt đẹp trong cách ứng xử giữa con người với con người, với thiên nhiên và cảnh vật xung quanh. Trẻ biết được cái tốt, cái xấu, biết yêu những điều hay lẽ phải trong cuộc sống. Biết dành tình cảm tốt đẹp cho cha mẹ, thầy cô, bạn bè và mọi người xung quanh. [1]

Văn học là phương tiện phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Trẻ ở độ tuổi này vốn từ của trẻ đã được tăng lên rất nhiều không chỉ về số lượng từ mà điều quan trọng là lĩnh hội được các cấu trức ngữ pháp đơn giản. Ở trẻ đã hình thành những cảm xúc ngôn ngữ qua giọng nói, ngữ điệu, âm tiết… Tuy nhiên dưới tác động của cảm xúc trẻ có thể nghe nhầm, phát âm nhầm. Chính vì thế, việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học ở độ tuổi này là rất cần thiết, giúp trẻ có đủ vốn từ để nói năng lưu loát, diễn đạt mạch lạc, biết sử dụng từ đúng lúc, đúng chỗ, không những thế văn học còn giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, óc quan sát, khả năng tư duy độc lập trong suy nghĩ.

  Tác phẩm văn học chỉ ra mức độ, giới hạn, yêu cầu của việc cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học qua nghệ thuật đọc và kể chuyện của cô giáo. Hoạt động này nhằm dẫn dắt, hướng dẫn trẻ cảm nhận những giá trị nội dung, nghệ thuật phong phú trong tác phẩm, khơi gợi ở trẻ sự rung động, hứng thú đối với