SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng phát triển ngôn ngữ cho trẻ 4 – 5 tuổi thông qua hoạt động truyện, thơ

MỤC LỤC

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài

Ngôn ngữ có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự hình thành và phát triển nhân cách con người, đặc biệt là trẻ mẫu giáo ngôn ngữ giữ một vai trò rất quan trọng, ngôn ngữ không chỉ là phương tiện để giao tiếp, là công cụ của tư duy mà ngôn ngữ còn là phương tiện để giúp trẻ nhận thức được thế giới xung quanh. Để phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo được thực hiện thông qua nhiều hình thức khác nhau. Một trong những hình thức mang lại nhiều hiệu quả đó là thông qua tiếp xúc với Văn học.

  Văn học là một phương tiện hiệu quả mạnh mẽ không chỉ đối với việc giáo dục trí tuệ, đạo đức, thẩm mĩ mà còn có ảnh hưởng vô cùng to lớn đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ. Nhà văn M.Goócki định nghĩa “Văn học là nghệ thuật ngôn từ”. Các hình tượng văn học làm phong phú những xúc cảm, tình cảm, đưa đến cho trẻ những hình tượng tuyệt diệu của ngôn ngữ dân tộc. Từ những hình tượng trong truyện kể, trẻ nhận thức được tính rõ ràng chính xác của từ, sự hoàn hảo của các câu với những cấu trúc ngữ pháp phong phú. Những câu chuyện cổ dân gian là những mẫu mực của lời nói giản dị, có nhịp điệu, mở ra trước mắt trẻ sự biểu cảm của ngôn ngữ, chỉ ra những tiếng mẹ đẻ, sự giàu có tính chất hài hước, lối so sánh diễn đạt sinh động và giàu hình tượng. {1}

Văn học là món ăn tinh thần không thể thiếu của trẻ nhỏ ở mỗi tác phấm văn học, với nội dung giáo dục phong phú cùng những hình tượng nghệ thuật trong sáng luôn có sức lôi cuốn sự chú ý, đem lại niềm vui thích cho trẻ nhỏ, đồng thời cũng mang lại những tác dụng giáo dục lớn lao.Vì thế, từ lâu truyện, thơ được xem như là một trong những phương tiện giáo dục trẻ phát triển toàn diện về nhận thức, đạo đức và thẩm mĩ và ngôn ngữ {2}

Làm quen với truyện thơ là môn học rất quan trọng đối với trẻ mầm non. truyện, thơ đem đến cho trẻ những hiểu biết đầu tiên về bản thân, về cuộc sống xung quanh. truyện thơ dùng ngôn ngữ làm chất liệu để xây dựng các hình tượng nghệ thuật phản ánh hiện thực của cuộc sống. Trẻ nhỏ do chưa biết chữ nên việc tiếp nhận Truyện thơ phải thông qua người lớn. Khi nghe đọc, kể truyện thơ, trẻ cần phải tưởng tượng tái tạo các hình ảnh được ngôn ngữ thể hiện, phải sắp xếp, phân tích các hình ảnh đã tưởng tượng ra để hiểu và đánh giá đúng về các hình tượng nghệ thuật trong tác phẩm. Vì thế, có thể nói rằng, quá trình tiếp nhận, lĩnh hội giá trị của tác phẩm truyện thơ sẽ tạo điều kiện cho trẻ có cơ hội phát triển khả năng chú ý, xúc cảm tưởng tượng, tư duy, trí nhớ. Trong quá trình này, trẻ cũng được phát triển khả năng nghe, nói và phát triển vốn từ cả về số lượng và chất lượng. Đồng thời, trẻ cũng học được nhiều mẫu câu, nhiều cách diễn đạt xúc tích, mạch lạc. Các nhà giáo dục từ lâu đã khẳng định rằng, ngôn ngữ nghệ thuật có ảnh hướng lớn lao đến sự phát triển ngôn ngữ (bao gồm cả phát âm, ngữ pháp và vốn từ) của trẻ.{2} 

Như vậy truyện thơ là phương tiện quan trọng để phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non. Song để phát huy được vai trò của thơ truyện trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ đòi hỏi người giáo viên phải nghiên cứu lựa chọn những tác phẩm hay phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của lứa tuổi, cần phải sử dụng phương pháp, biện pháp một cách khoa học, biết tìm tòi khám phá sáng tạo ra những phương pháp biện pháp hay, hấp dẫn và hiệu quả nhất, đưa trẻ đến với thế giới thiên nhiên cỏ cây, hoa lá tươi đẹp, những con vật ngộ nghĩnh đáng yêu, ông Bụt, bà Tiên…. đi vào lòng trẻ một cách nhẹ nhàng sinh động. Hiểu được tầm quan trọng của truyện thơ đối với sự phát triển ngôn ngữ của trẻ nên tôi cố gắng lựa chọn những câu chuyện, bài thơ, các phương tiện đồ dùng, phương pháp  để dạy cho trẻ. Song vẫn chưa đạt được kết quả cao. Để khắc phục tồn tại và giúp trẻ phát triển ngôn ngữ tốt tôi chọn đề tài “Một số biện pháp nâng cao chất lượng phát triển ngôn ngữ cho trẻ 4-5 tuổi thông qua hoạt động truyện, thơ ở trường mầm non Đông Xuân, huyện Đông Sơn” để làm đề tài sáng kiến kinh nghiệm với mong muốn nâng cao chất lượng phát triển ngôn ngữ cho trẻ.

1.2. Mục đích nghiên cứu:

Thông qua đề tài giúp cho bản thân tìm ra phương pháp, biện pháp giáo dục hiệu quả cao trong quá trình tổ chức cho trẻ làm quen với truyện, thơ nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, đặc biệt là phát triển ngôn ngữ cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm non Đông Xuân, huyện Đông Sơn.

1.3. Đối tượng nghiên cứu:

           Một số biện pháp nâng cao chất lượng phát triển ngôn ngữ cho trẻ 4-5 tuổi thông qua hoạt động truyện thơ ở trường mầm non Đông Xuân, huyện Đông Sơn. 

1.4. Phương pháp nghiên cứu:

Để nghiên cứu đề tài này tôi kết hợp sử dụng các phương pháp sau:

 *Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Đọc các tài liệu có liên quan đến đề tài để nghiên cứu các nội dung về giáo dục  phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo.
*Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 
+ Phương điều tra khảo sát: Điều tra khảo sát các nội dung liên quan đến phát triển ngôn ngữ cho trẻ nhà trẻ.

+ Phương pháp quan sát: Qua sát các hoạt động của trẻ hàng ngày, ghi chép những nội dung liên quan đến phát triển ngôn ngữ của trẻ, để tìm ra biện pháp giáo dục phù hợp với phát triển ngôn ngữ cho trẻ tại lớp phụ trách
+ Phương pháp đàm thoại; lựa chọn câu hỏi phù hợp với khă năng của từng trẻ để giúp trẻ phát âm đúng chích xác, rõ ràng mạch lac.
+ Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Thiết kế các hoạt động giáo dục phát triển ngôn ngữ cho trẻ.

2. NỘI DUNG

2.1. Cơ sở lý luận.

       Làm quen với truyện thơ có vai trò to lớn đối với sự phát triển ngôn ngữ của trẻ, không chỉ  rèn luyện cho trẻ phát âm đúng mà quan trọng hơn là phát triển vốn từ, dạy trẻ nói đúng cấu trúc câu, nói đúng ngữ pháp và phát triển ngôn ngữ mạch lạc. Ngôn ngữ mạch lạc là phương tiện vạn năng đặc sắc trọn vẹn và có hiệu quả giao tiếp có văn hóa. {1}

Trẻ được tiếp xúc với truyện thơ làm nảy sinh thái độ sáng tạo ngôn ngữ, sáng tạo trong biểu cảm lời nói, ý thức nói lời hay, ý đẹp, trẻ biết được những điều hay, lẽ phải, biết yêu quý người hiền lành, biết ơn và kính yêu ông bà, bố mẹ, anh chị, bạn bè, biết nhường nhịn em nhỏ biết làm theo những việc thiện,