SKKN Một số biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 4 trường tiểu học

Phần mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
Đứng trước sự phát triển nhanh chóng của nhiều lĩnh vực xã hội thì giáo dục thời đại mới đã và đang phấn đấu đổi mới về nội dung, chất lượng và phương pháp sao cho đạt được 2 mục tiêu lớn là đào tạo nguồn nhân lực và đào tạo kỹ năng sống cho học sinh. Tuy nhiên bên cạnh những thành tựu đạt đuợc của toàn ngành thì gần đây chúng ta thường thấy thực trạng trẻ vị thành niên có xu hướng gia tăng về bạo lực học đường, không hứng thú trong học tập, đánh nhau trong nhà trường, bị xâm hại, bị lợi dụng, phạm tội, liều lĩnh, ứng phó không lành mạnh, dễ mắc các tệ nạn xã hội, sống ích kỷ, vô tâm, khép mình,….
Vấn đề học sinh thiếu kỹ năng sống, thiếu tính tự tin, tự lập, sống ích kỷ, vô tâm, thiếu trách nhiệm với gia đình và bản thân đang là những cản trở lớn cho sự phát triển của thanh thiếu niên khiến không ít các bậc cha mẹ phải phiền lòng vì con. Trong một xã hội phát triển năng động như hiện nay, nhiều vị phụ huynh lo lắng trước tình trạng con của mình thiếu tự tin, luôn tỏ ra rụt rè khi có cơ hội thể hiện mình trước đám đông hoặc không biết cách xử lý tình huống dù là thật đơn giản như kêu gọi sự giúp đỡ từ người khác, tìm đường, định hướng, đi xe buýt,…
Thêm nữa trước tình trạng bạo lực học đường ngày càng gia tăng thì kỹ năng tự bảo vệ mình cũng cần được coi trọng khi các nhóm trẻ xấu luôn lấy sức mạnh cơ bắp hoặc đám đông để bắt nạt, ức hiếp các trẻ hiền, ngoan, ít nói….
Nhiều em học sinh có cuộc sống khép kín với thực tại, đắm chìm trong thế giới ảo của Internet của thế giới game,… mà quên đi và đánh mất những cơ hội kết bạn, thể hiện những khả năng tiềm ẩn của mình, lo sợ, e ngại khi tiếp xúc với cộng đồng, xã hội. Chúng ta đang tạo nên một lớp thế hệ trẻ không biết làm gì, được bố mẹ chạy theo phục vụ mọi lúc, mọi nơi. Nhiều học trò sau khi rời trường học lại vùi đầu vào sách vở hoặc ôm lấy iPad, cơm bưng nước uống đến tận miệng, thậm chí bố mẹ vẫn giúp đi giày dép hộ….
Trong khi đó đứng trước thềm hội nhập quốc tế đòi hỏi thế hệ trẻ phải tự tin; phải nắm bắt kịp thời các cơ hội cũng như phải có một số kỹ năng: sống khỏe, sống lành mạnh, giỏi lập trình, giỏi tiếng Anh…Chính vì vậy rèn kỹ năng thực hành, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng giải quyết vấn đề, khả năng tự phục vụ bản thân… cũng là nhu cầu vô cùng cần thiết đối với trẻ mà đặc biệt là học sinh bậc tiểu học.
“Gieo một thói quen – Gặt một tính cách – Gieo một tính cách – Gặt một số phận” để thấy được số phận của một con người gắn liền với một tính cách và vì thế cần thiết phải tạo ra cho trẻ những tính cách tốt, kỹ năng sống tốt. Nhưng tính cách, kỹ năng sống của một con người không phải tự nhiên mà có, nó phải được hoàn thiện dần qua quá trình giáo dục và rèn luyện. Việc tập cho trẻ những kỹ năng ngay từ nhỏ chính là biện pháp tốt nhất để gieo vào tâm hồn các em ý thức tự chủ trong mọi hành vi ứng xử sau này.
Tuy nhiên, không phải người giáo viên nào cũng có được phương pháp giáo dục học sinh phù hợp. Điều này có thể thấy rõ trong quá trình giáo dục, có những lớp học sinh đã có biểu hiện kỹ năng sống tốt nhưng ngược lại, một số lớp khác học sinh lại có biểu hiện kỹ năng hạn chế thông qua các biểu hiện chấp hành kém các nội quy, quy định của nhà trường, các hoạt động ngoài giờ lên lớp…
Song một thực tế mà chúng ta đều biết là hiện nay trong các cấp học mà đặc biệt là bậc Tiểu học nói chung và trường tiểu học Dray Sáp nói riêng ở những lớp nào giáo viên có thể rèn luyện phát huy những kỹ năng sống cần thiết của học sinh tốt thì nề nếp cũng như chất lượng của lớp đó được cải thiện rõ rệt. Điều đó chứng tỏ rằng việc giáo dục giáo dục kỹ năng sống tốt cho học sinh là một trong những biện pháp để nâng cao chất lượng giáo dục học sinh về mọi mặt.
Qua thực tế làm công tác chủ nhiệm lớp nhiều năm, mà đặc biệt là lớp 4A năm học ……..tôi được phân công chủ nhiệm. Ngay từ những tuần đầu tiên nhận lớp tôi nhận thấy các em hầu như chưa có kỹ năng tốt trong mọi hoạt động: Lao động vệ sinh khu vực tự quản chậm nên một số buổi bị Tổng phụ trách Đội phê bình, nhắc nhở. Một số em đi học muộn, nhiều em nói chuyện riêng trong giờ học, chưa tích cực xây dựng bài, rụt rè, nhút nhát, chưa tích cực, tự giác ôn bài cũ ở nhà, vẫn còn học sinh chưa chuẩn bị tốt sách vở đồ dùng học tập khi đến lớp… Đứng trước thực tế đó, tôi rất băn khoăn và trăn trở làm thế nào để nâng cao kỹ năng trong mọi hoạt động để giúp cho nề nếp lớp, phong trào học tập đi lên ?
Trả lời câu hỏi này, ngay từ khi nhận nhiệm vụ chủ nhiệm lớp 4A trường tiểu học Dray Sáp năm học ……… Tôi đã cố gắng dùng mọi khả năng và kinh nghiệm của mình để khơi dậy, rèn luyện những kỹ năng cơ bản trong mỗi học sinh nhằm từng bước tạo ra một môi trường giáo dục mang tính tự giác. Học sinh được khuyến khích và tạo điều kiện để chủ động, tích cực trong mọi hoạt động nhằm xây dựng nề nếp lớp học tốt, chất lượng giáo dục cao. Trong khuôn khổ bài viết này, tôi mạnh dạn trình bày “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 4 trường Tiểu học Dray Sáp”.
2. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài
a. Mục tiêu
– Trang bị cho học sinh những kiến thức, giá trị, thái độ và kỹ năng phù hợp.
– Hình thành, rèn luyện cho học sinh những hành vi, thói quen lành mạnh, tích cực. Loại bỏ những hành vi, thói quen tiêu cực trong các mối quan hệ, các tình huống và hoạt động hành ngày. Giúp học sinh nâng cao kỹ năng trong mọi hoạt động để làm cho nề nếp lớp, phong trào học tập đi lên. Học sinh biết vận dụng tốt kiến thức đã học, làm tăng tính thực hành, áp dụng tốt trong cuộc sống hàng ngày.
– Tạo cơ hội để học sinh thực hiện tốt quyền và bổn phận của mình và phát triển hài hòa về thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức.
b. Nhiệm vụ
– Khảo sát thực trạng về kỹ năng sống của học sinh
– Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học.
3. Đối tượng nghiên cứu
– Nghiên cứu trong khuôn khổ một số biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 4 trường Tiểu học Dray Sáp.
4. Giới hạn của đề tài
– Học sinh lớp 4A năm học ……..của Trường Tiểu học Dray Sáp – Xã Dray Sáp – Huyện Krông ANa- Tỉnh Đăk Lăk.
– Thời gian nghiên cứu: Năm học ………
5. Phương pháp nghiên cứu
+ Thu thập và tổng hợp tài liệu, xử lý tài liệu liên quan đến đề tài.
+ Khảo sát: Khảo sát thực trạng kỹ năng sống của học sinh
+ Phân tích: Phân tích nguyên nhân dẫn đến thực trạng
+ Tổng hợp: Trên cơ sở phân tích nguyên nhân đưa ra các biện pháp nâng cao hiệu quả giáo kỹ năng sống cho học sinh.
II. Phần nội dung
1. Cơ sở lí luận
Giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở (Tại điều 27, Luật giáo dục – 2005)
Đứng trước vấn nạn sa sút về đạo đức lối sống của học sinh năm học 2011-2012 Bộ giáo dục và đào tạo đã chỉ thị “ Tăng cường nội dung giảng dạy kỹ năng sống cho học sinh” tích cực lồng ghép, dạy học tích hợp giáo dục kỹ năng sống cho các em học sinh ở tất cả các môn học trong nhà trường (Công văn số 5358/BGDĐT – Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ GDTH năm học 2011 – 2012).
Nội dung giáo dục kỹ năng sống nhằm giáo dục cho người học những kỹ năng cơ bản, cần thiết, hướng tới hình thành những thói quen tốt giúp người học thành công, bảo đảm vừa phù hợp với thực tiễn và phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam vừa hội nhập quốc tế trong giai đoạn công nghiệp hóa đất nước. Nội dung giáo dục kỹ năng sống phải phù hợp với từng lứa tuổi và tiếp tục được rèn luyện theo mức độ tăng dần. Đối với học sinh tiểu học: Tiếp tục rèn luyện những kỹ năng đã được học ở mầm non, tập trung hình thành cho học sinh kỹ năng giao tiếp với cha mẹ, thầy cô, bạn bè; kỹ năng xây dựng tình bạn đẹp; kỹ năng kiên trì trong học tập; kỹ năng đúng giờ và làm theo yêu cầu; kỹ năng đồng cảm,…tạo tiền đề cho sự phát triển hài hòa về thể chất và tinh thần, phẩm chất, học vấn và năng lực của học sinh. (Quyết định số 463/BGDĐT- GDTX v/v Hướng dẫn triển khai thực hiện giáo dục kỹ năng sống tại các cơ sở GDMN,