SKKN Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy và học môn Tự nhiên xã hội lớp 3

1. MỞ ĐẦU
2. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
3. Vai trò và vị trí của môn Tự nhiên xã hội ở tiểu học

Trong quá trình thay đổi sách giáo khoa từ 165 tuần sang 175 tuần môn Sức khoẻ đã được tích hợp lại với Tự nhiên – xã hội. Điều đó có nghĩa là môn Tự nhiên – xã hội đã tích hợp với nội dung khoa học về sức khoẻ con người, coi con người, tự nhiên và xã hội là một thể thống nhất.

Qua môn Tự nhiên – xã hội trẻ được trang bị những hiểu biết cơ bản ban đầu về con người và sức khoẻ, có những kiến thức dợn giản về một số sự vật hiện tượng trong tự nhiên và xã hội. Môn Tự nhiên – xã hội cũng cung cấp cho trẻ một số kĩ năng ban đầu về chăm sóc sức khoẻ bản thân và phòng tránh một số bệnh tật tai nạn.

Môn Tự nhiên – xã hội còn giúp học sinh có những kĩ năng quan sát, nhận xét, diễn đạt những hiểu biết của mình về hiện tượng đơn giản trong tự nhiên – xã hội.

Môn Tự nhiên – xã hội ở tiểu học còn giúp trẻ hình thành một số hành vi tốt như tự giác thực hiện các quy tắc giữ vệ sinh, biết giữ an toàn cho bản thân, gia đình và cộng đồng. Đặc biệt môn Tự nhiên – xã hội còn giúp trẻ biết yêu thiên nhiên, gia đình, trường học và quê hương.

Trong xu thế đổi mới của nền giáo dục nước nhà. Giáo dục Tiểu học đang tạo ra những chuyển dịch định hướng có giá trị. Cùng với 5 môn học khác, Tự nhiên – Xã hội là một môn học có nhiều sự đổi mới. Nó là tích hợp của 2 môn học cũ Sức khoẻ và Tự nhiên xã hội.

Môn Tự nhiên –  Xã hội ở bậc Tiểu học được chia thành 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 từ lớp 1 đến lớp 3, giai đoạn 2 từ lớp 4 đến lớp 5 – nó có một vai trò cực kì quan trọng đó là: Tìm hiểu khám phá thế giới Tự nhiên – Xã hội xung quanh chúng ta và cách chăm sóc sức khoẻ cho mình, cho cộng đồng.

Mỗi môn học có một sắc thái riêng. Môn Tự nhiên – Xã hội cũng vậy. Tuy bản chất là cung cấp những kiến thức Tự nhiên – Xã hội có xung quanh chúng ta song trong sách giáo khoa lớp 3 không đưa ra kiến thức đóng khung có sẵn mà là một hệ thống các hình ảnh bên cạnh các lệnh yêu cầu học sinh thực hiện. Học sinh muốn chiếm lĩnh tri thức không thể khác là thực hiện tốt các lệnh trong sách giáo khoa. Vậy một giờ học Tự nhiên – Xã hội ở lớp 3 được tiến hành ra sao?

2. Vai trò và vị trí của Phương pháp trò chơi

Đối với học sinh lớp 3, ở lứa tuổi này các em còn mang đậm bản sắc hồn nhiên, sự chú ý chưa cao. Bên cạnh hoạt động học là chủ đạo thì nhu cầu chơi, giao tiếp với bạn bè vẫn tồn tại, cần được thoả mãn. Nếu người giáo viên biết phối hợp nhịp nhàng giữa nhiệm vụ của hoạt động học với sự thoả mãn nhu cầu chơi, giao tiếp của các em “học mà chơi, chơi mà học” thì chúng sẽ hăng hái say mê học tập và tất yếu kết quả của việc dạy học cũng đạt tới điểm đỉnh. Đây cũng là đặc thù của phương pháp dạy học đặc biệt: Phương pháp trò chơi.

Dạy học bằng phương pháp trò chơi là đưa học sinh đến với các hoạt động vui chơi giải trí nhưng có nội dung gắn liền với bài học. Trò chơi trong học tập có tác dụng giúp học sinh thay đổi động hình, chống mệt mỏi. Tăng cường khả năng thực hành kiến thức của bài học. Phát huy hứng thú, tạo thói quen độc lập, chủ động và sự sáng tạo của học sinh.

3. Vai trò, vị trí của CNTT 

Thực tiễn trong quá trình dạy và học cho thấy, với những tiết học được sử dụng các thiết bị dạy học hiện đại, học sinh được học trên màn hình với hình ảnh sinh động, tất cả các học sinh đều hồ hởi, mọi khuôn mặt bừng sáng, mọi ánh mắt long lanh, không khí học tập như chuyển sang một gam mới đầy hứng thú.

Rõ ràng rằng, nhờ GAĐT mà giáo viên đã tạo ra một không khí khác hẳn so với giờ dạy truyền thống. Đồng thời đã giảm nhẹ việc giảng giải, trình bày của giáo viên. Thay vào đó giáo viên giành thời gian hướng dẫn hỗ trợ quá trình học tập của học sinh. Học sinh thay đổi hoạt động học tập, làm giảm bớt sự căng thẳng, mệt mỏi giúp cho quá trình học tập hiệu quả hơn.

Như vậy, thực tế đã chứng minh rằng: Việc ứng dụng công nghệ thông tin như một công cụ hỗ trợ đắc lực nhất, hiệu quả nhất cho việc đổi mới phương pháp dạy học ở tất cả các môn học.

Tuy nhiên làm thế nào để ứng dụng CNTT có hiệu quả trong tất cả các tiết dạy, đó cũng là vấn đề gặp nhiều khó khăn khi giáo viên có ý định đưa CNTT vào giảng dạy.

Là giáo viên chủ nhiệm tôi luôn trăn trở: Làm sao để giờ học Tự nhiên – Xã hội – 3 đạt hiệu quả cao nhất? Xuất phát từ lí do trên tôi đã tìm tòi và nghiên cứu đề tài: “Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy và học môn Tự nhiên xã hội lớp 3”.

1. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

Đề tài nhằm: ứng dụng CNTT và sử dụng trò chơi trong các tiết Tự nhiên – xã hội lớp 3 sao cho tiết học đạt hiệu quả nhất. Từ đó khơi dậy cho học sinh sự hứng thú, niềm say mê, mong muốn được khám phá các hiện tượng tự nhiên và thêm yêu cuộc sống quanh mình.

III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

Những biện pháp nhằm nâng cao chất lượng học môn Tự nhiên xã hội lớp 3 cho học sinh. 

1. PHẠM VI NGHIÊN CỨU

Các tiết dạy Tự nhiên xã hội cho học sinh lớp 3 trường Tiểu học. 

1. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

1- Phương pháp nghiên cứu: Đọc tài liệu, sách giáo khoa, sách tham khảo.

Đọc các tài liệu: – Thế giới trong ta.

– Tập san Giáo dục và Thời đại.

– Trò chơi trong Tự nhiên – Xã hội lớp 3.

– Tâm lí tuổi học sinh Tiểu học.

– Sách giáo viên và sách Tự nhiên – Xã hội lớp 3….

Phương pháp điều tra thực nghiệm.

Phương pháp đối chiếu so sánh.

Phương pháp chỉ đạo.

Phương pháp rút kinh nghiệm.

Phương pháp quan sát: Thông qua dự giờ, thăm lớp.

Phương pháp đàm thoại: trao đổi với giáo viên đứng lớp khối 3 về những khó khăn, thuận lợi, tham khảo sáng kiến, kinh nghiệm của đồng nghiệp.

NỘI DUNG

VỊ TRÍ VÀ TẦM QUAN TRỌNG CỦA VIỆC ỨNG DỤNG CNTT VÀ PHƯƠNG PHÁP TRÒ CHƠI TRONG TIẾT TỰ NHIÊN – XÃ HỘI Ở LỚP 3

Cơ sở lý luận

Trong quá trình dạy học nếu chỉ có thầy giảng – trò nghe, thầy đọc – trò chép, thầy nói – trò nhắc lại đọc theo, nói theo; hay thầy tích cực giảng giải mọi điều làm mọi điều, trò chỉ ngoan ngoãn nghe thầy giảng thì sẽ không thể nào có được một thế hệ trẻ thông minh, năng động đáp ứng được yêu cầu của cuộc sống xã hội hiện đại.

Trong quá trình nhận thức, đặc điểm tri giác của học sinh tiểu học còn mang tính chất đại thể và không chủ động. Trí nhớ các em chưa được bền vững dễ bị phá vỡ. Vì thế các thao tác cũng như kiến thức nếu không được lặp đi lặp lại hoặc không được kết hợp nhiều giác quan để ghi nhớ thì hầu như các em chỉ học vẹt mà không hiểu được bản chất vấn đề.

Ở lứa tuổi tiểu học nhất là các lớp đầu như lớp 1, lớp 2 và lớp 3 khả năng tư duy trừu tượng của các em còn hạn chế. Tư duy của trẻ vẫn thiên về trực quan sinh động, cho nên nếu trong tiết học không ứng dụng CNTT mà chỉ giảng bằng lời cho các em không thôi thì kết quả thu được sẽ không cao, các em sẽ không có điểm tựa trong quá trình tư duy điều đó sẽ dễ dẫn đến chóng quên và không nhớ bài lâu.

Vì thế, trong quá trình dạy học người giáo viên phải vận dụng cả hai con đường một cách hợp lý nhằm thu được kết quả tối ưu. Vậy nên việc ứng dụng CNTT là cần thiết đối với quá trình dạy học.

Bên cạnh việc ứng dụng CNTT, để phương pháp trò chơi thực sự có hiệu quả trong giờ học Tự nhiên – Xã hội, giáo viên cần lựa chọn trò chơi hay và hiệu quả nhất cho mỗi bài dạy. Trong một tiết giáo viên chỉ nên tổ chức một trò chơi. Đặc biệt đối với trò chơi khám phá kiến thức giáo viên cần tổ chức cho tối thiểu học sinh được tham gia. Cần phối hợp linh hoạt liên hoàn giữa phương pháp truyền thống hiện đại và trò chơi để tiết học sôi nổi sinh động và sâu sắc.

Trong quá trình chỉ đạo giáo viên vận dụng phương pháp trò chơi vào dạy môn Tự nhiên – Xã hội tôi nhận thấy đây là phương pháp đặc biệt quan trọng bởi nó phù hợp với tâm lí của học sinh. Nó là con đường giúp các em đến với tri thức ngắn nhất. Vì “chơi mà học – học mà chơi” là một hoạt động mang tính tự nguyện không gò ép tạo cho các em được sống là chính mình được tìm tòi, được khám phá… Và đây chính là một nét mới – một nét độc đáo trong quá trình dạy học của mỗi giáo viên.