SKKN Một số biện pháp phát huy khả năng sáng tạo cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi trong hoạt động tạo hình

1. ĐẶT VẤN ĐỀ.

   Nhà tâm lý giáo dục đã nói rằng “Phải giáo dục trẻ biết yêu quý cái đẹp ngay từ tuổi còn thơ. Vì nó là cơ sở ban đầu cho việc hình thành nhân cách con người mới” Do đó hoạt động tạo hình là bộ môn quan trọng không thể thiếu được trong trường mầm non.

    Hoạt động tạo hình ở lứa tuổi mầm non là một hoạt động mang tính sáng tạo, mang tính nghệ thuật, là phương tiện quan trọng trong việc giáo dục thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ, thể lực và lao động. Nó có tác dụng to lớn trong việc giáo dục, phát triển và hình thành nhân cách cho trẻ mầm non, giúp trẻ phát triển chức năng tâm lý hình thành ở trẻ tình yêu đối với con người, yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, yêu cái đẹp… Trong trường mầm non hoạt động tạo hình chính là phương tiện để trẻ thể hiện mình, thông qua nghệ thuật tạo hình trẻ được thử sức mình trong việc thể hiện và sáng tạo thế giới riêng theo tư duy của mình, nhất là với trẻ mẫu giáo lớn “4- 5 tuổi”, trẻ có tâm hồn nhạy cảm với thế giới xung quanh, thế giới xung quanh chứa đựng bao điều mới lạ, hấp dẫn trẻ, trẻ dễ bị cuốn hút trước cảnh vật đẹp, những bức tranh sinh động hay những con vật ngộ nghĩnh đáng yêu… 

    Trong năm học qua được sự phân công giảng dạy trẻ mẫu giáo nhỡ 4 – 5 tuổi, tôi luôn suy nghĩ, tìm tòi những đề tài, những biện pháp tối ưu có hiệu quả nhất để áp dụng nhằm phát huy khả năng sáng tạo, hứng thú tham gia và niềm say mê của trẻ đối với môn học này, làm cho hoạt động tạo hình trở thành hoạt động đúng với mục đích và ý nghĩa của nó. Từ những lý do đó tôi chọn đề tài: “Một số biện pháp phát huy khả năng sáng tạo cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi trong hoạt động tạo hình”.

1. Đối tượng khảo sát, thực nghiệm:

– Đối tượng khảo sát: Trẻ MGN 4 – 5 tuổi. 

– Thực nghiệm khảo sát: Khảo sát trước khi dạy. Khảo sát sau khi dạy.

2. Phương pháp.

– Phương pháp nghiên cứu lý luận: Đọc, tìm hiểu, thu thập và phân tích tài liệu (sách, trên mạng), để xây dựng cho đề tài, định hướng cho cơ sở.

– Phương pháp quan sát tự nhiên: Trẻ thực hành trong giờ hoạt động tạo hình, 

– Phương pháp phân tích sản phẩm hoạt động: Thu thập sản phẩm tạo hình của trẻ, xem xét, phân tích, đánh giá quá trình hoạt động của trẻ.

– Trao đổi với các giáo viên trong trường về phương pháp dạy trẻ vẽ theo đề tài.

– Phương pháp thực nghiệm sư phạm:

– Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê so sánh: Thống kê số liệu và tính % nhằm sử dụng số liệu thu được vào phân tích kết quả nghiên cứu.

1. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.
2. CƠ SỞ LÝ LUẬN.

1.1. Đặc điểm khả năng tạo hình của trẻ mẫu giáo nhỡ.

– Để có một khả năng phát triển tạo hình cần phải trải qua một quá trình liên tục có hệ thống. Nếu như tuổi mẫu giáo bé là nền tảng sự phát triển khả năng tạo hình, thì lứa tuổi mẫu giáo nhỡ lại là cầu nối cho sự phát triển tạo hình, được coi là bước đệm hết sức cần thiết để chuẩn bị cho trẻ vào lớp lớn. Mỗi lứa tuổi đều có một vai trò nhất định trong quá trình phát triển khả năng tạo hình của trẻ. Đó là mối quan hệ xuyên suốt không thể tách rời. 

– Chính vì vậy, ở mỗi lứa tuổi đều cần có những yêu cầu riêng biệt để phù hợp với tâm lý trẻ. Tuổi mẫu giáo nhỡ trẻ đã có sự phát triển mạnh về thể lực và sự khéo léo của đôi bàn tay. Vì vậy trẻ miêu tả được đặc điểm về hình dáng, đường nét, bố cục và các mối quan hệ của các sự vật, hiện tượng khi vẽ nặn, cắt xé dán. Trẻ mẫu giáo nhỡ thì tìm hiểu cái đẹp trong ảnh, đồ dùng đồ chơi và trong thiên nhiên, nhận biết sự thay đổi của thiên nhiên và loài vật qua màu sắc, hình dáng, bố cục. Trẻ có thể diễn đạt những cảm xúc của mình bằng lời và bằng sản phẩm một cách có mục đích. 

1.2. Đặc điểm phát triển khả năng tạo hình và sáng tạo ở trẻ:

– Phát triển những khả năng của trẻ và phát triển đúng đắn những khả năng đó là một trong những nhiệm vụ giáo dục quan trong nhất. Để thực hiện những nhiệm vụ này cần chú ý lứa tuổi của trẻ, sự phát triển tâm sinh lý, điều kiện giáo dục…

– Phát triển khả năng tạo hình ở trẻ chỉ có kết quả khi việc dạy trẻ tiến hành có kế hoạch, có hệ thống, nếu không sự phát triển đó sẽ đi theo con đường ngẫu nhiên, tình cờ và khả năng tạo hình của trẻ có thể dậm chân tại chỗ. Vậy khả năng là gì?

1. Khái niệm về khả năng:

– Khả năng có thể hiểu là những đặc điểm riêng của mỗi cá nhân, đảm bảo cho sự lĩnh hội một cách tương đối dễ dàng và có chất lượng một dạng hoạt động tạo hình nào đó.

– Khả năng không phải là phẩm chất bẩm sinh, nó chỉ là hình thành và phát triển trong hoạt động. Kết quả họat động chỉ phụ thuộc vào trình độ phát triển khả năng được hình thành trong hoạt động đó. 

1. Đặc điểm sáng tạo của trẻ:

– Mọi trẻ em đều tiểm ẩn năng lực sáng tạo, nhưng sáng tạo của trẻ em không giống với sáng tạo của người lớn, sự sáng tạo chính là khi trẻ bắt đầu tái tạo, bắt chước mô phỏng một điều gì đó và thường không có tính chủ đích. 

– Sáng tạo của trẻ không mang tính chất tổng hợp. Trẻ có thể sáng tạo đột nhiên, có cách làm việc tự do, không cần thuật nhớ, không cần bắt chước, bất kì chỗ nào thiếu trí nhớ, những kỉ niệm bị rạn nứt chỉ còn lại yếu tô rời rạc thì óc tưởng tượng sẽ móc ghép theo cách riêng. Lứa tuổi mầm non là lứa tuổi tràn ngập cảm xúc, phát triển trí tò mò, trí tưởng tượng bay bổng, khả năng liên tưởng mạnh. Vì vậy đây là giai đoạn tối ưu, là mảnh đất mầu mỡ nhất để gieo “mầm” sáng tạo.

2. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ.

2.1. Đặc điểm tình hình của lớp:

* Về học sinh: Năm học ………… tôi được phân công giảng dạy lớp Mẫu giáo nhỡ 4 – 5 tuổi. Trẻ lớp tôi khá ngoan, ham học hỏi, nhanh nhẹn thích khám phá những điều mới lạ. Lớp có tổng số 39 cháu, 100% học sinh có cùng độ tuổi

* Về giáo viên: Số lượng: 2 giáo viên. TĐCM: 2 giáo viên có trình độ đại học 

* Thực hiện chương trình: Thực hiện giảng dạy theo chương trình giáo dục mầm non mới.

2.2. Thuận lợi:

– Được sự quan tâm và chỉ đạo sát sao của Phòng Giáo Dục, tạo điều kiện cho chúng tôi được học tập những chuyên đề nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ, thể hiện được mục tiêu của ngành

– Trường lớp xây dựng khang trang và đầy đủ các trang thiết bị phục vụ cho các hoạt động. Không gian lớp học rộng, thoáng dễ tạo các góc mở. Khuôn viên nhà trường thoáng mát, sáng, xanh, nhiều cây cảnh, góp phần rất lớn trong việc làm giàu các biểu tượng cũng như là giàu cảm xúc tạo hình cho trẻ. 

– Bản thân là giáo viên có trình độ chuẩn về chuyên môn, có thời gian công tác lâu năm, nhiệt tình yêu nghề mến trẻ. Có khả năng tạo hình tốt, biết định hướng, chọn đề tài phù hợp kích thích trí tưởng tưởng và khơi dậy khả năng sáng tạo của trẻ trong hoạt động tạo hình để đạt hiệu quả. Được sự giúp đỡ của các bậc phụ huynh cho việc làm đồ dùng giảng dạy cho trẻ trong hoạt động tạo hình.

2.3. Khó khăn, hạn chế:

– Giáo viên chưa biết cách rèn và củng cố các kỹ năng tạo hình cho trẻ thông qua các hoạt động khác. Một số trẻ mới ở nơi khác chuyển về, chưa mạnh dạn còn nhút nhát thiếu tự tin, khả năng cầm bút vẽ và tô màu tranh còn hạn chế.

– Việc tổ chức các giờ hoạt động chung của giáo viên còn gò bó, nặng về kết quả sản phẩm, ít tạo điều kiện cho trẻ phát huy tính sáng tạo, chưa gây được