SKKN Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi

1. Mở đầu.

1.1. Lý do chọn đề tài. 

Phát triển ngôn ngữ cho trẻ là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất ở trường Mầm non, hoạt động này không những nhằm giúp trẻ hình thành và phát triển các năng lực ngôn ngữ như nghe, nói, đọc, viết, mà còn giúp trẻ phát triển khả năng tư duy, nhận thức, tình cảm… Đó là chiếc cầu nối giúp trẻ bước vào thế giới lung linh huyền ảo, rực rỡ sắc màu của xã hội loài người. Vì vậy, trẻ nói năng mạch lạc được làm quen với chữ viết tiếng việt, được chuẩn bị sẵn sàng để bước vào lớp 1 là yêu cầu trọng tâm của phát triển ngôn ngữ cho trẻ ở trường mầm non.

Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ là phát triển khả năng nghe, hiểu ngôn ngữ, khả năng trình bày có logic, có trình tự, chính xác và có hình ảnh một nội dung nhất định. Vì vậy ngôn ngữ đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc phát triển tư duy, hình thành và phát triển nhân cách, là công cụ để trẻ giao tiếp, học tập và vui chơi. Ngôn ngữ có vai trò trong việc phát triển trí tuệ, đạo đức, thẩm mỹ và phát triển thể lực cho trẻ.

Ngôn ngữ đóng một vai trò đặc biệt quan trọng đối với đời sống con người nhất là ở tuổi Mầm non. Ca dao xưa có câu “Dạy con từ thủa còn thơ” câu ca dao ấy đã đi vào lòng người và không thể nào quên. Mỗi chúng ta đều được lớn lên từ những tiếng du dịu ngọt của bà của mẹ cất lên “Cháu ơi cháu ở với bà” hoặc “Con ơi con ngủ cho ngoan”… Đã hoà vào tâm hồn ta và ru ta khôn lớn vì vậy cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học thể loại truyện kể đã mang lại nguồn vốn từ vô cùng phong phú, đa dạng, đầy hấp dẫn với trẻ thơ. Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học thể loại truyện kể sẽ cung cấp cho trẻ lượng vốn từ để từ đó trẻ có thể giao tiếp ứng xử một cách khéo léo, mạnh dạn tự tin trong giao tiếp ứng xử hằng ngày. Nhưng, việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học thể loại truyện kể trong trường Mầm non cũng đang gặp phải một số khó khăn về cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho dạy học.

Trong cuộc sống hàng ngày chúng ta sử dụng lời nói để trò chuyện, đàm thoại, thảo luận, trình bày những hiểu biết, suy nghĩ giải quyết một vấn đề nào đó trong cuộc sống kể lại một câu truyện đã được nghe, được chứng kiến hay tự mình nghĩ ra, sáng tạo ra. Muốn phát triển kĩ năng nghe hiểu và nói của trẻ trước hết phải cuốn hút trẻ tham gia vào hoạt động ngôn ngữ trò chuyện, đàm thoại kể chuyện.

Là giáo viên đứng lớp 3-4 tuổi tôi thấy quá trình phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3-4 tuổi vẫn đang còn hạn chế. Trong khi giao tiếp trẻ chưa mạnh dạn tự tin khi trình bày ý kiến của mình, trẻ còn nói ngọng, nói lắp, diển đạt chưa mạch lạc, nói chưa đủ câu. Chính vì vậy phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3-4 tuổi là vô cùng cần thiết để giúp trẻ phát triển một cách toàn diện.

 Vì tất cả những lý do này, tôi luôn tự đặt ra mục tiêu cho mình phải làm thế nào để giúp trẻ học thật tốt bộ môn phát triển ngôn ngữ. Tôi đã không ngừng suy nghĩ và sáng tạo, để tìm ra những tình huống gây hứng thú, những cách thức giảng dạy mới mẻ có hiệu quả và tạo ra môi trường học tập tốt nhất cho trẻ. Bằng tất cả sự nỗ lực, cố gắng của mình, tôi xin được chia sẻ một vài kinh nghiệm nhỏ này với các đồng chí, đồng nghiệp thông qua đề tài “Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 3 – 4 tuổi ở trường Mầm non Xuân Chinh”. Mong rằng những kinh nghiệm nhỏ này có thể được vận dụng hiệu quả vào các tiết dạy của các đồng chí.

1.2. Mục đích nghiên cứu.

  Với mục đích để nâng cao chất lượng dạy trẻ 3-4 tuổi phát triển ngôn ngữ nhằm phát huy tích cực, chủ động, sáng tạo phù hợp với mục đích giáo dục và trình độ nhận thức của trẻ.

– Nghiên cứu những vấn đề lý luận về biện pháp dạy trẻ 3-4 tuổi phát triển ngôn ngữ thông qua các hình thức đọc thơ, kể chuyện diễn cảm, kể chuyện sáng tạo và đóng kịch. 

– Đề ra một số phương pháp, giải pháp hữu hiệu nhất nhằm phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi thông qua các hoạt động dạy trẻ đọc thơ, kể chuyện diễn cảm, kể chuyện sáng tạo và đóng kịch.

– Đánh giá kết quả và có ý kiến đề nghị để nâng cao chất lượng trong công tác dạy trẻ 4 tuổi đọc thơ, kể chuyện diển cảm.

1.3. Đối tượng nghiên cứu.

Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi trường Mầm non Xuân Chinh

1.4. Phương pháp nghiên cứu.

– Phương pháp nghiên cứu tài liệu.

– Phương pháp điều tra.

– Phương pháp trực quan

– phương pháp dùng lời

– Phương pháp thực hành, trải nghiệm…

– Phương pháp thực nghiệm.

– Phương pháp đánh giá kết quả.

2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm.

2.1. Cơ sở lí luận sáng kiến kinh nghiệm.

Các nhà giáo dục coi thời kỳ phát triển của con người ở giai đoạn mầm non là thời kỳ “Vàng” Đúng là như vậy vì ta thấy trẻ 3- 4 tuổi phát triển nhanh về thể lực và tâm lý ngôn ngữ ngày càng đóng vị trí quan trọng đối với trẻ, trẻ có thể dùng lời nói trao đổi với người xung quanh, sự phát triển ngôn ngữ gắn liền với phát triển tư duy giúp trẻ có khả năng nhận thức với thế giới bên ngoài do đó trẻ luôn xuất hiện câu hỏi “Tại sao, Ở đâu”.

Ngôn ngữ của trẻ tiến bộ nhanh hay chậm. Vấn đề này cần có sự phối hợp đầu tư giữa nhà trường và gia đình,  đặc biệt là phụ thuộc vào môi trường trẻ sinh hoạt hàng ngày. Vì đây là giai đoạn trẻ đang học bắt trước người lớn, chính thời điểm này cô giáo sẽ dạy trẻ, uốn nắn trẻ, cách nói rõ câu, cách phát âm rõ ràng, và cách nhập vai vào các nhân vật trong chuyện.

Trẻ mẫu giáo có vai trò rất lớn, về nhận thức và khám phá tìm hiểu thế giới xung quanh mình.

Ngôn ngữ, lời nói đóng vai trò quan trọng trong quá trình giáo dục trẻ. Sự phát triển chậm trễ về mặt ngôn ngữ có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển toàn diện của trẻ. Trường mầm non là trường học đầu tiên của trẻ. Ở đây trẻ có điều kiện và cơ hội nhiều hơn để phát triển ngôn ngữ. Vì vậy nhiệm vụ đó đang trông chờ vào các thế hệ mầm non chủ nhân tương lai của đất nước, ưu thế mà ta có được hiện nay là thế hệ trẻ khoẻ mạnh có sự đồng nhất cả về năng lực, trí tuệ có tiềm năng sáng tạo, vì thế ta phải tin vào thế hệ trẻ tương lai sẽ đứng vững trên nền truyền thống lịch sử vẻ vang đó. Đảng và nhà nước ta đánh giá rất cao về vai trò của giáo dục, đầu tư vào giáo dục là đầu tư đúng hướng và được coi là quốc sách hàng đầu. 

Vì vậy giáo dục mầm non, với vị trí là bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, mà phát triển ngôn ngữ cho trẻ là hết sức quan trọng.

Ngôn ngữ của những người xung quanh trẻ và môi trường giáo là điều kiện để phát triển vốn từ, trẻ em giao tiếp với người xung quanh, học các từ của bạn bè, cha mẹ, người thân, thì vốn từ của trẻ phát triển và chịu ảnh hưởng không nhỏ. Nếu sữ dụng ngôn ngữ tốt không thể không tính đến yếu tố mạch lạc. Ngôn ngữ có nội dung rõ ràng, cụ thể, có trình tự, logic. Để đạt được điều này thì trẻ em phải học cách tham gia vào các hoạt động giao tiếp có giao tiếp thì trẻ mới mạnh dạn diễn đạt ý kiến của mình.

Tuy nhiên, trong thực tiễn công tác chăm sóc giáo dục trẻ cho thấy, mặc dù trường mầm non đã chú ý việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua các hoạt động nhưng nhiệm vụ này vẫn chưa được quan tâm đúng mức, chưa tương xứng với tầm quan trọng của nó. Nhiều giáo viên chưa nhận thức đầy đủ vai trò của công tác này nên hoạt động phát triển ngôn ngữ cho trẻ chưa đạt hiệu quả cao.

2.2. Thực trạng của vấn đề.