SKKN Một số biện pháp phát triển thẩm mỹ cho trẻ 3 – 4 tuổi thông qua hoạt động tạo hình nặn

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài.

  Ngành học mầm non có một vị trí hết sức quan trọng, là ngành học mở đầu trong hệ thống giáo dục quốc dân, nó có vai trò hình thành những cơ sở ban đầu của phát triển nhân cách trẻ, chuẩn bị những tiền đề cần thiết cho trẻ bước vào phổ thông; như Bác Hồ đã nói:“Giáo dục mẫu giáo tốt sẽ mở đầu cho một nền giáo dục tốt”. Vì vậy, việc cải tiến phương pháp giáo dục, nâng cao chất lượng phát triển toàn diện cho trẻ là một vấn đề hết sức cần thiết đối với mỗi giáo viên, mỗi đơn vị trường mầm non và điều đó được thể hiện ở các hoạt động trong đó không thể thiếu được hoạt động tạo hình.

Hoạt động tạo hình là một trong những nội dung của giáo dục phát triển thẩm mĩ, nhằm phát triển toàn diện cho trẻ. Thông qua các hoạt động vẽ, nặn, cắt – xé – dán, trẻ có nhiều cơ hội để luyện tập các vận động tinh, vận động thô và sự dẻo dai của các ngón tay. Đây cũng là một trong những hoạt động mà trẻ mẫu giáo rất ưa thích. Hoạt động tạo hình đòi hỏi các thao tác trí tuệ như phân tích, so sánh, tổng hợp, khái quát hoá…Khi trẻ tìm hiểu, tri giác các tính chất của sự vật, hiện tượng xung quanh như màu sắc, kích thước, hình dạng, hoạt động tạo hình cũng đòi hỏi trẻ phải biết vận dụng các kinh nghiệm và vốn hiểu biết để tạo ra các hình ảnh mới cho mình. Hoạt động tạo hình góp phần phát triển thẩm mĩ sáng tạo, phát triển cảm giác, tri giác thẩm mĩ, phát triển khả năng cảm thụ và khả năng sáng tạo. Đồng thời, hoạt động tạo hình là sự biểu lộ thái độ, tình cảm yêu ghét của trẻ đối với thế giới xung quanh của mình.(Trích trong tài liệu: Tác giả: TS. Lê Thu Hương (Chủ biên). Lê Thị Đức – Phùng Thị Tường – Nguyễn Thanh Thuỷ. Tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ mầm non theo hướng tích hợp. Nhà xuất bản giáo dục. Năm 2007)

  Trong hoạt động tạo hình, hoạt động thể loại nặn có một vai trò rất quan trọng để phát triển thẩm mĩ cho trẻ rất hữu hiệu. Thông qua hoạt động nặn giúp trẻ phát triển các chức năng tâm lí như khả năng tri giác các sự vật hiện tượng xung quanh, từ đó kích thích trẻ phải tư duy và quá trình đó làm phát triển óc tưởng tượng sáng tạo của trẻ, trẻ biết cảm nhận cái đẹp và ham muốn tạo ra cái đẹp. Đây là yếu tố cần thiết góp phần giúp trẻ phát triển toàn diện về nhân cách. 

Hoạt động tạo hình thông qua thể loại nặn giúp trẻ phát triển khả năng tri giác đồ vật về hình dáng, cấu trúc và màu sắc. Hình thành ở trẻ thao tác tư duy, phát triển khả năng sáng tạo. Giúp trẻ có đức tính tốt như: Bền bỉ, kiên trì để có sản phẩm đẹp, biết đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau để hoàn thành nhiệm vụ, giúp trẻ phát triển các cơ tay, khớp tay, bàn tay, ngón tay, giúp cho trẻ ngày càng khéo léo linh hoạt và khả năng phối hợp giữa tay và mắt để hoàn thiện một số kỹ năng cơ bản. Phát triển tính tự giác tập trung thực hiện hoạt động có mục đích để tạo ra sản phẩm theo yêu cầu của bài học. Đối với trẻ 3-4 tuổi, đây là giai đoạn đầu của trẻ mẫu giáo, hoạt động nặn của trẻ còn bất cập do trẻ còn nhỏ, các cơ bàn tay còn mền yếu, chưa có kỹ năng nặn, bên cạnh đó giáo cụ trực quan có nhưng đôi khi chưa đạt yêu cầu, đồ dùng và các phương tiện hoạt động cho cô và trẻ ở từng chủ đề vẫn còn thiếu  nên chưa thu hút được sự hứng thú của trẻ vào hoạt động.      

Từ những vấn đề đó, bản thân tôi là giáo viên trực tiếp đứng lớp 3-4 tuổi,

 tôi muốn đúc rút cho mình những kinh nghiệm thực tế, phải làm thế nào có biện pháp truyền thụ kiến thức tốt nhất để trẻ tích cực tham gia vào tạo hình nói chung và thể loại nặn nói riêng. Chính vì vậy tôi chọn đề tài: “Một số biện pháp phát triển thẩm mỹ cho trẻ 3-4 tuổi thông qua hoạt động tạo hình (nặn), trường mầm non Quang Lộc, năm học ……..” làm đề tài nghiên cứu tại trường mầm non Quang Lộc.

1.2. Mục đích nghiên cứu.

Mục đích tôi chọn đề tài này là muốn tìm ra một số biện pháp phát triển thẩm mỹ cho trẻ 3-4 tuổi thông qua hoạt động tạo hình thể loại nặn, trường mầm non Quang Lộc, năm học ……… Tạo cho trẻ có nền tảng vững chắc cho các độ tuổi tiếp theo.

1.3. Đối tượng nghiên cứu.

Với trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi hoạt động tạo hình còn đăng sơ đẳng, đặc biệt đối với thể loại nặn trẻ chưa có kỹ năng trong hoạt động, trẻ 3-4 tuổi là nền tảng ban đầu để hình thành cho trẻ tiếp theo ở các  lớp mẫu giáo vì thế tôi chọn đối tượng nghiên cứu là trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi A, trường mầm non Quang Lộc, năm học ………

1.4. Phương pháp nghiên cứu.

Để đạt được kết quả nghiên cứu thành công tôi đã sử dụng các phương pháp sau:  

– Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lí thuyết: Đọc và phân tích các tài liệu có liên quan đến đề tài.

– Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin: Khảo sát thực trạng trước và sau khi sử dụng biện pháp nghiên cứu, tìm ra nguyên nhân.

– Phương pháp thống kê xử lí số liệu: Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý phân tích kết quả khảo sát và thực nghiệm sản phẩm.

1.5. Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm.

– Theo quan điểm “Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm”, trẻ tự sáng tạo, trao đổi thảo luận cùng nhau, để giải quyết vấn đề.

– Giáo viên sáng tạo và chỉ là người hướng dẫn, tổ chức linh hoạt các hoạt động nặn phù hợp với nhận thức của trẻ sẽ phát huy tính tích cực, chủ động của trẻ.

2. NỘI DUNG

2.1. Cơ sở lý luận.

Như chúng ta đã biết với trẻ 3-4 tuổi, hầu hết các trẻ có tâm hồn nhạy cảm với thế giới xung quanh, trẻ dễ bị cảm xúc, dễ bị cuốn hút trước cảnh vật có màu sắc hài hoà, những con vật, đồ chơi ngộ nghĩnh có hình khối rõ ràng…trẻ bắt đầu có sự hình thành về biểu tượng, về đối tượng trẻ tri giác, trẻ cũng bắt đầu đặt ra các câu hỏi để giải đáp những thắc mắc về đối tượng, trẻ cảm nhận được cái đẹp, thích thú làm ra cái đẹp, từ đó trẻ có thể miêu tả cái đẹp của nghệ thuật bằng lời nói, song việc thể hiện cái đẹp nghệ thuật của trẻ qua đôi bàn tay thì mới bắt đầu hình thành. Vì vậy việc giáo dục thẩm mỹ cho trẻ 3-4 tuổi cần được bồi dưỡng ngay từ ban đầu, để ươm mầm những tài năng thẩm mỹ cho trẻ. 

Hoạt động tạo hình thông qua thể loại nặn là hoạt động nghệ thuật đặc biệt quan trọng không thể thiếu đối với trẻ mầm non. Thông qua hoạt động nặn không chỉ giúp trẻ cảm nhận được cái hay, cái đẹp trong cuộc sống hàng ngày mà nó còn giúp trẻ phát triển đôi bàn tay khéo léo, tính kiên trì và trí tưởng tượng sáng tạo, lòng ham mê nghệ thuật biết tạo ra những sản phẩm đẹp, từ đó giúp trẻ phát triển toàn diện đặc biệt là phát triển thẩm mỹ.

Xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lí của trẻ 3-4 tuổi, đây là giai đoạn khủng hoảng tâm lý của trẻ, trẻ rất bướng bỉnh và hay hờn dỗi, trẻ hoạt động theo cảm tính. Với lứa tưổi này đây cũng là giai đoạn đầu của tuổi mẫu giáo, hoạt động nặn của trẻ còn ở mức độ thấp (thao tác cắt, véo đất, lăn dọc… còn vụng). Đặc biệt đối với trẻ 3-4 tuổi phương pháp tổ chức trẻ nặn còn nhiều bất cập như: Trẻ còn nhỏ, các cơ gân tay còn mềm yếu, khả năng nhận thức còn hạn chế, các thao tác còn khó khăn và phải có năng khiếu nghệ thuật. Ở tuổi nhà trẻ, trẻ mới được làm quen với các thao tác nặn đơn giản như: Lăn dọc, véo đất, xoay tròn… Mặt khác trẻ 3-4 tuổi vẫn còn nhiều trẻ chưa đi học nhà trẻ, đây là lần đầu tiên trẻ rời gia đình đến lớp với cô, với bạn, lúc này môi trường sống, sinh hoạt của trẻ rộng hơn, mọi sự vật hiện tượng xung quanh trẻ còn rất mới lạ, trẻ chưa có khái niệm về cái gì cụ thể, vốn kỹ năng nặn của trẻ chưa hình thành, còn mang tính chất mới mẻ. Vốn ngôn ngữ của trẻ còn quá ít. Trẻ chưa thể diễn đạt được nguyện vọng của mình bằng ngôn ngữ mạch lạc. Vì vậy hoạt động thể loại nặn chính là một thứ ngôn ngữ riêng để trẻ biểu lộ tình cảm, tiếng nói của trẻ về vẻ đẹp của mọi vật xung quanh đồng thời là phương diện thẩm mỹ rất đắc lực hình thành thị hiếu và cảm xúc ở trẻ.

          Bên cạnh đó yêu cầu kỹ năng nặn đối với trẻ 3-4 tuổi là trẻ phải biết chơi với đất nặn như véo đất, làm mềm dẻo đất…Biết một số kỹ năng nặn đơn giản như: Lăn dọc đất trên bàn hoặc lòng bàn tay, xoay tròn, ấn bẹt…Biết phối hợp các thao tác nặn để tạo thành các sản phẩm đơn giản có 2 hoặc 3 chi tiết. Trong khi đó để nặn tạo ra một sản phẩm đẹp yêu cầu trước hết trẻ phải nhận biết về đối tượng, có tình cảm với đối tượng và có kỹ năng mô phỏng tạo ra nó, thì trẻ mới hoàn thành sản phẩm đó được.

Nắm được tình hình đặc điểm tâm sinh lý và yêu cầu kỹ năng nặn đối với trẻ 3-4 tuổi. Để đưa ra được các biện pháp phát triển thẩm mỹ cho trẻ 3-4 tuổi