SKKN Một số biện pháp phát triển tính tích cực trong hoạt động giáo dục phát triển vận động cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi

1. ĐẶT VẤN ĐỀ

      * Lý do chọn đề tài

Giáo dục Mầm Non là ngành học mở đầu trong hệ thống giáo dục quốc dân, chiếm vị trí quan trọng  trong giáo dục Mầm non, có nhiệm vụ xây dựng những cơ sở ban đầu, đặt nền móng cho việc hình thành nhân cách con người. 

Trẻ em hôm nay là thế giới ngày mai, trẻ em sinh ra có quyền được chăm sóc và bảo vệ, trẻ em là hạnh phúc của mọi gia đình, là tương lai của cả dân tộc, việc bảo vệ chăm sóc giáo dục trẻ không phải chỉ là trách nhiệm của mọi người mà của toàn xă hội và của cả nhân loại.

Vì thế giáo dục con người ở lứa tuổi mầm non vừa là quyền lợi, vừa là nghĩa vụ của mỗi con người đối với xã hội, đối với cộng đồng. Trẻ em là công dân của xã hội, là thế hệ tương lai của đất nước nên ngay từ thủa lọt lòng chúng ta cần chăm sóc giáo dục trẻ thật chu đáo. Đặc biệt giáo dục thể chất cho trẻ càng có ý nghĩa quan trọng hơn bởi trong Nghị quyết Trung ương 4 về những vấn đề cấp bách của sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khỏe của nhân dân có ghi rõ: “ Sức khỏe là cái vốn quí nhất của mỗi con người và của toàn xã hội, là nhân tố quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” giáo dục thể chất là một bộ phận quan trong của giáo dục phát triển toàn diện, có mối quan hệ mật thiết với giáo dục đạo đức, thẩm mỹ và lao động. 

Hơn nữa giáo dục thể chất cho trẻ mầm non càng có ý nghĩa quan trọng hơn bởi cơ thể trẻ đang phát triển mạnh mẽ, hệ thần kinh, cơ xương hình thành nhanh, bộ máy hô hấp đang hoàn thiện, cơ thể trẻ còn non yếu dễ bị phát triển lệnh lạc, mất cân đối nếu không được chăm sóc giáo dục đúng đắn thì có thể gây nên những thiếu sót trong sự phát triển cơ thể trẻ mà không thể khắc phục được. Nhận thức được điều đó Đảng và nhà nước ta trong những năm gần đây đã đặc biệt chú trọng tới công tác chăm sóc giáo dục trẻ mầm non. 

Đây là thời điểm mấu chốt và quan trọng nhất, thời điểm này tất cả mọi việc đều bắt đầu: bắt đầu ăn, bắt đầu nói, bắt đầu nghe, nhìn và vận động bằng đôi chân, đôi tay của mình…. tất cả những cử chỉ đó đều làm lên nhưng thói quen, kể cả thói xấu. 

Vậy giáo dục thể chất là một trong những nội dung giáo dục quan trọng của nhà trường nhằm đào tạo thế hệ trẻ Việt Nam phát triển trí tuệ, cường tráng về thể chất, phong phú về tinh thần và trong sáng về đạo đức. Trong quá trình giáo dục thể chất cho trẻ mầm non, các nhiệm vụ giáo dục thể chất được hoàn thành bằng các hình thức khác nhau. Hình thức giáo dục thể chất ở trường mầm non là sự tổng hợp giáo dục về những hoạt động vận động nhiều dạng của trẻ, mà cơ bản là tính tích cực vận động của chúng. Sự tổng hợp những hình thức đó tạo nên một chế độ vận động nhất định, cần thiết cho sự phát triển đầy đủ về thể chất và củng cố sức khỏe cho trẻ. 

Chính vì vậy chúng ta đã bước sang thế kỷ 21 thế kỷ nền văn minh trí tuệ, của nền khoa học hiện đại. Do vậy con người cần phải năng động sáng tạo để phù hợp với sự phát triển của thời đại. Chăm sóc giáo dục trẻ em ngay từ những tháng năm đầu tiên của cuộc sống là một việc làm hết sức cần thiết và có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong sự nghiệp chăm lo đào tạo và bồi dưỡng thế hệ trẻ trở thành những con người tương lai của đất nước. Việt Nam đang có một bước chuyển mình mạnh mẽ trên con đường đi đến xây dựng cuộc sống ấm no, văn minh và hạnh phúc. 

Ở trường mầm non sử dụng hình thức giáo dục thể chất qua các Thể dục tiết học, Thể dục sáng được tiến hành với tất cả các lớp mẫu giáo, nhà trẻ, nhưng trong các hình thức đó đòi học giáo viên phải chọn lọc những bài tập vận động và phương pháp tiến hành với từng độ tuổi nhất định. 

Ngoài ra giáo viên cần chú ý hướng đến việc giáo dục trí tuệ, cảm xúc, điều khiển hành vi vận động ở trẻ, giúp trẻ hiểu được ý nghĩa của nhiệm vụ do giáo viên đề ra và tích cực vượt qua khó khăn xuất hiện trong hoạt động của mình. Thực tế hiện nay bản thân tôi thấy rằng sự quan tâm đúng mức tới giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo thực sự chưa đầy đủ lắm. 

Chính vì lý do trên tôi quyết định chọn viết đề tài “Một số biện pháp phát triển tính tích cực trong hoạt động giáo dục phát triển vận động cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi” giúp trẻ có thêm kiến thức. 

* Thời gian nghiên cứu: Đề tài được thực hiện trong năm học từ tháng ……….

* Mục đích nghiên cứu: Nhằm giúp trẻ tiếp thu tốt hơn với Hoạt động giáo dục phát triển vận động.

* Đối tượng nghiên cứu: Lớp mẫu giáo 4- 5 tuổi. 

* Phạm vi nghiên cứu: “Một số biện pháp phát triển tính tích cực trong hoạt động giáo dục phát triển vận động cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi”.

1. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
2. Cơ sở lý luận

Từ khi sinh ra cho đến 6 tuổi, trẻ luôn thích hoạt động, vận động tích cực. Vận động là sự uyển chuyển của cơ thể con người trong đó sự tham gia của hệ thần kinh. Khi trẻ vận động gân, cơ, khớp cùng phối hợp vận động phát triển. Do đó vận động có ý nghĩa đối với sự phát triển thể lực và giúp cho hệ thần kinh của trẻ phát triển. 

Mục tiêu giáo dục mầm non là: Hình thành ở trẻ những cơ sở đầu tiên của nhân cách con người mới XHCN Việt Nam: ” – Khỏe mạnh – Nhanh nhẹn, cơ thể phát triển hài hòa cân đối – Giàu lòng thương, biết quan tâm, nhường nhịn, giúp đỡ những người gần gũi thật thà, lễ phép, hồn nhiên”. 

Sự phát triển đó có mối quan hệ với sự phát triển trí tuệ đạo đức, thẩm mỹ và hoạt động lao động. Quá trình thực hiện bài tập vận động coi như là một quá trình thống nhất giữa sự hoàn thiện tinh thần và thể chất. Ý nghĩa của lời nói hướng đến sự tự giác của trẻ, không được để trẻ bắt chước một cách máy móc. Giáo viên phải chuẩn bị và tiến hành có hệ thống các tiết học. Trong quá trình dạy học giáo viên cần tăng dần sức bền, dẻo dai, khéo léo của cơ thể, thay đổi bài tập và đa dạng hơn.

Khi nghiên cứu lý luận và phương pháp tiến hành trò chơi vận động, coi trò chơi vận động như là “Bài tập” mà nhờ đó trẻ chuẩn bị cho cuộc sống sau này, trong những trò chơi trẻ lĩnh hội kĩ năng, thói quen, hành vi, tính cách của nó. Quy tắc của trò chơi có ý nghĩa như quy luật, thái độ của trẻ cần phải có ý thức, tự giác và có trách nhiệm. Nhiệm vụ quy tắc này đặt ra đối với tất cả trẻ, vì thế chúng có ý nghĩa giáo dục lớn. Trò chơi làm phát triển những phẩm chất đạo đức, tính kỉ luật, trung thực, công bằng, giúp đỡ lẫn nhau, trò chơi như phương tiện giáo dục nhân cách.

Đối với trẻ mầm non, trong nhiều thí nghiệm cho rằng đây là thời kỳ hình thành tới 90% tế bào não, là thời kì phát triển thần kinh, não, răng, xương, cân nặng, chiều cao. Về phương diện phát triển vận động là thời kì hình thành khả năng tiếp thu những động tác liên quan đến vận động, không chỉ các động tác cơ bản và bổ trợ. Với phương diện phát triển tình cảm xã hội thì đây là thời kì trẻ bỏ đi những suy nghĩ bản thân và dần dần hình thành tính cộng đồng.

Với mục tiêu của giáo dục mầm non hiện nay đối với trẻ mẫu giáo nhằm hình thành phát triển toàn diện cho trẻ những cơ sở ban đầu của nhân cách con người. Ở trẻ giống như một tờ giấy trắng và cô giáo mầm non là người vẽ lên những nét bút đầu tiên lên trang giấy, nếu chúng ta vẽ lên những nét bút có đẹp hay không cũng góp phần hình thành nhân cách của trẻ sau này. Cho nên các hoạt động giáo dục trẻ trong trường mầm non là vô cùng quan trọng trong đó lĩnh vực phát triển vận động để trẻ có cơ thể khỏe mạnh học tập, vui chơi. Người xưa có câu 

“ Có sức khỏe là có tất cả

Không sức khỏe là không có gì”

Đối với trẻ mẫu giáo nói chung và đặc điểm của trẻ 4- 5 tuổi nói riêng hoạt động giáo dục phát triển vận động là giúp trẻ có thể lực tốt, biết tập những bài tập vận động thô, vận động tinh một cách dẻo dai. 

+  Ngày nay khoa học đã chứng minh được rằng: phần lớn những trẻ ít vận động thì các vận động phúc hợp và chức năng thần kinh thực vật thường kém phát triển, hoạt động hệ tuần hoàn và hệ hô hấp bị hạn chế, khả năng lao động chân tay giảm sút, trọng lượng cơ thể tăng nhanh. Vận động có vai trò hết sức quan trọng đối với sự phát triển của cơ thể, ở mỗi một giai đoạn thì nhu cầu vận động của trẻ là khác nhau. Vì vậy khi lập chương trình nhằm phát triển vận động cần dựa trên những cơ sở sau: 

+ Các bài tập vận động phải phù hợp với từng độ tuổi làm sao gây được hứng thú cho trẻ. 

+ Các bài tập vận động có tác dụng chung đến toàn bộ cơ thể, kích thích được nhiều cơ bắp tham gia thúc đẩy sự hoạt động của toàn bộ các hệ cơ quan trong cơ thể. 

Vì thế vai trò phát triển vận động đối với cơ thể trẻ đã được các nhà nghiên cứu đã khẳng định rằng: “ Hoạt động phát triển vận động có ý  nghĩa quan trọng trong việc rèn luyện thể lực cho trẻ, nếu rèn luyện thể lực đều đặn và có hệ thống sẽ giúp cơ phát triển toàn diện, nâng cao sức đề kháng cho cơ thể và thích ứng sự thay đổi của môi trường”.

Do đó phát triển tính tích cực vận động trong giáo dục thể chất cho trẻ em cần được tiến hành một cách mạnh mẽ, toàn diện, cần được sự quan tâm ủng hộ của toàn xã hội, tạo điều kiện cho trẻ phát triển tốt nhất. 

+ Cùng với việc dạy trẻ các bài tập vận động chúng ta cũng phải chú ý đến việc phát triển các kỹ năng, tố chất vận động. 

+ Sự phát triển vận động được thực hiện thông qua nhiều hình thức phong phú phù hợp với đặc điểm phát triển của trẻ mẫu giáo như trò chơi vận động, thể dục sáng, thể dục giờ học, tham quan dạo chơi, các trò chơi thể thao, lao động, hoạt động ngoài trời. Vận động là nhu cầu tự nhiên của cơ thể, đặc biệt là với cơ thể đang phát triển như trẻ mầm non. 

+ Cần tăng cường ưu tiên các nhóm cơ bắp còn yếu về mặt sinh lý và giáo dục tư thế đúng cho trẻ, giúp trẻ có một thân hình cân đối, các động tác nhẹ nhàng chính xác. 

1. Cơ sở thực tế
2. Về giáo viên: 

– Trong thực tế ở trường mầm non nhiều giáo viên còn dạy trẻ trên hình thức một chiều, ít lắng nghe, tìm hiểu ý tưởng của trẻ, còn ngại khi tổ chức các hoạt động cho trẻ được trải nghiệm, được tham gia cùng cô thực hiện ý tưởng, hay chê bai trẻ khi trẻ chưa có kỹ năng, chưa có nhiều hình thức khuyến khích trẻ