SKKN Một số biện pháp phụ đạo học sinh chưa hoàn thành phân môn học vần – Tiếng Việt lớp 1

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lí do chọn đề tài
Ở bậc Tiểu học môn Tiếng Việt có vị trí đặc biệt quan trọng đó là hình thành 4 kỹ năng: Nghe – nói – đọc – viết cho học sinh. Học vần là một phân môn của chương trình Tiếng Việt bậc Tiểu học. Đây là phân môn có vị trí vô cùng quan trọng trong chương trình vì nó là “Viên gạch đặt nền móng đầu tiên” cho sự phát triển Tiếng Việt của học sinh. Nó đảm nhiệm việc hình thành và phát triển kỹ năng: Nghe – nói – đọc – viết cho học sinh. Kỹ năng quan trọng hàng đầu của học sinh ở bậc Tiểu học. Để học tốt môn Tiếng Việt nói chung và phân môn học vần nói riêng, trên cơ sở đó để tiếp thu và diễn đạt tốt các môn học khác. Nắm vững được kiến thức Tiếng Việt và rèn luyện thành thạo các kỹ năng đọc, nghe, nói, viết các em sẽ suy nghĩ mạch lạc, diễn đạt trong sáng, có khả năng làm chủ được tiếng nói, chữ viết của dân tộc mình. Cũng như các môn học khác, muốn học tốt phân môn học vần lớp 1, trước hết mọi học sinh phải có lòng say mê, hứng thú học tập. Bên cạnh đó giáo viên đặc biệt chú ý đến tâm sinh lí của học sinh cũng như khả năng tiếp thu kiến thức của các em. Do vậy giáo viên phải làm sao ngay từ những ngày đầu cắp sách đến trường các em phải nhận biết sơ giản nhất những kiến thức cơ bản chữ cái ghi âm; tiếp theo đọc, viết được các chữ cái ghi âm đó, tiến đến các em ghép và đọc được vần, tiếng, từ ngữ và câu ứng dụng. Tuy nhiên trong thực tế giảng dạy, mỗi học sinh có trình độ nhận thức không giống nhau dẫn đến việc tiếp thu kiến thức không đồng đều. Đối với bất kì một lớp học nào thì việc có nhiều đối tượng học sinh như: hoàn thành, chưa hoàn thành vẫn là chuyện bình thường. Vì thế, để chất lượng giảng dạy các môn học nói chung, phân môn Học vần nói riêng được tốt, không những không còn học sinh chưa hoàn thành việc đọc mà chất lượng học sinh hoàn thành cũng được nâng lên nên tôi đã nghiên cứu thực hiện và đã đúc kết thành đề tài: “Một số biện pháp phụ đạo học sinh chưa hoàn thành phân môn Học vần – Tiếng Việt lớp 1”.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Thông qua đề tài này giúp tôi nắm vững được vai trò, mục đích của việc hình thành và phát triển ở học sinh Tiểu học những kiến thức Tiếng Việt và rèn luyện thành thạo về các kỹ năng sử dụng Tiếng Việt: Nghe, nói, đọc, viết. Các em sẽ suy nghĩ mạch lạc, diễn đạt trong sáng, có khả năng làm chủ được tiếng nói, chữ viết của dân tộc mình.
Cho nên có thể nói nhiệm vụ cơ bản của việc phụ đạo học sinh chưa hoàn thành phân môn Học vần – Tiếng Việt lớp 1 là một yêu cầu rất quan trọng nhằm giúp cho học sinh sau một quá trình luyện tập lâu dài các em đều nắm vững được chữ, âm, vần, tiếng, từ và có thể đọc được vần, tiếng, từ một cách chắc chắn, say mê hứng thú trong học tập.
Đề ra những biện pháp, phương pháp dạy học phù hợp áp dụng vào thực tế để hình thành cho học sinh kỹ năng học tập ngày càng tốt hơn.
Trên cơ sở đó người giáo viên có thể rèn luyện cho mình các kỹ năng cơ bản trong quá trình dạy học và từng bước nâng cao chất lượng môn học.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Phân môn Học vần – Tiếng Việt lớp 1 là nhằm giúp cho học sinh sau một quá trình luyện tập lâu dài các em đều nắm vững được chữ, âm,vần, tiếng, từ và có thể đọc được vần, tiếng, từ một cách chắc chắn, say mê hứng thú trong học tập.
– Đối tượng nghiên cứu là 32 học sinh lớp 1A – Trường Tiểu học L‎ý Tự Trọng
– Tài liệu:
+ SGK Tiếng Việt 1
+ Sách hướng dẫn giáo viên
+ Thiết kế dạy học Tiếng Việt 1
+ Vở bài tập Tiếng Việt 1.
– Là những bài tập thuộc mạch kiến thức phân môn “Học vần – Tiếng Việt” trong chương trình lớp 1 ở Tiểu học.
1.4. Phương pháp nghiên cứu.
– Phương pháp quan sát.
– Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin.
– Phương pháp thống kê, xử lý số liệu.
– Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.
– Phương pháp thực nghiệm khoa học giáo dục.
– Phương pháp nghiên cứu sản phẩm.
– Tổng hợp lý luận thông qua các tài liệu, sách giáo khoa và thực tiễn dạy học của lớp 1A – Trường Tiểu học Lý Tự Trọng – Thành phố Thanh Hóa.
– Đánh giá quá trình dạy phân môn Học vần – Tiếng Việt từ những năm trước và những năm gần đây.
– Dự giờ trao đổi với ý kiến với đồng nghiệp về nội dung phân môn Học vần – Tiếng Việt.
– Tổng kết rút kinh nghiệm qua quá trình dạy học.
– Tổ chức và tiến hành thực nghiệm sư phạm để kiểm tra tính khả thi của đề tài.
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lý ‎luận của sáng kiến kinh nghiệm:
Một trong những mục tiêu quan trọng mà môn Tiếng Việt ở Tiểu học cần phải hướng đến là hình thành và phát triển ở học sinh các kĩ năng hoạt động ngôn ngữ như: nghe, nói, đọc, viết. Đó là những kĩ năng cơ bản, nền tảng, có tính chất công cụ giúp các em học tốt môn Tiếng Việt cũng như các môn học khác trong nhà trường phổ thông. “Đối với Tiểu học, Tiếng Việt là tất cả !”. Đọc thông, viết thạo là một trong những kĩ năng cơ bản của học sinh Tiểu học nói chung và của học sinh lớp 1 nói riêng. Học sinh đọc thông, viết thạo nếu có sự giúp đỡ, động viên, khen ngợi và sửa sai kịp thời của giáo viên. Học sinh đọc đúng đó là biểu hiện của kết quả rèn đọc.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
2.2.1. Kết quả khảo sát chất lượng học sinh lớp 1A.
Vào đầu năm học tôi đã tiến hành khảo sát nhỏ trong lớp 1A Trường Tiểu học Lý Tự Trọng với nội dung sau:
+ Tìm hiểu số học sinh học mẫu giáo và số học sinh không học mẫu giáo hoặc học không đều và tìm hiểu lý do học sinh không học mẫu giáo.
+ Kiểm tra sự nắm bắt, nhận diện chữ cái đã học ở trường mầm non
Kết quả thu được như sau:
+ Kết quả khảo sát số học sinh học mẫu giáo, không học mẫu giáo
hoặc học không đều

Sĩ số
Học sinh
không học mẫu giáo
Học sinh
đi học không đều
Học sinh
đi học đều
32 học sinh
5 học sinh
13 học sinh
14 học sinh

+ Kết quả khảo sát nhận diện chữ cái đã học ở trường mẫu giáo

Sĩ số
Học sinh
biết từ 2 – 3 chữ cái
Học sinh
biết từ 5- 10 chữ cái
Học sinh
nhận biết hết bảng chữ cái
32 học sinh
6 học sinh
16 học sinh
10 học sinh

Như vậy tỉ lệ học sinh nhận diện chữ cái một cách chắc chắn chính xác bảng chữ cái quá thấp dẫn đến kết quả học tập chưa cao.
2.2.2. Nguyên nhân
Vào những ngày đầu tiên đến trường, các em được làm quen với các chữ cái ở lớp mẫu giáo và khi ở nhà. Nhưng học sinh nhập tâm và ghi nhớ một cách máy móc. Nhiều em mới vào học đã đọc bài trong sách một cách thành thạo. Song khi giáo viên hỏi chỉ xem âm, vần, tiếng đó nằm ở đâu thì các em lúng túng không chỉ ra được. Như vậy các em đã học vẹt, từ chỗ học vẹt, không nắm vững nội dung yêu cầu sẽ dẫn đến khả năng sai kiến thức. Từ đó sẽ có tình trạng học sinh chưa hoàn thành về môn Tiếng Việt. Vậy để nâng cao chất lượng học tập của học sinh lớp 1A ngay từ đầu năm học, tôi đã đề ra một số biện pháp giúp các em nắm vững âm, vần, tiếng, từ một cách chính xác, tạo điều kiện cho các em học tốt môn học này và làm nền tảng cho các môn học khác.
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
Căn cứ vào các nguyên nhân trên, tôi đã áp dụng một số giải pháp và tổ chức thực hiện như sau:
2.3.1. Biện pháp tác động giáo dục
– Từ những thực trạng đã khảo sát các em tôi tiến hành họp phụ huynh học sinh và đề nghị, yêu cầu phụ huynh trang bị đầy đủ sách, vở, dụng cụ học tập cần thiết để phục vụ cho các môn học.
– Yêu cầu, đề nghị phụ huynh nhắc nhở, uốn nắn kịp thời việc học, làm bài ờ nhà và rèn luyện cho các em sự tự giác học tập của người học sinh.
– Tham mưu với nhà trường kịp thời để giáo viên có đủ đồ dùng dạy học như tranh ảnh, tài liệu tham khảo,… cần thiết để phục vụ cho việc giảng dạy được tốt và có chất lượng cao. Đồng thời đề nghị nhà trường cho học sinh nghèo mượn sách, vở, đồ dùng học tập,… để tiếp tục học tập, theo đuổi ước mơ của mình.
– Xây dựng “Đôi bạn cùng tiến”, “Đôi bạn hoàn thành – chưa hoàn thành” kèm cặp nhau để cùng tiến bộ. Đồng thời sắp xếp chỗ ngồi hợp lý để các học sinh hoàn thành tốt thực hiện giúp đỡ các học sinh chưa hoàn thành.
– Đưa ra các tiêu chuẩn thi đua cho từng nhóm. Thực hiện “Truy bài đầu giờ” giữa các học sinh trong tổ với nhau. Vào giờ sinh hoạt lớp cuối tuần, các tổ sẽ báo cáo việc thực hiện thi đua của tổ mình. Qua đó, giáo viên sẽ tổng kết vào cuối tháng và trao các phần thưởng nhỏ như phấn, bảng, bút chì, gôm tẩy, vở, chì màu, … cho các tổ, cá nhân thực hiện tốt các tiêu chuẩn thi đua nhằm khuyến khích tinh thần học tập của các em.
2.3.2. Rèn kỹ năng đọc.
Để tránh tình trạng học vẹt và giúp học sinh nắm chắc kiến thức kĩ năng cơ bản của phân môn Học vần: Đọc, viết thành thạo đúng chính xác, nghe phát âm chuẩn, nói rõ ràng tròn câu, viết đẹp… Ngay từ đầu năm học giáo viên cần dạy kĩ cho học sinh nắm vững các nét cơ bản và sau đó nắm vững âm và chữ ghi âm.