SKKN Một số biện pháp rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4

1. MỞ ĐẦU

1.  Lý do chọn đề tài.

          Mỗi con người chúng ta muốn hiểu biết và khám phá được thế giới xung quanh thì chúng ta phải biết đọc, biết viết. “Bởi vì chúng ta đọc như thế nào thì viết như thế ấy -Tiếng Việt là tiếng ghi âm”[1], có đọc được thì mới hiểu được nội dung, mà hiểu được nội dung thì mới đọc hay đọc diễn cảm được và chỉ đọc hay đọc diễn cảm  thì mới thực sự truyền tải được những nội dung, yêu cầu của mình tới người nghe một cách nhanh nhất sâu sắc nhất, khó quên nhất và nhanh chóng đi vào lòng người nhất. “Vì thế phân môn Tập đọc có vị trí đặc biệt trong chương trình Tiểu học. Nó đảm nhiệm việc hình thành và phát triển cho học sinh kĩ năng đọc, một kĩ năng quan trọng hàng đầu của học sinh Tiểu học đồng thời làm cơ sở, nền móng cho mọi sự phát triển. Đọc trở thành nhiệm vụ cấp thiết của mỗi người đi học. Biết đọc, đọc hay con người sẽ nhân được khả năng tiếp nhận lên nhiều lần, từ đây họ biết tìm hiểu, đánh giá cuộc sống, nhận thức các mối quan hệ tự nhiên, xã hội, tư duy. Biết đọc, đọc diễn cảm con người có thể chế ngự một phương tiện văn hoá cơ bản giúp họ giao tiếp được với thế giới bên trong của người khác.

          Nhờ vào đọc hay, đọc diễn cảm mà con người bày tỏ ý kiến của mình, thông hiểu tư tưởng, tình cảm của người khác, được người khác yêu thương quý trọng. Như vậy có thể khẳng định rằng đọc hay, đọc diễn cảm là cầu nối của mọi yêu thương, của mọi tri thức và của mọi môn học. Chính vì vậy dạy cho học sinh biết đọc, đọc đúng, đọc hiểu và đọc diễn cảm là một việc làm cần thiết và có ý nghĩa rất quan trọng”[1].

          Trong thực tế hiện nay, ở trường Tiểu học việc dạy đọc, đọc đúng, đọc hiểu có những thành công nhưng việc đọc hay đọc diễn cảm vẫn còn không ít những hạn chế. Như cuối năm học ……ở trường Tiểu học Vạn Xuân khi tôi khảo sát thì chất lượng đọc diễn cảm của học sinh khối 4,5 còn rất thấp.

          Từ đó tôi nhận thấy học sinh của chúng ta chưa đọc được như mong muốn, kết quả đọc của các em chưa đáp ứng được yêu cầu của việc hình thành kĩ năng đọc. Các giờ Tập đọc thì hầu như học sinh chỉ mới biết đọc đúng, đọc trơn, số lượng học sinh biết đọc diễn cảm tốt còn rất ít. Mặc dù trong quá trình giảng dạy việc nâng cao dạy tập đọc, đọc diễn cảm được chú trọng, Tập đọc là phải hướng dẫn như thế nào để các em phát âm chuẩn, đọc bài hay và diễn cảm chứ không  áp đặt nặng nề về khai thác kiến thức.

         Vậy để giúp học sinh đọc hay, đọc diễn cảm, hiểu và cảm thụ được bài văn, bài thơ thì đòi hỏi người giáo viên phải đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng mới đó là “Mọi học sinh đều phải tích cực tham gia vào hoạt động học tập”. Do đó, với mong muốn làm thế nào để chất lượng đọc đúng, đọc diễn cảm của học sinh lớp 4 ngày càng nâng cao thì đây là vấn đề mà tôi luôn trăn trở và băn khoăn từ đầu Năm học ……nên tôi đã chọn đề tài “Một số biện pháp rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4A ở trường Tiểu học Vạn Xuân huyện Thường Xuân ” làm đề tài nghiên cứu.

1.2. Mục đích nghiên cứu:

Góp phần nâng cao hiệu quả tiết dạy Tập đọc, rèn kĩ năng cảm thụ nội dung của bài tập đọc, giúp cho các em đọc hay hơn, diễn cảm hơn.

1.3. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu:

– Nghiên cứu phương pháp rèn đọc diễn cảm trong phân môn Tập đọc ở Tiểu học. 

          1.4. Phương pháp nghiên cứu:

–  Nghiên cứu lí luận.

–  Điều tra, khảo sát thu thập và xử lí số liệu.

–  Thống kê số liệu.

–  Phương pháp thực nghiệm.

–  Tổng kết nghiên cứu.

2. NỘI DUNG

2.1. Cơ sở lí luận:

Phân môn Tập đọc có một vị trí quan trọng trong môn Tiếng Việt ở Tiểu học. Việc các em học sinh sử dụng Tiếng Việt trong hoạt động giao tiếp có trở thành kĩ năng, kĩ xảo hay không là nhiệm vụ của môn Tiếng Việt ở Tiểu học. Bởi thế, phân môn tập đọc đảm nhiệm một vai trò hết sức quan trọng trong việc hình thành 4 kĩ năng nghe – nói – đọc – viết cho các em. 

Dạy cho học sinh đọc đúng, đọc diễn cảm là giúp các em phát triển tư duy ngôn ngữ, tiếp xúc với kho tàng tri thức của loài người, đây cũng chính là một phương tiện giáo dục đạo đức, thẩm mĩ cho các em. Vì thế, cần thiết phải nâng cao chất lượng đọc cho học sinh Tiểu học.

Việc đọc đúng, đọc diễn cảm sẽ giúp các em nghe và cảm nhận văn bản tốt, viết đúng chính tả. Ở mỗi tiết học, không chỉ là tiết tập đọc, người giáo viên phải chú ý hơn việc rèn cho các em kĩ năng diễn đạt bao gồm kĩ năng nói, kĩ năng đọc, kĩ năng dùng từ, đặt câu. “Đọc cho rõ ràng, rành mạch, đọc có ngữ điệu” là kĩ năng chính cần hình thành và rèn luyện cho các em qua phân môn này. Học sinh học tốt phân môn Tập đọc sẽ có lợi cho việc học tốt các phân môn khác. Chính vì vậy, khi dạy tập đọc cho các em người giáo viên phải tạo ra những hoạt động mang tính tự giác cao và khơi dậy được niềm ham thích đọc sách; giúp các em biết tự đánh giá năng lực của bản thân. Làm được như thế, trước hết giáo viên thực sự phải có kĩ năng đọc, năng lực dạy tập đọc tốt[3].

2.2. Thực trạng của việc rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4A ở trường Tiểu học Vạn Xuân, huyện Thường Xuân:

1. Về giáo viên:

*Thuận lợi:

– Là người giáo viên như chúng tôi đã được sự quan tâm chỉ đạo sát sao từ lãnh đạo ngành, chuyên môn Phòng Giáo dục đến ban Giám hiệu nhà trường và tổ chuyên môn các khối lớp 4, 5.  

– Chúng tôi được học tập và tiếp thu kĩ nội dung chương trình và phương pháp dạy học mới. Đội ngũ giáo viên trong trường yêu nghề, nhiệt tình trong công tác, thường xuyên thao giảng, dự giờ, trao đổi, rút kinh nghiệm, nhằm cải tiến phương pháp để nâng cao chất lượng dạy học. 

– Chương trình sách giáo khoa gồm các bài tập đọc đa dạng về thể loại (văn, thơ, kịch …), phong phú về nội dung, được bố trí phù hợp theo chủ điểm.      Phương pháp dạy học mới, chú trọng về rèn đọc nhiều hơn, có yêu cầu đạt chuẩn kiến thức kĩ năng rõ ràng, giúp giáo viên tiến hành các tiết dạy một cách lôgic, nhẹ nhàng và hiệu quả.

– Đội Thiếu Niên Tiền Phong đã phối hợp với giáo viên và cô phụ trách Thiết bị thư viện cho các em đọc báo, đọc truyện trong sinh hoạt 15’ đầu buổi học hoặc giờ ra chơi. Tạo cơ hội cho các em được tăng thời lượng và thể hiện kĩ năng đọc của mình nhiều hơn. 

* Những khó khăn và tồn tại:

Phương tiện dạy học và đồ dùng chưa phong phú, đa dạng nên chưa hấp dẫn học sinh một cách tuyệt đối trong việc tập trung vào luyện đọc.

Một số giáo viên còn coi nhẹ việc rèn các kĩ năng đọc cho các em, chỉ tập trung đến các lớp đầu cấp để làm sao các em đọc đúng, đọc trôi chảy là được. Còn ở các lớp cuối cấp, giáo viên chỉ tập trung nhận xét cách đọc đúng, đọc trơn chứ chưa có biện pháp cụ thể để dành cho việc luyện đọc diễn cảm.

1. Về phía học sinh:

Ngay từ đầu năm học ……tôi đã theo dõi chất lượng đọc ở lớp 4 A (lớp do tôi trực tiếp giảng dạy). Sau tuần học thứ 2, tôi đã khảo sát việc đọc của học sinh. Kết quả khảo sát chất lượng đọc của học sinh, cụ thể như sau: