SKKN Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 4

Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU

1. Đặt vấn đề

Những năm gần đây, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến việc phát triển kinh tế, văn hoá – xã hội cho đồng bào dân tộc ít người. Chất lượng giáo dục ở vùng đồng bào dân tộc nói chung, dân tộc Ê-đê ở ĐắkLắk nói riêng đã có nhiều tiến bộ, góp phần tích cực vào sự ổn định xã hội và phát triển kinh tế địa phương. Tuy vậy, trình độ dân trí của đồng bào còn thấp, cộng với đời sống kinh tế còn gặp khó khăn nên hạn chế đến việc chăm lo học hành cho con em. 

Dân tộc thiểu số như Ê đê, Gia rai, Mnông,… chiếm gần 50% dân số của xã Dray Sáp. Đặc biệt trường Tiểu học Tình Thương, học sinh dân tộc thiểu số chiếm 97 %, nhiều nhất là dân tộc Ê đê. Qua thực tế giảng dạy, tôi nhận thấy các em gặp không ít khó khăn khi phải học tập và tiếp nhận sự giáo dục bằng tiếng Việt. Hầu hết các em còn rất hạn chế về ngôn ngữ như : Nói chưa chuẩn, chưa đúng về một số hoặc nhiều tiếng, từ tiếng Việt tuỳ theo khu vực khác nhau của xã.

Hằng ngày chủ yếu các em giao tiếp bằng tiếng mẹ đẻ và chỉ giao tiếp bằng tiếng Việt trong các tiết học. Mặt khác do bản tính rụt rè, ít nói chuyện, ít giao tiếp với người khác, đặc biệt là người Kinh nên khả năng tiếp thu vốn từ tiếng Việt rất hạn chế. Chính vì vậy mà đại bộ phận học sinh trong giao tiếp cũng như trong học tập có khi hiểu nhưng lại diễn đạt sai dẫn đến hiểu sai nghĩa. 

Xuất phát từ những thực trạng yếu kém ở trên của việc học tiếng Việt đối với học sinh dân tộc thiểu số. Là giáo viên đã công tác và giảng dạy tại trường Tiểu học Tình Thương, tôi băn khoăn làm thế nào để nâng cao hiệu quả dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số nói chung và học sinh lớp 4 nói riêng. Đó chính là lí do tôi chọn đề tài:“Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 4”.

1. Mục tiêu nghiên cứu

Rèn kĩ năng đọc đúng: phụ âm đầu, vần và đặc biệt là các dấu thanh để giúp học sinh hiểu đúng nội dung văn bản, giúp các em phát triển tư duy ngôn ngữ một cách logic; kích thích hứng thú học tập, bồi dưỡng tâm hồn và thực hiện mục đích giáo dục cho các em học sinh dân tộc lớp 4.

Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

1. Cơ sở lý luận

Như chúng ta đã biết, đọc là hình thức biến chữ viết của văn bản thành hình thức âm thanh để người nghe hiểu được điều mà tác giả nói qua chữ viết. Đọc với tư cách là một phân môn của tiếng Việt ở bậc tiểu học, là một dạng hoạt động lời nói. Đọc là hoạt động nhận tin và thông hiểu nó (ứng với hình thức đọc thành tiếng), là quá trình chuyển trực tiếp từ dạng chữ viết thành các đơn vị nghĩa không có âm thanh (đọc thầm). Như vậy cả hai hình thức đọc thành tiếng và đọc thầm không thể tách rời với việc hiểu những gì được đọc.

Dạy cho học sinh đọc đúng, đọc diễn cảm là giúp các em phát triển tư duy ngôn ngữ, tiếp xúc với kho tàng tri thức của loài người; đây cũng chính là một phương tiện giáo dục đạo đức, thẩm mĩ cho các em. Vì thế, cần thiết phải nâng cao chất lượng đọc cho học sinh tiểu học nói chung và học sinh dân tộc nói riêng.

Vậy ở tiết Tập đọc, học sinh học những gì và học như thế nào? Giáo viên có tác động gì đến quá trình đọc của các em trong giờ Tập đọc và trong các hoạt động khác?

Việc đọc đúng sẽ giúp các em nghe và cảm nhận văn bản tốt, viết đúng chính tả. Ở mỗi tiết học, không chỉ là tiết tập đọc, người giáo viên phải chú ý hơn việc rèn cho các em kĩ năng nói, kĩ năng đọc, kĩ năng dùng từ, đặt câu. Đọc cho rõ ràng, rành mạch, đọc có ngữ điệu là kĩ năng chính cần hình thành và rèn luyện cho các em qua phân môn này. Học sinh học tốt phân môn Tập đọc sẽ có lợi cho việc học tốt các phân môn khác. Chính vì vậy, khi dạyTập đọc cho các em người giáo viên phải tạo ra những hoạt động mang tính tự giác cao và khơi dậy được niềm ham thích đọc sách; giúp các em biết tự đánh giá năng lực của bản thân. Làm được như thế, trước hết giáo viên thực sự phải có kĩ năng đọc, năng lực dạy Tập đọc tốt.

1. Thực trạng vấn đề
2. Về phía học sinh

Phần lớn học sinh dân tộc học tiếng Việt là ngôn ngữ thứ hai. Phụ huynh là người đồng bào dân tộc hầu như không có tác động gì đến việc học đọc của các em vì nhiều lí do : bản thân họ sử dụng tiếng Việt còn chưa chính xác, phát âm sai lỗi nhiều, quan niệm chăm sóc và giáo dục con cái của họ cũng hạn chế. Kĩ năng đọc hiểu của các em còn yếu, đọc chỉ mang tính phát âm mà thôi

Một số học sinh ý thức vươn lên trong học tập vẫn còn chưa cao.

Phong tục tập quán của đồng bào dân tộc thật sự chưa phù hợp như tập tục kết hôn cận huyết, ma chay…..

Kỹ năng nghe – hiểu, kỹ năng viết của học sinh nhìn chung là chậm, khả năng hiểu và xác định nghĩa của từ tiếng Việt còn yếu nên dùng sai từ trong khi nói và viết.

Do ảnh hưởng thói quen nói tiếng mẹ đẻ, khả năng nhận diện con chữ chậm. Dẫn đến khả năng đọc của các em chậm, việc đọc liền mạch từ, câu gặp rất nhiều khó khăn. Khả năng đọc biểu cảm còn hạn chế.

 Khả năng tiếp nhận thông tin, tư duy để xử lý, tái tạo nội dung thông tin của học sinh còn chậm.

2. Về phía giáo viên

Chưa mạnh dạn trong đổi mới phương pháp dạy học.

Việc sử dụng phương tiện dạy học và đồ dùng chưa phong phú, đa dạng nên chưa hấp dẫn học sinh một cách tuyệt đối trong việc tập trung vào luyện đọc.

Một vài giáo viên vẫn còn hạn chế về kĩ năng đọc; còn ảnh hưởng cách phát âm của địa phương. 

Một số giáo viên còn coi nhẹ việc rèn các kĩ năng đọc cho các em, chỉ dừng lại ở yêu cầu học sinh đọc thành tiếng to là được, không sữa lỗi cho học sinh kịp thời….

Một số giáo viên chưa đánh giá đúng mức vai trò, vị trí và tầm quan trọng của việc dạy – học phân môntập đọc; chưa sâu sát việc nắm bắt tâm lí của học sinh và phụ huynh trong đối tượng học sinh mình giảng dạy; công tác dân vận chưa được chú trọng.

Ở một số tiết dạy, giáo viên chưa thể hiện sự quan tâm đúng mức đến đối tượng học sinh chưa hoàn thành; đặt yêu cầu chưa cao vào việc luyện phát âm đúng đối với học sinh mà chỉ chú trọng vào việc đọc to, đọc đúng tốc độ.

Qua thực tế dự giờ thăm lớp, tìm hiểu đối tượng, thông qua các buổi sinh hoạt chuyên môn, chuyên đề và các tiết dự giờ cũng như các chuyên đề ở tổ khối; trong quy mô toàn cấp trường, tôi luôn coi trọng và chú ý lắng nghe, đề xuất ý kiến về các giải pháp nâng cao chất lượng đọc cho các em học sinh dân tộc nhằm nâng cao kĩ năng sử dụng tiếng Việt cho các em. Đồng thời, tôi luôn tìm tòi sáng kiến để cải tiến phương pháp dạy học làm sao cho các em đọc đạt hiệu quả cao hơn.

Để đánh giá một cách khách quan nhất về thực trạng đọc đúng của học sinh lớp 4A1 trường Tiểu học Tình Thương. Tôi đã tiến hành khảo sát thực tế thông qua tiết Tập đọc của học sinh vào ngày ……..,  bài  “Dù sao trái đất vẫn quay”. Kết quả như sau: