SKKN Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc thành tiếng cho học sinh lớp 3

1.MỞ ĐẦU

1.1. Lí do chọn đề tài. 

Đất nước Việt Nam đang trong thời kì đổi mới. Giáo dục luôn được xem là quốc sách hàng đầu. Bởi sản phẩm của Giáo dục là con người, là cơ sở tiền đề quyết định sự phồn thịnh của đất nước. Nhiệm vụ của Giáo dục không chỉ cung cấp cho học sinh hệ thống tri thức khoa học và cuộc sống mà còn góp phần giáo dục năng lực, phẩm chất hình thành nhân cách tốt đẹp cho học sinh. Đặc biệt giáo dục Tiểu học có một vai trò vô cùng quan trọng bởi Giáo dục Tiểu học mang tính chất nền móng để các em học tập lên các bậc học cao hơn. Vậy để Giáo dục có hiệu quả và đạt chất lượng cao, trong quá trình giảng dạy, việc đổi mới phương pháp hình thức tổ chức dạy học là một việc làm thường xuyên, liên tục. Bản thân tôi là một giáo viên chủ nhiệm trực tiếp giảng dạy,tôi nhận thấy: Trong bộ môn Tiếng Việt ở Tiểu học, phân môn Tập đọc giữ một vị trí vô cùng quan trọng và không thể thiếu được. Phân môn Tập đọc như chiếc chìa khóa đầu tiên để giúp các em mở cánh cửa kho tàng tri thức khoa học của nhân loại. Tập đọc có nhiệm vụ hình thành năng lực ngôn ngữ cho học sinh, là một đòi hỏi cơ bản đầu tiên của mỗi người đi học. Đọc là công cụ học tập các môn học khác. Thông qua đọc, học sinh cảm nhận được cái hay, cái đẹp của ngôn ngữ Tiếng Việt, bồi dưỡng cho học sinh những tình cảm lành mạnh: tình cảm gia đình, tình thầy trò, tình bạn, tình yêu quê hương, đất nước, con người đồng thời hình thành và phát triển ở học sinh những phẩm chất tốt đẹp như rèn tính kiên trì, bền bỉ, không ngại khó khăn.

         Năm học …………, tôi được phân công chủ nhiệm lớp 3A Trường Tiểu học Lương Sơn 2. Trong quá trình dạy tập đọc lớp 3, tôi nhận thấy chất lượng đọc đúng, đọc hay của học sinh còn thấp. Để góp phần nâng cao chất lượng đọc cho học sinh lớp mình phụ trách tôi mạnh dạn đề xuất: “Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc thành tiếng cho học sinh lớp 3A Trường Tiểu học Lương Sơn 2 huyện Thường Xuân, tỉnh Thanh Hóa”.

1.2.  Mục đích nghiên cứu.

  – Tìm hiểu cơ sở lí luận và pháp lí của đề tài: phân tích, đối chiếu với thực trạng của nhà trường trong thời điểm hiện tại để qua đó tìm ra các biện pháp, giải pháp mới hiệu quả hơn trong dạy học phân môn Tập đọc.

  – Nghiên cứu những biện pháp áp dụng vào thực tiễn dạy học nhằm nâng cao kĩ năng đọc đúng, đọc hay cho học sinh thông qua một số kinh nghiệm của bản thân, giúp học sinh phát âm đúng, đọc rõ ràng, rành mạch tiến tới đọc hay.

  – Tạo hứng thú để lôi cuốn học sinh học tốt phân môn Tập đọc lớp 3

  – Đề xuất biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn Tập đọc cho học sinh lớp 3A Trường Tiểu học Lương Sơn 2 huyện Thường Xuân, tỉnh Thanh Hóa”.

1.3. Đối tượng nghiên cứu.       

        Tìm hiểu nội dung, chương trình, phương pháp và thực tiễn của việc rèn kĩ năng đọc thành tiếng cho học sinh lớp 3A Trường Tiểu học Lương Sơn 2 huyện Thường Xuân, tỉnh Thanh Hóa”.

  1.4. Phương pháp nghiên cứu.

       Để nghiên cứu Sáng kiến kinh nghiệm này, tôi đã vận dụng các phương pháp sau:

         +Phương pháp nghiên cứu lí thuyết. 

         +Phương pháp nghiên cứu thực tiễn 

         + Phương pháp điều tra khảo sát thực tế.

         + Phương pháp thu thập thông tin.

         + Phương pháp thống kê, xử lí số liệu

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1. Cơ sở lí luận.

Trong công cuộc đổi mới hiện nay, sự phát triển Công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước cần phải có những con người năng động, sáng tạo, tự lực, tự cường. Nhu cầu này đòi hỏi phải có sự điều chỉnh mục tiêu, nội dung Chương trình bậc Tiểu học một cách phù hợp.

Mục tiêu của giáo dục Tiểu học đặt ra là: “ giúp  học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, phẩm chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở”.

Đọc là kĩ năng quan trọng hàng đầu của con người. Không biết đọc con người không tiếp thu được nền văn minh của nhân loại. Nhờ biết đọc con người mới tự học, tự rèn luyện, mới thực hiện được: “Học, học nữa, học mãi”. Vì vậy dạy học ở phổ thông, nhất là các em học sinh tiểu học là cần thiết và quan trọng.

Đọc thông thì viết thạo, đọc thạo thì viết mới đúng. Đó là vấn đề quan trọng cần suy nghĩ và cần tìm cách để dạy Tập đọc cho học sinh Tiểu học.

Kĩ năng đọc là mục đích cuối cùng chúng ta muốn có ở học sinh sau mỗi giờ Tập đọc. Những kĩ năng này trước hết phải có kĩ năng giải mã nghĩa, ý của văn bản đó. Giáo viên phải tạo được hình đọc lí tưởng tức là phải có kĩ năng đọc thành thục. Giáo viên phải đọc được bài tập đọc từ việc biết cách xác định từ, câu quan trọng đến việc hiểu được nghĩa, ý, tình của văn bản. Giáo viên không thể hình thành ở học sinh kĩ năng gì mà bản thân mình không có, không thể gặt hái được những gì mà ta không có khả năng gieo trồng. Vì vậy, trong dạy học chúng ta không có quyền đòi hỏi học sinh làm những gì mà bản thân mình chưa hoặc không làm được. Giáo viên không thể luyện cho học sinh đọc hay, đọc diễn cảm mà bản thân mình chưa xác định được bài văn cần đọc với giọng điệu như thế nào. Khi dạy học không có hiệu quả, nhiều giáo viên đổ lỗi cho học sinh.

2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.

     2.2.1. Về phía giáo viên.

– Qua dự giờ thăm lớp và trao đổi với giáo viên trong trường, tôi thấy đa số giáo viên có năng lực, vững vàng về phương pháp, nghiên cứu và tìm hiểu kĩ chương trình, hệ thống các bài tập của phân môn. Nắm được cấu trúc của chương trình, hiểu ý đồ của tác giả biên soạn. Tuy nhiên vẫn còn một số giáo viên kĩ năng sư phạm chưa đáp ứng được với việc đổi mới phương pháp dạy học theo chương trình mới, nên đôi khi còn lúng túng trong các bước dạy.  Chuẩn bị cho một giờ lên lớp chưa được  kĩ càng, thiết kế bài dạy chưa chú ý đến đặc thù  ngôn ngữ của địa phương, một số giáo viên đọc mẫu chưa tốt, chưa gây được hứng thú học tập cho học sinh. Có những giáo viên còn bỏ qua các bước quy trình của một tiết dạy Tập đọc, chưa khai thác hết dụng ý của Sách giáo khoa. Việc khai thác nội dung của tranh minh hoạ trong Sách giáo khoa để hướng dẫn học sinh quan sát chưa tốt, dẫn đến việc học sinh không hứng thú trong học tập. Có nhiều từ mới, từ khó đối với học sinh dân tộc thiểu số nhưng giáo viên không tham khảo từ điển trước nên  giải thích qua loa.

         2.2.2. Về phía học sinh.

Đa số các em là con em dân tộc thiểu số, việc tiếp xúc với các hoạt động xã hội còn hạn chế, cách phát âm chưa rõ nên có ảnh hưởng đến việc dạy học tiếng Việt, kĩ năng đọc của học sinh còn thấp. Đọc ngắt nghỉ hơi chưa đúng, học sinh chưa hiểu được cách nói văn chương, vốn lí luận chưa có. Kết quả học đọc của các em chưa đáp ứng được yêu cầu của việc hình thành kĩ năng đọc, các em chưa nắm được công cụ hữu hiệu để lĩnh hội tri thức, tư tưởng tình cảm của người khác chứa đựng trong văn bản đọc.

– Đa số các em  còn ham chơi, vốn kiến thức của các em còn hạn chế.

– Các em còn phụ thuộc nhiều vào giáo viên.

Thực tế hiện nay cho thấy rằng học sinh chưa đọc được như ta mong muốn, cụ thể là:

Nhiều em đọc chưa đúng ở những chỗ ngắt nhịp vì các em chưa hiểu được nội dung câu thơ, câu văn nên các em ngắt nghỉ không đúng với nội dung biểu cảm của tác giả. Học sinh chưa hiểu hết nghĩa của các từ ngữ trong bài đọc, cũng như chưa hiểu được cách nói văn chương, vốn lí luận chưa có, các em thường ngắt giọng giữa từ ghép, các em chưa đọc đúng chỗ nào cần lên giọng, chỗ nào cần hạ giọng xuống. Khi đọc câu hỏi, giọng đọc các em còn đều đều chưa toát lên được nội dung câu hỏi. Khi đọc các câu hội thoại các em chưa phân biệt được giọng của nhân vật, giọng của tác giả. Các em chưa biết phân biệt cách đọc một bài văn với bài thơ, chưa biết thể hiện giọng kể với tả.

         Học sinh còn nhiều em khi đọc giọng còn quá bé, các bạn trong lớp không theo dõi được. Học sinh đọc tốc độ còn chậm làm cho bài đọc trở nên đều đều không có trọng tâm. Cá biệt có em còn đọc qua cả các dấu ngắt câu khiến cho người nghe hiểu nhầm, hiểu sai. 

Đặc biệt, đối với học sinh vùng dân tộc thiểu số ngoài việc ảnh hưởng của tiếng địa phương nói chung (phát âm sai các tiếng có thanh hỏi/ngã, các tiếng có phụ âm đầu ch/tr, r/d(gi) như học sinh người Kinh địa phương) các em còn bị ảnh hưởng nặng nề bởi phát âm tiếng mẹ đẻ (lẫn lộn phụ âm đầu l/đ, b/v hay thanh hỏi/ngã/nặng).

Năm học …………, tôi được Ban giám hiệu phân công giảng dạy lớp 3A của trường Tiểu học Lương Sơn 2 với số lượng học sinh là 25 em. Trong đó nam 12 em, nữ 13 em, 12 em là học sinh dân tộc thiểu số. Đầu năm học …………tôi đã tiến hành khảo sát, kết quả khảo sát phân môn Tập đọc đạt được như sau: