SKKN Một số biện pháp rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp 2

A. MỞ ĐẦU
I. Lí do chọn đề tài
Hiện nay, việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh ở các trường tiểu học còn hạn chế, có chuyển biến nhưng chưa rõ rệt vì tưởng của phụ huynh và một số giáo viên chỉ chú trọng vào việc dạy kiến thức văn hóa. Việc dạy và rèn kĩ năng sống cho các em còn mang tính hình thức. Giáo dục kĩ năng sống chưa được quan tâm đúng mức nên vẫn còn nhiều học sinh ở các cấp học phổ thông và cả những học sinh tốt nghiệp các trường đại học kĩ năng sống còn hạn chế. Nhiều em hành xử những việc sơ đẳng nhất cũng không biết, một số học sinh còn có tính ích kỉ không đoàn kết, không hòa nhã với bạn, nói tự do với thái độ cử chỉ chưa lễ phép với người lớn,…. Chính vì thế, trong những năm gần đây, vấn đề bạo lực học đường vẫn còn tiếp diễn, học sinh vi phạm pháp luật xuất hiện ở rất nhiều lứa tuổi. Điều này là nỗi lo của phụ huynh, thầy cô và cả xã hội.
Thực hiện Quyết định số 2994/QĐ-BGDĐT ngày 20/7/2010 của Bộ Giáo dục và Đào tạo triển khai giáo dục kĩ năng sống trong một số môn học và hoạt động giáo dục ở các cấp học, dựa trên cơ sở những định hướng nhằm tăng cường giáo dục kĩ năng sống trong các môn học cho các cấp học trong hệ thống giáo dục phổ thông.
Để thực hiện giáo dục kĩ năng sống cho học sinh đạt hiệu quả, trong những năm qua, tôi đã không ngừng tìm tòi các tài liệu giáo dục kĩ năng sống cho học sinh tiểu học. Tuy nhiên, đa số các tài liệu tôi tìm hiểu đều chưa chuyên sâu về vấn đề này. Học sinh tiểu học, nhất là các em ở các lớp đầu cấp rất hiếu động, hay bắt chước, dễ bị lôi cuốn với các diễn biến của môi trường xung quanh khi các em nhìn thấy. Đối với lứa tuổi này, giáo viên và các bậc cha mẹ phải hết sức lưu tâm, gẫn gũi với các em, phát hiện những biểu hiện lệch lạc, chia sẻ kịp thời những vướng mắc của các em, dạy cho các em biết phân biệt cái đúng, cái sai, làm theo cái đúng, ủng hộ cái đúng, đấu tranh với những biểu hiện sai trái, nhắc nhở các em hành động theo chuẩn mực đạo đức và thói quen đạo đức, phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của các em phù hợp với từng nhóm học, tăng cường khả năng làm việc theo nhóm, vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui hứng thú học tập cho các em. Giáo dục kĩ năng sống không phải đơn thuần là dạy ở các tiết học Đạo đức, Tự nhiên xã hội,.. mà phải biết lồng ghép rèn kĩ năng sống ở tất cả các tiết học và các hoạt động khác. Giáo dục kĩ năng sống cho các em là một vấn đề cần phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa giáo viên, phụ huynh, hoạt động Đội và các tổ chức đoàn thể trong nhà trường, địa phương. Giáo dục kĩ năng sống là một chương trình giáo dục hết sức cần thiết với các em học sinh. Chính sự cần thiết ấy, tôi đã cố gắng thử nghiệm nhiều biện pháp để giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. Song bản thân tôi nhận thấy việc giáo dục và rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh nhất là học sinh đầu cấp là hết sức cần thiết. Vì thế tôi đã chọn đề tài: “Một số biện pháp rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp 2 nhằm nâng cao chất lượng giáo dục”. Đây là đối tượng học sinh mà tôi đang trực tiếp quan tâm giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng giáo dục giúp học sinh phát triển toàn diện.
II. Mục đích nghiên cứu:
1. Giúp học sinh ý thức được giá trị của bản thân trong các mối quan hệ xã hội. Giúp học sinh hiểu biêt về thể chất, tinh thần của bản thân, có hành vi thói quen ứng xử có văn hóa, hiểu biết và chấp hành pháp luật,…
2. Giúp học sinh có đủ khả năng tự thích ứng với môi trường xung quanh, tự chủ, độc lập, tự tin khi giải quyết công việc.
3. Trang bị cho học sinh các kĩ năng cơ bản là: học để biết, học để làm, học để tự khẳng định mình và học để cùng chung sống.
III. Đối tượng nghiên cứu:
1. Nghiên cứu tài liệu có liên quan đến việc rèn kĩ năng sống cho học sinh tiểu học nói chung và học sinh lớp 2 nói riêng.
2. Nghiên cứu thực trạng việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 2A, trường Tiểu học thị trấn Nga Sơn, huyện Nga Sơn, tỉnh Thanh Hóa.
IV. Phương pháp nghiên cứu:
1. Phương pháp nghiên cứu lí luận:
1.1. Đọc các tài liệu có liên quan đến rèn kĩ năng sống cho học sinh.
1.2. Tham gia học tập đầy đủ những đợt tập huấn theo các chuyên đề.
2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
2.1. Quan sát tình hình thực tế việc rèn luyện kĩ năng sống tại nhà trường.
2.2. Dự giờ đồng nghiệp.
3. Phương pháp thực nghiệm:
3.1. Vận dụng những kinh nghiệm dạy tại lớp.
3.2. Rút kinh nghiệm tại trường.

B. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
I. Cơ sở lý luận:
Kĩ năng là năng lực hay khả năng của chủ thể thực hiện thuần thục một hay một chuỗi hành động trên cơ sở hiểu biết (kiến thức hoặc kinh nghiệm) nhằm tạo ra kết quả mong đợi.
Kĩ năng sống là một tập hợp các kĩ năng mà con người có được thông qua giảng dạy hoặc kinh nghiệm trực tiếp được sử dụng để xử lý một số vấn đề. Kĩ năng sống là một trong những khái niệm được nhắc đến nhiều trong thời đại ngày nay. Có nhiều quan niệm về kĩ năng sống. Theo tôi kĩ năng sống đơn giản là tất cả những điều cần thiết chúng ta phải biết để có thể thích ứng với những thay đổi diễn ra hàng ngày trong cuộc sống. Kĩ năng sống được hình thành theo một quá trình, hình thành một cách tự nhiên qua những va chạm, những trải nghiệm trong cuộc sống và qua giáo dục mà có.
Kĩ năng sống đóng một vai trò vô cùng quan trọng đối với việc hình thành, phát triển con người toàn diện phù hợp với sự phát triển của xã hội. Vì một người có kiến thức chuyên môn nhưng sức khỏe yếu, thiếu tự tin trước đám đông, tính tình nhút nhát và ích kỉ, ít giao lưu với bạn bè, không hòa đồng với mọi người, hiểu biết xã hội và môi trường xung quanh hạn chế… Những người thuộc nhóm này chắc chắn trong công việc và trong cuộc sống hàng ngày sẽ gặp rất nhiều khó khăn, kết quả công việc không cao. Người dù có chuyên môn nhưng khả năng diễn đạt kém lại có tính ích kỉ không hòa đồng thì cũng không thể lãnh đạo và giúp đỡ người khác tiến bộ được.
Để giáo dục kĩ năng sống cho học sinh đạt kết qủa tốt thì giáo viên phải nghiên cứu, xây dựng đặt ra các yêu cầu cụ thể phù hợp với từng lứa tuổi học sinh. Từ đó, qua công việc giảng dạy cũng như các hoạt động hàng ngày giáo viên phải theo dõi để phân định các nhóm kĩ năng còn hạn chế. Trên cơ sở đó phân định đúng các nhóm cần được bổ sung để giáo dục học sinh đạt đúng yêu cầu đề ra.
Kĩ năng sống được chia thành hai nhóm dưới đây:
Nhóm 1: Kĩ năng giao tiếp, hòa nhập:
Các em có khả năng giới thiệu về bản thân, bạn bè, thầy cô, gia đình, người thân; biết chào hỏi khi gặp mặt, khi chia tay ở bất cứ thời điểm nào trong sinh hoạt hàng ngày; biết nói lời cảm ơn, xin lỗi phù hợp với tình huống giao tiếp đơn giản; biết giúp đỡ, chia sẻ với mọi người phù hợp với khả năng.
Nhóm 2: Kĩ năng trong học tập, lao động, vui chơi, giải trí:
Kĩ năng nghe, nói, đọc, viết; kĩ năng quan sát, bày tỏ ý kiến; kĩ năng giữ vệ sinh cá nhân, vệ sinh nơi công cộng; kĩ năng biểu hiện thái độ tình cảm; kiềm chế thói hư tật xấu có hại cho bản thân, người khác; kĩ năng hoạt động nhóm trong học tập, vui chơi và lao động.
Đối với học sinh lớp 2 yêu cầu cần đạt về kĩ năng sống là kĩ năng giao tiếp với ông bà, cha mẹ, thầy cô, bạn bè và những người xung quanh; có ý thức tự phục vụ, tự quản; biết phân biệt cái đúng, cái sai; có tinh thần đoàn kết; tích cực tham gia các hoạt động; biết nhận lỗi, xin lỗi khi làm sai; kiên trì trong học tập, đúng giờ làm việc theo yêu cầu, đồng cảm… để tạo tiền đề cho sự phát triển hài hòa về lực học và đạo đức.
II. Thực trạng của việc rèn kĩ năng sống trong trường tiểu học.
1. Ưu điểm:
* Về nhà trường: Thực hiện sự chỉ đạo của bộ giáo dục về việc đưa giáo dục kĩ năng sống vào trong các nhà trường tiểu học, ban giám hiệu trường tiểu học thị trấn Nga Sơn đã quan tâm đến công tác chỉ đạo giáo dục kĩ năng sống vào trong nhà trường thông qua các hoạt động như:
– Hoạt động ngoài giờ lên lớp.
– Lồng ghép giáo dục kĩ năng sống thông qua các môn học.
– Thực hiện phong trào xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực.
* Về phía giáo viên: Đội ngũ giáo viên trường tiểu học thị trấn Nga Sơn hầu hết mọi người đã hiểu được ý nghĩa và tầm quan trọng của việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. Tất cả giáo viên trong trường đều thực hiện nghiêm túc việc chỉ đạo của lãnh đạo nhà trường. Nhiều đồng chí đã tổ chức tốt việc giáo dục kĩ năng sống thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp. Trong các môn học, giáo viên đã khéo lồng ghép việc giáo dục kĩ năng sống đạt kết quả cao.
* Về phía học sinh:
– Học sinh trường tiểu học Thị Trấn đa phần là con các gia đình có điều kiện, bố mẹ phần đông đều là cán bộ công chức nhà nước hoặc là những người đang làm kinh doanh nên cuộc sống vật chất của các em rất đầy đủ.
– Trong xã hội hiện nay, mỗi gia đình chỉ có một đến hai con nên các em được ông bà, bố mẹ chăm sóc rất chu đáo.
– Học sinh trường tiểu học Thị Trấn tự tin về kiến thức văn hóa và trong giao tiếp.
2. Tồn tại:
Tuy nhiên với những ưu điểm đã nêu trên thì vẫn còn một số tồn tại sau:
* Về nhà trường: Cơ sở vật chất còn thiếu như: hệ thống máy chiếu phục cho giáo viên giảng dạy còn ít, nơi vui chơi cho học sinh chưa đảm bảo….
* Về phía giáo viên:
– Còn một số giáo viên chưa nắm vững tầm quan trọng của việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh.
– Một số giáo viên trong khi dạy chỉ tập trung vào việc dạy kiến thức, ít chú trọng đến việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh.