SKKN Một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho trẻ 4 – 5 tuổi

1. MỞ ĐẦU
2. Lý do chọn đề tài

 “Trẻ em hôm nay thế giới ngày mai” có thể nói câu hát này cứ vang vọng mãi trong tâm hồn của tôi – một cô giáo mầm non. Nó luôn nhắc nhở cho tôi về lương tâm và trách nhiệm nghề nghiệp của mình chính là người góp một phần nhỏ bé của mình vào việc ươm những mầm xanh tương lai của đất nước, góp phần đào tạo một thế hệ là chủ nhân tương lai của đất nước phát triển toàn diện  về mọi mặt.

Đúng vậy đối với trẻ mầm non, mà đặc biệt là lứa tuổi mẫu giáo được xem như: “Điểm khởi đầu” của quá trình hình thành nhân cách con người thì việc rèn kỹ năng sống cho trẻ là vô cùng quan trọng và rất cần thiết. Bởi trẻ đang chập chững bước những bước đầu tiên vào đời, đang từng bước: “Học cách làm người”. Nếu các kỹ năng sớm được hình thành thì trẻ sẽ có nhân cách phát triển toàn diện và bền vững. Rèn kỹ năng sống cho trẻ từ lúc đầu đời là chìa khóa thành công cho tương lai của mỗi đứa trẻ. N. Mandela – cố Tổng thống Nam Phi đã nói:“Giáo dục là vũ khí mạnh nhất mà người ta có thể sử dụng để thay đổi cả thế giới.[1]

Chính vì vậy, việc rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ là điều rất cần thiết. Việc hình thành các kỹ năng cơ bản trong học tập và sinh hoạt là yếu tố quyết định đến quá trình hình thành và phát triển nhân cách sau này của trẻ. Khi xảy ra vấn đề nào đó, nếu không được trang bị kỹ năng sống, trẻ sẽ không đủ kiến thức để xử lý các tình huống bất ngờ. Vì thế, rèn luyện kỹ năng sống sẽ giúp trẻ sớm có ý thức làm chủ bản thân, sống tích cực và hướng đến những điều lành mạnh cho chính mình cũng như xã hội.

Ở độ tuổi mầm non, trẻ xuất hiện tình trạng thụ động, không biết ứng phó trong những hoàn cảnh nguy cấp, không biết cách tự bảo vệ bản thân trước nguy hiểm, tìm kiếm sự giúp đỡ…. Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra tình trạng này, trong đó việc thiếu kỹ năng sống là nguyên nhân sâu xa nhất. Do đó, việc dạy kỹ năng sống cho trẻ là rất cần thiết.

     Xã hội ngày càng phát triển kéo theo đó là sự phát triển về kinh tế xã hội, nếu một đứa trẻ không có các kỹ năng cơ bản thì làm sao trưởng thành trong cuộc sống. Bên cạnh đó nếu trẻ có các kỹ năng sống tốt trẻ sẽ dễ dàng hòa nhập với cuộc sống hơn.

Tuy nhiên hiện nay vẫn còn nhiều giáo viên, phụ huynh chưa nhận thức rõ ràng về việc rèn kỹ năng sống cho trẻ. Trên thực tế có rất nhiều trẻ thiếu kỹ năng sống: trẻ sống thụ động, không biết ứng phó phù hợp trong những hoàn cảnh nguy cấp, không biết cách tự chăm sóc, tự bảo vệ bản thân trước nguy hiểm, luôn tìm kiếm sự giúp đỡ của người lớn khi gặp khó khăn….

Bên cạnh sự quan tâm quá mức của một số bậc cha mẹ ấy vẫn tồn tại những gia đình vì quá mải mê với công việc mà sao nhãng tới việc quan tâm chăm sóc con cái dẫn đến hậu quả trẻ thiếu tình thương và cách giáo dục đúng đắn dẫn đến tình trạng trẻ có lối sống không lành mạnh như trẻ chơi bời, bạo lực học đường, sống vô cảm không biết quan tâm tới người khác….

         Một vấn đề đáng quan tâm hiện nay nữa là tình trạng bắt cóc trẻ em, trẻ em bị xâm hại tình dục, các tai nạn thương tích ngày càng gia tăng tập trung ở lứa tuổi thiếu nhi đặc biệt là đối với lứa tuổi mầm non và tôi thiết nghĩ tỉ lệ trẻ bị bắt cóc, tai nạn thương tích ngày càng tăng một phần là do trẻ chưa có kỹ năng ứng phó với những hoàn cảnh nguy cấp, chưa biết cách tự bảo vệ bản thân trước những sự nguy hiểm có thể xảy ra.

       Từ thực tế trên, tôi nghĩ rằng nếu chúng ta làm tốt việc rèn kỹ năng sống cho trẻ chính là đặt nền móng giúp trẻ trở thành con người mới, chủ động, sáng tạo. Giúp trẻ có được những kinh nghiệm trong cuộc sống, biết được những điều nên làm và không nên làm, giúp trẻ tự tin, chủ động và biết cách ứng xử phù hợp trong cuộc sống, khơi gợi khả năng tư duy sáng tạo của trẻ, tạo tiền đề cơ bản để trẻ trở thành người có trách nhiệm và có tự chủ trong cuộc sống của bản thân mình. Từ những lý do trên tôi nhận thấy việc rèn kỹ năng sống cho trẻ là rất quan trọng, cần thiết và thực sự có ý nghĩa với trẻ nên tôi đã trăn trở tìm ra những biện pháp để làm sao giúp trẻ có được những kỹ năng sống tốt nhât. Chính vì thế là một giáo viên chủ nhiệm lớp mẫu giáo 4-5 tuổi, tôi xin mạnh dạn trao đổi cùng các bạn đồng nghiệp một số kinh nghiệm mà tôi cho là tâm đắc nhất với đề tài: “Một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm non Sông Âm năm học ………”.

2. Mục đích nghiên cứu

       Qua đề tài “Một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm non Sông Âm năm học ………”. Tôi muốn rèn luyện cho trẻ những kỹ năng sống cơ bản và cần thiết với trẻ, giúp trẻ có được những kinh nghiệm sống để trẻ biết được mình nên và không nên làm gì, giúp trẻ tự tin, chủ động trong cuộc sống, tạo cho trẻ những nhân cách tốt cho sau này.

3. Đối tượng nghiên cứu

        Một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4 – 5 tuổi ở trường mầm non Sông Âm năm học ……….

4. Phương pháp nghiên cứu:

Phương pháp nghiên cứu, xây dựng cơ sở lý thuyết: thu thập, phân tích, tổng hợp các tài liệu sách, báo, tạp chí có liên quan đến đề tài. Từ đó đọc, phân tích tổng hợp lý thuyết để xác định cơ sở lý luận của đề tài cũng như nắm bắt được đặc điểm tâm sinh lý của trẻ, làm căn cứ đưa ra hệ thống các biện pháp tác động đến trẻ. 

Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin: khảo sát tình hình thực tế trên trẻ, những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân. Trao đổi với bạn bè đồng nghiệp, với giáo viên các trường mầm non để tích lũy thêm kinh nghiệm từ đó lựa chọn các biện pháp hữu hiệu nhất phù hợp với đặc điểm của trẻ ở lớp để rèn kỹ năng sống cho trẻ.

Phương pháp thống kê, thực nghiệm, xử lý số liệu: thống kê, thực nghiệm trên trẻ, đánh giá kết quả đạt được, so sánh kết quả trước và sau khi áp dụng biện pháp từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm.

1. NỘI DUNG
2. Cơ sở lý luận.

Nhà tâm lý học – Nguyễn Thị Ánh Tuyết đã nhận định về đời sống xúc cảm và tình cảm của trẻ mẫu giáo nhỡ đó là: [2]

Các loại tình cảm bậc cao của trẻ phát triển ngày càng rõ nét hơn so với mẫu giáo bé. 

Tình cảm đạo đức ngày càng được phát triển do lĩnh hội được các chuẩn mực hành vi, quy tắc ứng xử. Trẻ bối rối, cảm thấy có lỗi khi hành vi phạm sai lầm. Trẻ biết đòi người lớn đánh giá đúng mức hành vi đúng, sai, tốt, xấu của mình về động cơ, hành vi.

Từ tuổi mẫu giáo nhỡ, những động cơ: “vì xã hội” bắt đầu chiếm vị trí ngày càng lớn trong số các động cơ đạo đức. Trong thời kỳ này, trẻ đã hiểu rằng những hành vi của chúng có thể mang lại lợi ích cho những người khác và chúng bắt đầu thực hiện những công việc vì người khác theo sáng kiến của riêng mình.

Ở trẻ mẫu giáo nhỡ trở đi, hành vi của chúng tương đối dễ xác định. Nếu động cơ vì xã hội chiếm ưu thế thì trẻ sẽ thực hiện những hành vi mang tính đạo đức tốt đẹp. Ngược lại nếu động cơ nhằm thỏa mãn quyền lợi riêng chiếm ưu thế thì trong nhiều trường hợp trẻ sẽ hành động nhằm tìm kiếm những quyền lợi cá nhân ích kỷ, dẫn đến những sai phạm nghiêm trọng về quy tắc đạo đức xã hội. Đối với những đứa trẻ này cần áp dụng những biện pháp giáo dục thích hợp, có hiệu quả nhằm thay đổi những cơ sở của nhân cách đã được hình thành một cách bất lợi này, trước hết phải cảm hoá trẻ bằng tình yêu thương, đồng thời lại đòi hỏi ở chúng sự yêu thương và quan tâm đến những người xung quanh, tạo ra những tình huống để gợi lên ở trẻ những hành vi đạo đức tốt đẹp.

Nhà giáo dục người Ý Maria Montessori đã nói:“Thời kỳ quan trọng nhất của cuộc đời không phải là ở tuổi học đại học, mà là thời kỳ đầu tiên, giai đoạn từ khi sinh ra cho tới khi sáu tuổi”.[3] 

 Đúng vậy, rèn kỹ năng sống đang là nhu cầu cấp thiết đối với thế hệ trẻ và đối với trẻ mầm non. Rèn luyện kỹ năng sống sẽ giúp trẻ nhanh chóng hòa