SKKN Một số biện pháp sử dụng phương tiện, thiết bị và đồ dùng dạy học môn tự nhiên và xã hội lớp 3

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài:

Tự nhiên và Xã hội là môn học cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản ban đầu về tự nhiên, xã hội và các mối quan hệ của con người. Góp phần bồi dưỡng nhân cách, rèn kĩ năng sống cho học sinh. Bên cạnh các môn học như Toán, Tiếng Việt,.. Tự nhiên và Xã hội còn trang bị cho các em những kiến thức cơ bản của bậc học góp phần bồi dưỡng tình yêu thiên nhiên, con người; tính chăm chỉ; biết bảo vệ sức khoẻ và tinh thần của bản thân; tinh thần trách nhiệm với môi trường sống. Góp phần hình thành và phát triển năng lực nhận thức; năng lực tìm tòi và khám phá các sự vật, hiện tượng; năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn, ứng xử phù hợp với tự nhiên và xã hội.

Đổi mới phương pháp dạy học đi đôi với việc sử dụng phương tiện, thiết bị đồ dùng dạy học. Việc sử dụng phương tiện, thiết bị và đồ dùng dạy học tạo điều kiện thuận lợi để giáo viên phát huy hết tài năng của bản thân và tiềm năng của mỗi học sinh để đạt được mục tiêu của môn học, từ đó đem lại hiệu quả cao cho giáo dục.

Thực tế cho thấy: việc sử dụng phương tiện, thiết bị và đồ dùng dạy học trong giảng dạy là một truyền thống từ trước đến nay và đem lại hiệu quả cao cho giáo dục. Đặc biệt trong việc đổi mới phương pháp dạy học thì việc sử dụng phương tiện, thiết bị và đồ dùng dạy học là một yêu cầu cần thiết. Nó tạo điều kiện thuận lợi để giáo viên đa dạng hóa, cá thể hoá người học.Với đặc thù riêng của môn Tự nhiên và Xã hội là môn học cần nhiều hình ảnh, sơ đồ, câu chuyện, vật mẫu,…. Do đó, dạy môn Tự nhiên và Xã hội đòi hỏi người giáo viên phải có những hiểu biết sâu sắc về các phương tiện, thiết bị dạy học cũng như biết vận dụng những phương tiện và thiết bị dạy học minh họa trong tiết dạy thì giờ học mới đạt hiệu quả cao.

Thực tế, trong một tiết học nếu các em học sinh được trực tiếp nhìn – nghe – nói và làm cùng thiết bị, đồ dùng dạy học thì khả năng tiếp thu bài của các em sẽ tốt hơn. Phương tiện, thiết bị dạy học giúp cho học sinh rèn luyện kỹ năng tư duy sáng tạo, kỹ năng giao tiếp, độc lập giải quyết các vấn đề, kỹ năng tìm kiếm và xử lý thông tin để chiếm lĩnh tri thức.

Là một giáo viên, tôi nghĩ: cần phải thực hiện tốt việc đổi mới phương pháp dạy học thông qua việc sử dụng các phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy và học. Đây chính là lý do tôi chọn và nghiên cứu đề tài “Một số biện pháp sử dụng phương tiện, thiết bị và đồ dùng dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 3 trường Tiểu học Yên Thọ 1 – Như Thanh  – Thanh Hóa”.

1.2. Mục đích nghiên cứu:

Tìm hiểu những biện pháp giúp cho việc sử dụng các phương tiện, thiết bị và đồ dùng dạy học môn Tự nhiên và Xã hội để nâng cao chất lượng dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 3 nói chung và lớp 3 trường Tiểu học Yên Thọ I nói riêng.

1.3. Đối tượng nghiên cứu:

Đề tài sẽ tập trung nghiên cứu là: “Một số biện pháp sử dụng phương tiện, thiết bị và đồ dùng dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 3 – Trường Tiểu học Yên Thọ 1 – Như Thanh – Thanh Hóa” để từ đó đưa ra các biện pháp khắc phục nhằm nâng cao hiệu quả của môn học này. 

1.4. Phương pháp nghiên cứu:

– Phương pháp nghiên cứu lý luận:

+ Nghiên cứu sách giáo khoa, sách giáo viên Tự nhiên và Xã hội lớp 3.

+ Nghiên cứu các tài liệu hướng dẫn sử dụng phương tiện, thiết bị và đồ dùng dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 3.

+ Nghiên cứu các phương pháp dạy học ở tiểu học.

– Phương pháp đàm thoại:

Truyền đạt thông tin giữa giáo viên – học sinh và học sinh – giáo viên.

– Phương pháp quan sát, trò chơi:

Tìm hiểu thực trạng dạy học, dự một số tiết của giáo viên để có những nhận định chung về nội dung và phương pháp của chương trình học cũng như việc sử dụng phương tiện, thiết bị và đồ dùng dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 3.

– Phương pháp điều tra:

Qua thực tế dự giờ của giáo viên trong nhà trường, khảo sát chất lượng giáo viên về việc sử dụng phương tiện, thiết bị và đồ dùng dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 3 từ đó rút ra bài học kinh nghiệm.

– Phương pháp thống kê:  

Tổng hợp số liệu đã điểu tra.

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.

– Ở lứa tuổi Tiểu học. sức dẻo dai của cơ thể còn thấp nên trẻ không thể

làm lâu một cử động đơn điệu, trẻ dễ mệt mỏi nhất là khi hoạt động quá lâu ở một vị trí.

– Học sinh Tiểu học nhanh nhớ nhưng chóng quên nhất là khi các em

không tập trung cao độ.

– Học sinh Tiểu học rất dễ xúc động và thích tiếp xúc với một sự vật, hiện

tượng nào đó nhất là những hình ảnh gây cảm xúc mạnh.

– Trẻ hiếu động, ham hiểu biết cái mới nên dễ gây cảm xúc mới, song các

em chóng chán.

– Học sinh Tiểu học có trí thông minh khá nhạy bén sắc sảo, có óc tưởng

tượng phong phú. Đó là tiền đề tốt cho việc phát triển tư duy nhưng rất dễ bị

phân tán, rối trí nếu bị áp đặt, căng thẳng, quá tải.

2.2. Thực trạng  vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.

2.2.1. Thuận lợi và khó khăn khi sử dụng phương tiện, thiết bị và đồ dùng dạy học dạy môn Tự nhiên và Xã hội lớp 3 tại trường Tiểu học Yên Thọ 1

* Thuận lợi.

– Thực hiện công nhận lại xây dựng trường chuẩn Quốc gia mức độ 2 giai đoạn 2019 – 2024, trong những năm qua trường Tiểu học Yên Thọ 1 đã mua sắm, bổ sung nhiều sách, thiết bị, máy tính, máy chiếu, đồ dùng dạy học theo quy định chung của ngành. Ngoài ra thư viện nhà trường đạt thư viện chuẩn và thư viện tiên tiến nên thư viện được bổ sung tương đối đầy đủ thiết bị, đồ dùng dạy học từ các nguồn tài trợ. Bên cạnh việc sử dụng đồ dùng dạy học sẳn có trong thư viện, nhiều đồng chí giáo viên  tâm huyết với nghề đã luôn ý thức sưu tầm, thiết kế, sáng tạo ra những đồ dùng dạy học thiết thực, có ứng dụng tốt trong quá trình giảng dạy.

– Phương tiện dạy học phong phú, đa dạng, dễ kiếm và dễ sử dụng.

– Phương tiện dạy học có khả năng đáp ứng những nhu cầu đa dạng của phương pháp dạy học. Mỗi phương pháp dạy học không chỉ cần một phương tiện dạy học, mà có thể sử dụng một số phương tiện dạy học và một phương tiện dạy học có thể phục vụ cho nhiều phương pháp dạy học khác nhau. (Ví dụ: như máy chiếu hay hình ảnh, vật thật… có thể vừa sử dụng cho phương pháp thảo luận, quan sát và phương pháp vấn đáp..). 

* Khó khăn: 

– Các phương tiện dạy học tuy rất nhiều, đa dạng và phong phú nhưng các phương tiện dạy học hiện đại ở các trường Tiểu học hiện nay còn thiếu nhiều.

– Việc sử dụng thiết bị hiện đại của giáo viên còn nhiều hạn chế.Vì vậy, không thể tránh được những điều bất cập, có ý tưởng nhưng không thiết kế được theo ý mình.

  – Giờ học còn phụ thuộc vào nguồn điện, nếu mất điện muốn thực hiện được tiết dạy phải chuẩn bị máy nổ mất rất nhiều thời gian và kinh phí lại cao.

        – Việc sử dụng phương tiện dạy học không phù hợp với mục tiêu và phương pháp dạy học sẽ làm mất thời gian của giờ học, ảnh hưởng quá trình nhận thức của học sinh đồng thời nếu sử dụng không đúng có thể phản quá trình giáo dục.