SKKN Một số biện pháp tạo hứng thú cho học sinh học phân môn Hình học lớp 8

1. MỞ ĐẦU
2. Lý do chọn đề tài

Định hướng đổi mới phương pháp dạy học hiện nay đã xác định “phương pháp dạy học trong nhà trường các cấp phải phát huy tính tích cực, tự giác chủ động của người học, hình thành và phát triển năng lực tự học, trau dồi các phẩm chất linh hoạt, độc lập sáng tao của tư duy” [8]. Bắt nguồn từ định hướng đó giáo viên cần phải học hỏi nghiên cứu, tìm tòi và áp dụng những phương pháp dạy học sao cho phù hợp với từng vùng miền, từng đối tượng học sinh, từng kiểu bài làm cho hiệu quả giờ học đạt kết quả cao nhất.

Toán học là một môn học chiếm vị trí quan trọng trong nhà trường phổ thông nói chung, ở bậc THCS nói riêng. Dạy Toán là dạy cho học sinh các phương pháp suy luận khoa học – lô gíc. Học Toán tức là rèn khả năng tư duy và ứng dụng nhằm trang bị những vốn kiến thức hoàn chỉnh. Chính vì vậy giải toán là phương tiện tốt nhất giúp học sinh nắm vững tri thức, phát triển tư duy, hình thành kỹ năng, kỹ xảo.

         Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy nhiều năm, tại nhiều trường khác nhau, tôi đã thực nghiệm và đã có đề tài nghiên cứu làm tăng sự hứng thú cho học sinh học môn hình học 7 ở trường THCS Thị trấn đề tài đã rất khả quan, nay tìm hiểu thực tiễn tại trường THCS Xuân Cẩm, Thường Xuân, Thanh Hóa. Tôi nhận thấy còn nhiều học sinh chưa nắm vững kiến thức cơ bản của môn Toán nói chung, phân môn hình học nói riêng điều đó thể hiện qua: chất lượng bộ môn vẫn còn thấp, các bài kiểm tra, bài thi chưa đạt yêu cầu còn nhiều. Quá trình kiểm tra đó cho thấy phản ứng từ phía học sinh là: phân môn hình học khó tiếp thu, lượng kiến thức trong giờ học nhiều mà lại khô  khan, không hấp dẫn… Với trăn trở ” làm gì để giúp học sinh của mình học tốt hơn môn hình học ?” [9] mà nhiều vấn đề đặt ra như:

       – Việc giải toán hình học không chỉ đòi hỏi học sinh vận dụng kiến thức mới mà cần nhớ rất nhiều kiến thức cũ của những năm học trước. 

       – Các khái niệm mới trừu tượng, khó tiếp thu .

       – Khi giải toán hình học các em không biết bắt đầu từ đâu, trình bày chứng minh như  thế nào cho chặt chẽ. 

       – Mức độ nắm kiến thức của học sinh không đều nhau .

       – Học sinh không ham mê học hình học .

       – Điểm kiểm tra phân môn hình học luôn thấp hơn đại số làm kết quả chung của môn toán chưa cao .

       Với mong muốn tìm ra những đáp án đó, đã thúc đẩy tôi phát triển và nghiên cứu sáng kiến kinh nghiệm “Một số biện pháp tạo hứng thú cho học sinh học phân môn hình học lớp 8 ở trường THCS Xuân Cẩm, Thường Xuân” Đề tài này tôi biết là đã có nhiều người trăn trở xong chưa có đề tài nghiên cứu nào bàn sâu vào vấn đề này, đồng nghiệp nhà trường thì chưa có kinh nghiệm để giải quyết khắc phục vấn đề này. Mà bản thân tôi thì vẫn trăn trở và tâm đắc với đề tài. Vì lí do đó tôi đã bám sát thực tế nhà trường, tâm lí, hoàn cảnh đối tượng học sinh của mình tôi mạnh dạn nghiên cứu tiếp đề tài của mình.

2. Mục đích nghiên cứu: 

Muốn đạt hiệu quả cao trong dạy học toán nói chung, phân môn hình học 8 nói riêng đòi hỏi không chỉ kiến thức của người thầy phải vững, phải sâu, phải có phương pháp phù hợp, mà còn đòi hỏi ở người thầy: kỹ năng, nghiệp vụ sư phạm thật khéo léo. Với đối tượng học sinh lớp 8 các em đã bắt đầu có biểu hiện của lứa tuổi “ tập làm người lớn” nên lời khen, lời động viên đối với các em phát huy hiệu quả không nhỏ. Bởi nó đã tác động vào thế giới tâm lý, tình cảm của các em khiến nảy sinh hứng thú về vấn đề đang được đặt ra hướng các em đến những hành vi tự giác, chủ động và tích cực trong việc chiếm lĩnh tri thức. Đặc biệt đối với những học sinh có biểu hiện chán học hoặc khó tiếp thu hoặc không có tinh thần tiếp thu kiến thức sẽ khiến các em rơi vào tình trạng học sa sút. Bởi vậy giáo viên phải dùng cái tâm của mình để giúp các em vượt qua trở ngại này vươn lên trong học tập. Khi ấy người giáo viên thực sự dành cho các em một sự động viên, khích lệ kịp thời  để tạo ra một bước đột phá trong học tập. Khi xác định được mục đích, ý nghĩa lớn lao của vấn đề này mới có thể xây dựng được phương pháp phù hợp nhất. Bởi vậy biện pháp tạo ra hứng thú cho học sinh học phân môn Hình học 8 là một nội dung có tính chất quan trọng và lâu dài đối với nhà trường, đối với từng giáo viên. Khi xây dựng SKKN này bản thân tôi hướng đến mục đích cụ thể đó là: 

– Kích thích sự say mê hứng thú của học sinh lớp 8 khi học phân môn Hình học.

– Hình thành tính tích cực, tự giác, chủ động của học sinh. Khơi dậy tính sáng tạo và giải toán của học sinh. 

– Cung cấp kiến thức và phương pháp tự học cho học sinh khi học bộ môn Toán.                                                                                                

– Phát triển năng lực tự học, biết liên kết và mở rộng các bài toán từ đó giúp các em hình thành phương pháp giải.

3. Đối tượng nghiên cứu.

Biện pháp tạo hứng thú cho học sinh học phân môn Hình học lớp 8 

4. Phương pháp nghiên cứu.

Phương pháp tổng hợp, so sánh, sơ đồ hóa.

5. Những điểm mới của SKKN.

Trong phạm vi sáng kiến trước tôi đưa ra một số giải pháp giúp học sinh học tốt hơn môn hình 7 và vận dụng làm bài tập thật tốt cụ thể: sử dụng kết hợp một số phương pháp giảng dạy mới như dùng bản đồ tư duy, các buổi học vui – vui học, học nhóm,…thì sáng kiến này bản thân tôi hướng đến mục đích cụ thể đó là: 

– Kích thích sự say mê hứng thú của học sinh lớp 8 khi học phân môn Hình học.

– Hình thành tính tích cực, tự giác, chủ động của học sinh. Khơi dậy tính sáng tạo và giải toán của học sinh. 

– Cung cấp kiến thức và phương pháp tự học cho học sinh khi học bộ môn Toán.                                                                                                

– Phát triển năng lực tự học, biết liên kết và mở rộng các bài toán từ đó giúp các em hình thành phương pháp giải.

1. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.

Hoạt động sư phạm là một hoạt động vừa mang tính khoa học vừa mang tính nghệ thuật. Nó đòi hỏi giáo viên một năng lực sư phạm vững vàng, một phương pháp giảng dạy phù hợp theo hướng tích cực giúp học sinh chủ động chiếm lĩnh kiến thức. Việc tạo cho học sinh niềm hứng thú học tập phân môn Hình học hoàn toàn phụ thuộc vào năng lực sư phạm của người giáo viên. Muốn đạt được điều đó, bên cạnh việc trau dồi kiến thức chuyên môn thông qua các hình thức khác nhau thì việc nghiên cứu để tạo cho mình một tiếng nói sư phạm riêng lại rất cần thiết. Điều đó giúp giáo viên có thể truyền thụ cho học sinh một cách nhẹ nhàng, dễ hiểu, phù hợp khả năng tiếp thu của từng đối tượng.

Bám sát định hướng chung của ngành trong việc đổi mới phương pháp dạy học Toán ở trường THCS là tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh, khơi dậy và phát triển năng lực tự học, nhằm hình thành cho học sinh tư duy tích cực, độc lập sáng tạo, nâng cao năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm say mê, hứng thú học tập cho các em. Đặc biệt, những năm học gần đây toàn ngành đang ra sức thực hiện cuộc vận động “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”[12] thì việc tạo hứng thú học tập cho học sinh cũng chính là tạo cho các em có niềm tin trong học tập, khơi dậy trong các em ý thức “Mỗi ngày đến trường là một niềm vui” [12] đó chính là cơ sở để khẳng định tạo hứng thú cho học sinh học tập nói chung, phân môn Hình học nói riêng trở thành một đòi hỏi đối với người làm công tác giảng dạy.

2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.

Từ thực tiễn giảng dạy môn Toán 8 của chương trình đổi mới SGK phổ thông tại trường THCS Xuân Cẩm tôi nhận thấy rằng: môn Toán là môn khoa học luôn được chú trọng cao và cũng là môn có nhiều khái niệm trừu tượng nhất là phân môn Hình học. Bởi khi thực hiện các bài làm đối với hình vẽ lại phải “mở rộng” các yếu tố như: vẽ thêm đường phụ để chứng minh điểm, đường thẳng hay suy luận… kiến thức trong bài tập phong phú rất nhiều so với nội dung