SKKN Một số biện pháp tổ chức hoạt động ngoại khóa: “Em yêu thanh hóa quê em” cho học sinh lớp 4

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài.
Hoạt động Ngoài giờ lên lớp được quy định cụ thể tại Điều lệ trường tiểu học ban hành kèm theo Quyết định 51/2007/QĐ-BGDĐT ngày 31 tháng 8 năm 2007của Bộ GD-ĐT, tại Điều 26 đã chỉ rõ : “Hoạt động giáo dục bao gồm hoạt động trên lớp và hoạt động ngoài giờ lên lớp nhằm rèn luyện đạo đức, phát triển năng lực, bồi dưỡng năng khiếu, giúp đỡ học sinh yếu kém phù hợp đặc điểm tâm lý, sinh lý lứa tuổi học sinh tiểu học. Hoạt động giáo dục trên lớp được tiến hành thông qua việc dạy học các môn học bắt buộc và tự chọn. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp bao gồm hoạt động ngoại khoá, hoạt động vui chơi, thể dục thể thao, tham quan du lịch, giao lưu văn hoá; hoạt động bảo vệ môi trường; lao động công ích và các hoạt động xã hội khác”.
Lứa tuổi tiểu học là lứa tuổi hiếu động, thích khám phá, do vậy các em rất quan tâm và mong muốn được tham gia vào những hoạt động nhẹ nhàng, sinh động, vui tươi, phù hợp với sở thích. Tạo cơ hội cho các em được thể hiện, bộc lộ, tự khẳng định bản thân, được giao lưu, học hỏi bạn bè. Từ đó các em được phát triển những kĩ năng sống, những phẩm chất tích cực như tinh thần đồng đội, khả năng hợp tác, tính kỉ luật, tinh thần trách nhiệm, tình cảm nhân ái. Những nét nhân cách này chính là nền tảng quan trọng hình thành các giá trị cốt lõi của con người.
Lịch sử và Địa lí địa phương và việc tìm lại cội nguồn hiện nay đang được xã hội quan tâm. Thanh Hóa, một vùng miền vẫn đến nhắc đến với đầy niềm tự hào về Lịch sử hình thành và phát triển, về truyền thống cách mạng kiên cường, với những con người cần cù chịu khó và đầy lòng nhân ái. Với mục đích tạo điều kiện để học sinh tìm hiểu về địa phương từ đó, nâng cao tình yêu quê hương, đất nước, lòng tự hào dân tộc và ý thức trách nhiệm của thế hệ học sinh trong việc xây dựng và bảo vệ tổ quốc nói chung và quê hương Thanh Hóa nói riêng ngày càng giàu đẹp. Đồng thời, giúp học sinh lớp 4 trường tiểu học Điện Biên 1 có sân chơi vui, hứng thú và say mê học tập môn lịch sử tôi đã tìm hiểu một số biện pháp tổ chức Hoạt động ngoại khóa mang lại hiệu quả cao. Tổ chức Hoạt động ngoại khóa: “ Em yêu Thanh Hóa quê em” cho học sinh lớp 4 với hi vọng các em ngày càng yêu thích môn học cũng như nắm được những nét đặc trưng, tiêu biểu về quê hương Thanh Hóa.
1.2. Mục đích nghiên cứu.
Hoạt động ngoại khóa là những hoạt động giáo dục được tổ chức ngoài giờ học của các môn văn hóa ở trên lớp, là sự tiếp nối, bổ sung, hỗ trợ hoạt động dạy học trên lớp, gắn lí thuyết với thực tiễn, tạo nên sự thống nhất giữa nhận thức và hành động, góp phần hình thành tình cảm, niềm tin đúng đắn ở học sinh.
Hoạt động ngoại khóa là các hoạt động nằm ngoài chương trình học chính khóa và là sân chơi của học sinh. Giúp học sinh rèn luyện kỹ năng, phát huy tính sáng tạo, tích cực học tập và tinh thần đoàn kết trong học đường, qua đó góp phần xây dựng “ trường học thân thiện và học sinh tích cực”.
Hiện nay việc tổ chức Hoạt động ngoại khóa về Lịch sử và Địa lí địa phương đang còn hạn chế do mất nhiều thời gian và công sức.
Vậy làm thế nào để học sinh hiểu về địa phương mình, đam mê và yêu thích môn Lịch sử và Địa lí thì ngoài việc dạy học trên lớp nên tổ chức các hoạt động ngoại khóa nhằm thu hút các em. Với nhiều nội dung trong hoạt động ngoại khóa “Em yêu Thanh Hóa quê em” sẽ tạo cơ hội cho đông đảo học sinh tham gia. Qua đó học sinh được bổ sung kiến thức, được bồi dưỡng tình yêu, lòng tự hào đối với quê hương và thấy được trách nhiệm của bản thân trong việc xây dựng quê hương.
1.3. Đối tượng nghiên cứu.
Nội dung, hình thức tổ chức Hoạt động ngoại khóa “Em yêu Thanh Hóa quê em” cho học sinh khối lớp 4.
1.4. Phương pháp nghiên cứu.
Trong quá trình nghiên cứu, bản thân tôi đã sử dụng các phương pháp sau:
– Phương pháp nghiên cứu tài liệu
– Phương pháp phân tích
– Phương pháp điều tra, thu thập thông tin
– Phương pháp thực nghiệm
– Phương pháp thống kê, xử lí số liệu
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.
Lí luận và thực tế đã chứng minh rằng các hoạt động ngoại khóa có vai trò rất quan trọng trong việc hình thành nhân cách phát triển toàn diện cho học sinh. Hoạt động ngoại khóa tạo cơ hội để học sinh gắn học với hành, lí thuyết với thực tiễn, nhà trường với xã hội. Thời lượng dành cho các hoạt động ngoại khóa cũng đã được quy định cụ thể trong kế hoạch giáo dục Tiểu học của chương trình giáo dục tiểu học mới.
Hoạt động ngoại khóa mang tính chất linh hoạt mềm dẻo. Hiện nay, việc dạy học các môn văn hoá chịu sự chi phối khá chặt chẽ về thời điểm, thời lượng, tài liệu học tập, về quy mô tổ chức dạy học, về nội dung dạy học,.. thì hoạt động ngoại khóa lại mang tính chất linh hoạt mềm dẻo hơn với tất cả các mặt. Hoạt động ngoại khóa tạo cơ hội cho học sinh được thực hành, trải nghiệm các kiến thức đã học vào những lĩnh vực của cuộc sống thực tiễn.
Hoạt động ngoại khóa cung cấp rất nhiều kiến thức, đặc biệt là những kiến thức thực tế. Học sinh tiếp thu kiến thức qua các hoạt động ngoại khóa cũng rất tự nhiên, không bị gò bó, từ đó học sinh nhớ lâu hơn các kiến thức đã được tiếp thu.
Hoạt động ngoại khóa tạo cơ hội thuận lợi cho học sinh được tham gia một cách tích cực, trên cơ sở đó giúp các em phát triển các phẩm chất và năng lực cần thiết. Việc tham gia vào nhiều dạng Hoạt động ngoại khóa phong phú sẽ tác động tích cực đến nhận thức, tình cảm, niềm tin và hành vi của học sinh; tạo cơ hội cho các em được thể hiện, bộc lộ, tự khẳng định bản thân; được giao lưu, học hỏi bạn bè.
Hoạt động ngoại khóa có khả năng phối hợp, liên kết nhiều lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường như: Ban giám hiệu, tổng phụ trách, giáo viên, học sinh, phụ huynh,… Giáo viên và học sinh đều có cơ hội để thể hiện sự sáng tạo, chủ động, linh hoạt, làm tăng thêm tính hấp dẫn, độc đáo của hoạt động.
Tổ chức hoạt động “Em yêu Thanh Hóa quê em ” tạo cho các em có cơ hội được tham gia hoạt động cộng đồng, tinh thần phối hợp, vận dụng những kiến thức đã học vào cuộc sống thực tiễn.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.
2.2.1. Thực trạng chung về hoạt động ngoại khóa ở trường Tiểu học Điện Biên 1:
– Đề án Đổi mới giáo dục của Thành phố Thanh Hóa giai đoạn …….., định hướng đến năm ……..quan tâm đến giáo dục học sinh một cách toàn diện. Học sinh được tham gia các hoạt động trải nghiệm, hoạt động ngoài giờ, qua đó giáo dục đạo đức cho các em. Phòng GD&ĐT đưa nội dung giáo dục ngoài giờ lên lớp vào nhiệm vụ năm học.
– Nhà trường đặc biệt quan tâm đến các hoạt động ngoại khóa và có nhiều hoạt động ngoại khóa bổ ích. Lấy hoạt động ngoại khóa để bổ sung kiến thức, giáo dục đạo đức, phát triển năng lực cho học sinh, nâng cao năng lực tổ chức cho cán bộ giáo viên. Ngay từ đầu năm học đã xây dựng kế hoạch hoạt động ngoài giờ cho cả năm học.
– Các tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch hoạt động ngoại khóa: Ít nhất trong năm học, mỗi tổ chuyên môn tổ chức được 01 hoạt động.
– Tổ chức hoạt động ngoại khóa làm tốn thời gian, kinh phí. Năng lực tổ chức hoạt động ngoại khóa của một số giáo viên vẫn còn hạn chế.
– Học sinh rất thích, phụ huynh rất thích cho con em mình tham gia hoạt động ngoại khóa. Tuy nhiên vẫn còn một bộ phận học sinh chưa mạnh dạn, chưa tự tin, còn rụt rè, nhút nhát không dám tham gia hòa nhập cùng các bạn, kĩ năng giao tiếp chưa tốt.
2.3. Các biện pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.
Dựa trên những kết quả đã đạt được về hoạt động ngoại khóa của nhà trường và của các tổ khối ở những năm học trước, tập thể giáo viên khối 4 đã đăng kí tổ chức hoạt động ngoại khóa: “Em yêu Thanh Hóa quê em”. Để tổ chức hoạt động ngoại khóa với chủ đề này đạt hiệu quả cao, giáo viên khối 4 đã thực hiện các giải pháp sau:
2.3.1. Nâng cao nhận thức của giáo viên trong việc tổ chức hoạt động ngoại khóa
Đội ngũ giáo viên quyết định phần lớn sự thành công của hoạt động ngoại khóa bởi giáo viên là người lên kế hoạch, xây dựng nội dung, hình thức tổ chức hoạt động. Vì vậy, nếu giáo viên hiểu và tâm huyết với hoạt động thì mới có sự nhiệt tình để tổ chức được hoạt động. “Em yêu Thanh Hóa quê em” là một hoạt động nhằm tạo sân chơi, cung cấp các kiến thức về địa phương cho học sinh. Qua đó bồ dưỡng tình yêu quê hương, giáo dục các em trong việc có trách nhiệm xây dựng quê hương.
Bất cứ công việc gì muốn thành công thì người thực hiện phải hiểu rõ về công việc đó. Quan trọng nhất là phải có nhận thức đúng về công việc sẽ làm. Vì vậy, muốn tổ chức tiết dạy hoạt động ngoại khóa đạt hiệu quả cao thì trước hết đội ngũ giáo viên trong tổ chuyên môn phải có nhận thức đúng và đầy đủ về tầm quan trọng của chủ đề này. Giáo viên chủ nhiệm trong khối phải thật sự nhiệt tình và hứng khởi trong việc tham gia tổ chức.
Để giáo viên nhận thức rõ vai trò của hoạt động ngoại khóa này, bản thân mỗi giáo viên cần:
– Tự đọc tài liệu về hoạt động giáo dục để có thêm những kinh nghiệm cho việc tổ chức hoạt động. Giáo viên có thể đọc tài liệu về Lịch sử và Địa lí địa phương, các thông tin về địa phương trong tài liệu, sách báo,…
– Tổ chức sinh hoạt chuyên môn trong tổ nhằm nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động, đảm bảo cho giáo viên được trao đổi, chia sẻ và học tập kinh nghiệm lẫn nhau trong việc tổ chức hoạt động ngoại khóa. Qua sinh hoạt chuyên môn tổ giáo viên được hiểu thêm :
+ Tìm hiểu về vai trò, tác dụng của Hoạt động ngoại khóa trong nhà trường và đặc biệt là Tiểu học.
+ Nêu một số Hoạt động ngoại khóa đã tìm hiểu được.
+ Quy trình tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp.
+ Dự kiến kết quả đạt được sau khi hoạt động đã được tổ chức.
– Sau khi đã hiểu sâu về hoạt động đã được tổ chức, mỗi giáo viên tích cực tuyên truyền đến phụ huynh, học sinh tác dụng của hoạt động ngoài giờ lên lớp trong việc cung cấp kiến thức, giáo dục kĩ năng sống, rèn năng lực, phẩm chất cho học sinh.