SKKN Một số giải pháp giáo dục học sinh nâng cao ý thức bảo vệ môi trường qua việc dạy tích hợp vào môn Tự nhiên – xã hội ở lớp 3

1. MỞ ĐẦU
2. Lí do chọn đề tài

           Ngày nay cùng với sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật, lao động của con người hiện đại càng nhẹ nhàng hơn, năng suất lao động cao hơn, sản phẩm hàng hóa nhiều hơn phục vụ nhu cầu vật chất và tinh thần của con người ngày càng đa dạng. Song trong công cuộc Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa, quá trình sản xuất của con người cũng làm đã cho môi trường bị ô nhiễm, tài nguyên bị tàn phá nghiêm trọng, thời tiết khí hậu bất thường … Nhân loại đang đứng trước những nguy cơ tiềm ẩn đe doạ cuộc sống như Bệnh tật hiểm nghèo, ảnh hưởng tới tuổi thọ và chất lượng cuộc sống. Vì vậy, vấn đề ô nhiễm môi trường hiện nay không chỉ đòi hỏi sự quan tâm của một quốc gia, vùng lãnh thổ nào mà là vấn đề quan trọng, cấp thiết của toàn nhân loại. Điều này khẳng định tại Hội nghị của Liên hiệp quốc về “Môi trường và phát triển” họp ở Riô- Đgia nêrô ngày 14/3/2002.[1]

          Theo báo cáo của Bộ tài nguyên và môi trường, thực trạng môi trường nước ta hiện nay là: Ô nhiễm nước, không khí và đất xuất hiện ở nhiều nơi, nhiều vấn đề vệ sinh môi trường đã phát sinh cả ở thành thị và nông thôn. Môi trường bắt đầu ô nhiễm, trước hết là do khai thác dầu. Các sự cố môi trường như bão lụt, hạn hán ngày càng tăng lên. Môi trường bị ô nhiễm là do ý thức bảo vệ môi trường của con người còn kém. Tình trạng ô nhiễm môi trường đang trực tiếp ảnh hưởng xấu đến đời sống và sức khoẻ của con người. Những thành phố lớn như Hà Nội, Hồ Chí Minh mỗi ngày có số lượng rác thải khoảng 500 tấn. Các doanh nghiệp như Vedan xả nước thải công nghiệp chưa qua xử lý vào sông Thị Vải, nước thải sinh hoạt ở các khu dân cư tại Hà Nội xả trực tiếp vào sông Tô Lịch, sông Nhuệ làm ô nhiễm nguồn nước…. Tất cả đang dóng lên hồi chuông cảnh báo cấp thiết tình trạng ô nhiễm môi trường ở nước ta. Các căn bệnh hiểm nghèo như: ung thư, dịch tiêu chảy cấp, bệnh ngoài da đều có nguyên nhân bắt nguồn từ môi trường sống bị ô nhiễm nặng nề. [2]

Họng cống xả nước thải từ nhà máy Vedan ra sông Thị Vải.

Nước dưới sông Tô Lịch đen kịt, rác thải trôi nổi kín mặt nước, bốc mùi khó chịu.

Một lượng rác thải sinh hoạt như túi nilon, chai nhựa, thùng xốp… nổi lềnh bềnh trên sông Tô Lịch.

Nước thải sinh hoạt từ hệ thống kênh rạch đổ thẳng ra sông Sài Gòn, gây ô nhiễm nghiêm trọng.

Đối với Tiểu học, là cấp học nền tảng, là cơ sở ban đầu rất quan trọng trong việc đào tạo các em trở thành các công dân tốt cho đất nước. Do đó, việc giáo dục bảo vệ môi trường cho các em là rất khó vì nhận thức của học sinh tiểu học về môi trường và bảo vệ môi trường còn nhiều sai lệch và phiến diện. Nguyên nhân chủ yếu là do việc giáo dục môi trường vẫn chưa thực sự được chú trọng, việc lồng ghép, tích hợp giảng dạy giáo dục bảo vệ môi trường tại các trường tiểu học chưa tốt. Học sinh tiểu học mới chỉ nhận biết về môi trường và bảo vệ nó thông qua các vấn đề như rác thải, phải vứt rác đúng nơi qui định, phải vệ sinh trường lớp… Còn rất nhiều nội dung cơ bản về môi trường, ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng của nó đến đời sống, bảo vệ môi trường chưa được truyền đạt một cách đầy đủ. Hình thành ý thức, trách nhiệm bảo vệ môi trường là nhiệm vụ và sự quan tâm chung của nhiều môn học nói chung  song giữ vị rrí chủ đạo vẫn là Tự nhiên – Xã hội, xuất phát từ vị trí, tầm quan trọng và nhiệm vụ của bộ môn và nhằm giáo dục cho học sinh ý thức bảo vệ môi trường tôi chọn và nghiên cứu “ Một số giải pháp giáo dục học sinh nâng cao ý thức bảo vệ môi trường qua việc dạy tích hợp vào môn Tự nhiên – xã hội ở lớp 3 trường Tiểu học Nga Điền 1 – Nga Sơn – Thanh Hóa”.

2. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn nhằm nâng cao nhận thức và đưa ra các giải pháp giáo dục học sinh có ý thức bảo vệ môi trường. Giúp học sinh hiểu và nắm được vấn đề môi trường và có hành động thiết thực góp phần vào việc bảo vệ môi trường nơi cư trú và cộng đồng dân cư sinh sống, là tuyên truyền viên tích cực để tuyên truyền, vận động nhân dân nơi cư trú cùng nhau bảo vệ môi trường của địa phương mình.   

          Học sinh thấy được đây là một biểu hiện cụ thể của lòng nhân ái, tính nhân văn, lòng yêu quê hương đất nước, lòng vị tha, là góp phần làm cho môi trường sống cộng đồng trong lành, sạch sẽ để bảo vệ sức khỏe chống lại các nguy cơ bệnh tật xâm nhập vào cơ thể con người… 

3. Đối tượng nghiên cứu

– Nghiên cứu tài liệu liên quan đến việc giáo dục môi trường cho học sinh tiểu học.

– Nghiên cứu thực trạng việc giáo dục bảo vệ môi trường cho học sinh lớp 3 trường Tiểu học Nga Điền 1 – Nga Sơn.

– Nghiên cứu các giải pháp giáo dục học sinh nâng cao ý thức bảo vệ môi trường qua việc dạy tích hợp vào môn Tự nhiên – xã hội.

Trong quá trình nghiên cứu, tôi đã áp dụng một số phương pháp sau:

4. Phương pháp nghiên cứu

4.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận.

– Đọc và nghiên cứu một số tài liệu liên quan môi trường.

4.2. Phương pháp điều tra, khảo sát thực tiễn.

– Nghiên cứu, điều tra thực tiễn qua phiếu điều tra, qua phỏng vấn học sinh và giáo viên.

4.3.  Phương pháp phân tích, đánh giá, tổng hợp.

 – Phân tích lý luận và thực tiễn việc giáo dục bảo vệ môi trường. Tổng hợp kết quả khảo sát, đánh giá kết quả trước và sau khi thực hiện đề tài

1. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2. Cơ sở lý luận

Chúng ta đều biết môi trường có tầm quan trọng đặc biệt đối với đời sống con người và sự phát triển kinh tế văn hoá của đất nước và của cá nhân. Môi trường hiện tại đang có những thay đổi bất lợi cho con người, đặc biệt là những yếu tố mang tính chất tự nhiên như là đất, nước, không khí, hệ động, thực vật. Tình trạng môi trường thay đổi và bị ô nhiễm đang diễn ra trên phạm vi mỗi quốc gia cũng như trên toàn cầu. Chưa bao giờ môi trường bị ô nhiễm nặng như bây giờ. Chính vì vậy việc giáo dục bảo vệ môi trường nói chung, bảo vệ thiên nhiên, tài nguyên nói riêng, là vấn đề cần thiết, cấp bách và bắt buộc khi giảng dạy trong trường Phổ thông. Vì nó cung cấp cho HS những kiến thức cơ bản có liên quan đến môi trường, sự ô nhiễm môi trường, biện pháp giảm thiểu ô nhiễm… tăng cường sự hiểu biết về mối quan hệ tác động qua lại giữa con người với tự nhiên trong sinh hoạt và lao động sản xuất, góp phần hình thành ở học sinh ý thức và đạo đức mới đối với môi trường, có thái độ và hành động đúng đắn để bảo vệ môi trường. Vì vậy, giáo dục bảo vệ môi trường cho học sinh là việc làm có tác dụng rộng lớn nhất, sâu sắc và bền vững nhất.

Bảo vệ môi trường không chỉ là của riêng một ai, khi làm việc gì đó hãy nghĩ rằng mỗi việc làm của chúng ta đều tác động tới môi trường. Nếu đó là tác động tốt thì chúng ta nên tích cực và phấn đấu nhiều hơn nữa.Còn nếu tác động xấu nhưng ta không thể tránh được thì hãy làm sao cho tác động đó là tối thiểu, bởi môi trường đó chưa hẳn đã tác động đến chúng ta mà nó có tác động rất lớn đến con em chúng ta, thế hệ tương lai nói riêng và con người nói chung.

 Giáo dục bảo vệ môi trường là tổng hợp các biện pháp nhằm duy trì sử dụng hợp lý, phục hồi, nâng cao hiệu quả môi trường tự nhiên, giúp con người và thiên nhiên có sự hài hòa. Hiện nay, công việc giáo dục môi trường là rất quan trọng, cần thiết. Trong việc xây dựng thời đại mới của cả thế giới, Việt Nam cũng từng ngày, từng giờ tham gia vào công cuộc đổi mới nền kinh tế hiện đại “Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa”. Để đáp ứng cho công cuộc ấy thì con người phải khai thác nguồn tài nguyên thiên nhiên, tài nguyên môi trường rất nhiều. 

Bảo vệ môi trường là một vấn đề sống còn của đất nước, của nhân loại. Giáo dục bảo vệ môi trường là việc làm quan trọng đối với nền giáo dục hiện nay. Bảo vệ môi trường nói chung và giáo dục, đào tạo về bảo vệ môi trường nói riêng đã được Đảng, Nhà nước quan tâm từ nhiều năm nay. [2]

Do đó, để thực hiện được mục tiêu, nội dung giáo dục bảo vệ môi trường trong trường tiểu học hiện nay, con đường tốt nhất là tích hợp lồng ghép nội dung giáo dục bảo vệ môi trường qua các môn học, đặc biệt là đối với môn Tự nhiên xã hội lớp 3.