SKKN Một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống trẻ mẫu giáo 4 – 5 tuổi

1. Mở đầu

1.1.Lý do chọn đề  tài.

Như chúng ta đã biết trẻ em là niềm hạnh phúc của mỗi gia đình, là tương lai của dân tộc. Việc bảo vệ và chăm sóc giáo dục trẻ em là trách nhiệm của nhà nước, của xã hội và của mỗi gia đình. Việc giáo dục trẻ ngay từ khi còn nhỏ là vô cùng quan trọng trong sự nghiệp giáo dục, nhằm hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho trẻ sau này. Bác Hồ nói: “Không có giáo dục thì không nói gì đến kinh tế văn hóa”. Sản phẩm của giáo dục là con người mà con người là mục tiêu, động lực của sự phát triển đất nước trong tương lai đó chính là thế hệ trẻ. Vậy làm thế nào để thế hệ trẻ chúng ta nhận thức và giữ vững được nền văn hóa của dân tộc Việt Nam từ ngàn xưa đến nay và trong thời đại mới là nhiệm vụ cần thiết nhất trong các mục tiêu xây dựng phát triển con người toàn diện trong thời đại hiện nay để sớm đào tạo cho xã hội những con người tài đức vẹn toàn. Để đạt được điều đó thì việc chăm sóc giáo dục trẻ phải có sự chung tay góp sức của nhà trường, gia đình và xã hội.

Nhưng trước sự phát triển mạnh mẽ không ngừng của nền kinh tế hiện nay thì rất nhiều các bậc phụ huynh có rất ít thời gian để quan tâm đến con cái, chỉ chú trọng đến việc học kiến thức của trẻ mà không chú ý đến các kỹ năng sống cho trẻ. Luôn bao bọc, nuông chiều, làm hộ trẻ, khiến trẻ ỷ lại, không quan tâm đến người khác và các kỹ năng trong cuộc sống rất hạn chế. Chính vì vậy trẻ hay thu mình và rất ít khi giao tiếp với thế giới bên ngoài. Điều này làm ảnh hưởng  mạnh mẽ đến sự phát triển nhận thức, tình cảm và sự phát triển toàn diện của trẻ, đặc biệt là hầu hết trẻ không có vốn kỹ năng sống. Vì vậy việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ là điều rất cần thiết để giúp trẻ khám phá thế giới tâm hồn mình một cách có định hướng,  khiến trẻ biết quý trọng bản thân, nuôi dưỡng những giá trị sống nền tảng và hình thành những kỹ năng sống tích cực trong trẻ, giúp trẻ cân bằng cuộc sống trên bốn lĩnh vực : Thể trạng, tâm hồn, trí tuệ, tinh thần, từ đó xây dựng cho trẻ những kỹ năng sống hòa nhập với thế giới xung quanh. Ở mỗi lứa tuổi thì trẻ cần có những sự tác động khác nhau đến kỹ năng sống của trẻ. Chăm sóc và giáo dục trẻ từ lứa tuổi mầm non chính là cơ sở giúp trẻ phát triển toàn diện về cả thể chất lẫn tinh thần, là nền tảng giúp cho quá trình học tập lâu dài của trẻ sau này.

Giáo dục kỹ năng sống phải được đo bằng sự vận dụng những kỹ năng đó trong cuộc sống mỗi cá nhân để sống tích cực, sống hạnh phúc, sống có ý nghĩa. Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ nhằm giúp trẻ phát triển hài hòa, toàn diện về nhân cách. Cung cấp cho mỗi trẻ những kiến thức cần thiết về kỹ năng sống để trẻ sống sao cho lành mạnh và có ý nghĩa. Giúp các trẻ hiểu, biến những kiến thức về kỹ năng sống được cung cấp thành hành động cụ thể trong quá trình hoạt động thực tiễn với bản thân, với người khác, với xã hội, ứng phó trước nhiều tình huống, học cách giao tiếp, ứng xử với mọi người, giải quyết mâu thuẫn trong mối quan hệ và thể hiện bản thân một cách tích cực. Trẻ có kiến thức về kỹ năng sống thì trẻ sẽ biết mình phải giao tiếp với ông bà, bố mẹ như thế nào, biết cách bảo vệ mình trước người lạ ra sao, biết cách phối hợp với các bạn chơi như thế nào cho đúng, trẻ thiếu kinh nghiệm sống dễ bị lôi kéo, kích động… 

Năm học ………Ủy ban nhân dân huyện Quảng Xương ban hành đề án: “Xây dựng trường học gắn với thực tiễn và giáo dục kỹ năng sống”. Trường chúng tôi đã xây dựng kế hoạch thực hiện các nội dung giáo dục các kỹ năng sống cho trẻ thực hiện lồng ghép vào tất cả các hoạt động. Thông qua các hoạt động, đa số trẻ biết phân biệt được nơi chơi, đồ chơi an toàn và không an toàn; biết phân biệt được người lạ, người quen, không nhận quà hoặc đi theo người lạ khi chưa có ý kiến của người lớn; biết gọi sự trợ giúp của người thân khi gặp nguy hiểm, nhớ tên bố mẹ, cô giáo, địa chỉ gia đình, tên trường; không ăn, uống các loại thức ăn chưa được nấu chín, nấu sôi…Tuy nhiên qua quá trình thực hiện bản thân tôi nhận thấy một số hạn chế như : trong các hoạt động thực tiễn nhiều trẻ còn thụ động, nhút nhát, rụt rè; chưa tích cực suy nghĩ, tìm tòi, khám phá…Về kỹ năng giao tiếp: hầu hết trẻ chưa tự tin trong giao tiếp với mọi người xung quanh; trẻ nói năng không mạch lạc, rõ ràng; một bộ phận trẻ chưa chủ động trong việc chào hỏi người lớn, bạn bè…Các kỹ năng tự bảo vệ mình, kỹ năng tự lập, hình thành kỹ năng làm việc nhóm còn hạn chế. Trẻ chưa được làm quen, chưa được thực hiện nhiều các thao tác tự chăm sóc mình, giúp đỡ người lớn, bạn bè… [1]

Năm học ………nhà trường tiếp tục thực hiện đề án với 4 nội dung nhưng nội dung nhà trường chú trọng là giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân và kỹ năng tự lập. Căn cứ vào kế hoạch thực hiện đề án của nhà trường các lớp xây dựng kế hoạch thực hiện nội dung giáo dục kỹ năng sống của lớp. Bản thân là một giáo viên trực tiếp đứng lớp trong quá trình xây dựng kế hoạch thực hiện nội dung giáo dục kỹ năng sống cho trẻ tôi nhận thấy rằng đối với trẻ 4-5 tuổi việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ rất cần thiết vì trẻ bắt đầu nhận thức được thế nào là đúng, thế nào là sai, điều gì cần làm và điều gì không được làm…Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ là giúp trẻ biết cách chăm sóc và bảo vệ bản thân mình, tạo sự tự tin cho trẻ giúp trẻ thích nghi được với môi trường xung quanh, không những thế còn giúp cho trẻ biết cách giao tiếp và ứng xử trong cuộc sống hàng ngày, trẻ biết cách phối hợp với các bạn chơi trong nhóm…Chính vì vậy tôi luôn trăn trở suy nghĩ làm thế nào để có một phương pháp truyền đạt đến trẻ những kỹ năng sống tốt nhất? và dạy dưới hình thức nào? Từ những trăn trở suy nghĩ trên tôi đã chọn đề tài:” Một số giải pháp giáo dục kỹ  năng sống trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi”.

1.2. Mục đích của đề tài.

Qua thực hiện đề tài nhằm cung cấp kiến thức và hình thành những cảm xúc, những hành vi lễ giáo của trẻ. Trẻ biết thưa gửi, vâng dạ, không nói trống không, trẻ được tiếp cận những kỹ năng cơ bản của lứa tuổi như kỹ năng giao tiếp ứng xử, kỹ năng tự bảo vệ bản thân, kỹ năng tự phục vụ, kỹ năng hoạt động nhóm. Giúp trẻ có kinh nghiệm trong cuộc sống, biết được những điều nên làm và không nên làm, giúp trẻ tự tin, chủ động và biết cách xử lý các tình huống trong cuộc sống, khơi gợi khả năng tư duy sáng tạo của trẻ, tạo cho trẻ có tinh thần tập thể  nhằm  củng cố, rèn luyện những kỹ năng sống thông qua các hoạt động  học, chơi, hoạt động ăn, ngủ của trẻ.

1.3.Đối tượng nghiên cứu.

Đề tài tập trung vào nghiên cứu một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi tại lớp Lá 2 –Trường mầm  non Quảng Thái.

1.4. Phương pháp nghiên cứu.

Trong quá trình nghiên cứu tôi đã sử dụng các phương pháp: 

+ Phương pháp nghiên cứu tài liệu

+ Phương pháp điều tra khảo sát thực tế trên trẻ.

+ Phương pháp quan sát hoạt động của trẻ.

+ Phương pháp trao đổi đồng nghiệp.

+ Phương pháp thực nghiệm 

2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm 

2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến 

Trong thời đại hiện nay, sự phát triển của kinh tế – xã hội đang đặt ra những yêu cầu ngày càng cao đối với hệ thống giáo dục, đòi hỏi nền giáo dục phải đào tạo học sinh phát triển toàn diện ở các cấp học, bậc học. Có đạo đức tốt, biết yêu lao động, yêu gia đình, yêu quê hương đất nước; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Có tri thức, biết vận dụng kiến thức vào thực tiễn; hình thành các hành vi và thói quen giao tiếp chuẩn mực, tự tin; biết thực hành, lao động phù hợp với từng lứa tuổi; có sức khoẻ tốt; có thẩm mỹ và có khả năng định hướng, lựa chọn được nghề nghiệp phù hợp.Trong đó giáo dục kỹ năng sống là là một bộ phận có tính cốt lõi, nền tảng của công tác giáo dục trẻ. Kỹ năng sống chính là phương tiện không thể thiếu để giúp trẻ tăng năng lực hội nhập, tích cực, chủ động, sáng tạo, mạnh dạn, tự tin vững vàng trước mọi khó khăn thử thách. 

Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ được TS Nguyễn Thu Cúc, chuyên gia tư vấn của ABS Training cho biết: “kỹ năng sống không phải là những gì quá cao siêu, phức tạp. Việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ em bao gồm những nội dung hết sức đơn giản, gần gũi với trẻ em, là những kiến thức tối thiểu để các em có thể tự lập“