SKKN Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy phân môn Luyện từ và câu lớp 4

1. Mở đầu

1.1. Lí do chọn đề tài

Như chúng ta đã biết mục tiêu trường Tiểu học là giáo dục toàn diện cho trẻ từ 6 đến 11 tuổi, có những hiểu biết cơ bản về: Khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và chăm sóc sức khỏe ban đầu. Thực hiện chủ trương dạy đủ môn ở trường Tiểu học, ngành giáo dục đã không ngừng đổi mới phương pháp dạy học trong tất cả các môn học nói chung. Mỗi môn học đều góp phần hình thành và phát triển nhân cách của trẻ, cung cấp cho các em những tri thức cần thiết để phục vụ cho cuộc sống, học tập và sinh hoạt sao cho tốt nhất và có hiệu quả cao.

Môn Tiếng Việt rất quan trọng đối với học sinh cấp bậc tiểu học nói chung, ở lớp tôi nói riêng. Nếu học tốt bộ môn này nó sẽ giúp các em học tốt hơn các phân môn của bộ môn Tiếng Việt như: Nó sẽ giúp thêm cho môn Tập làm văn,  về câu văn sẽ trau chuốt hơn, diễn đạt bằng ngôn ngữ rõ ràng mạch lạc, biết sàng lọc để đưa hình ảnh hay vào trong bài. Nó còn giúp cho bộ môn chính tả như viết đúng. Trong bộ môn kể chuyện, các em sẽ biết cách kể hay, hấp dẫn người nghe. Học tốt bộ môn này nó còn giúp cho việc học và nắm bắt kiến thức các môn học khác một cách dể dàng hơn.

Trong bộ môn Tiếng Việt thì phân môn Luyện từ và câu có một nhiệm vụ đó là cung cấp nhiều kiến thức sơ giản về viết Tiếng Việt và rèn luyện kĩ năng dùng từ đặt câu (nói- viết), kĩ năng đọc cho học sinh, cụ thể là:

1- Mở rộng hệ thống hoá vốn từ trang bị cho học sinh một số hiểu biết cơ bản về từ và câu.

2- Rèn luyện cho học sinh các kĩ năng dùng từ đặt câu và sử dụng dấu câu.

3- Bồi dưỡng cho học sinh thói quen dùng từ đúng, nói và viết thành câu, có ý thức sử dụng Tiếng Việt văn hoá trong giao tiếp.

Nhận thức rõ được tầm quan trọng của phân môn Luyện từ và câu đối với học sinh, tôi mạnh dạn đưa ra sáng kiến kinh nghiệm: “Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy phân môn Luyện từ và câu lớp 4 Trường Tiểu học Thiệu Khánh”.

1.2. Mục đích nghiên cứu:

Với đề tài này mục đích nghiên cứu chính là tìm ra một số phương pháp dạy học, giải pháp thích hợp nhất  trong quá trình dạy các dạng bài tập Luyện từ và câu lớp 4. Từ đó vận dụng linh hoạt vào hướng dẫn rèn kỹ năng làm các dạng bài tập Luyện từ và câu cho học sinh một cách hiệu quả nhất.

1.3. Đối tượng nghiên cứu :

    Nghiên cứu về nội dung, kiến thức chương trình, phương pháp dạy học luyện từ và câu lớp 4 để nâng cao chất lượng phân môn luyện từ và câu  đối với  học sinh lớp 4B, trường Tiểu học Thiệu Khánh.

1.4. Phương pháp nghiên cứu:

– Phương pháp thống kê.

– Phương pháp điều tra. 

     – Phương pháp thảo luận.

             – Phương pháp đặt vấn đề.

     – Phương pháp thực hành.

     – Phương pháp trò chơi.

2. nội dung sáng kiến kinh nghiệm:

2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm

Mục tiêu của môn Tiếng Việt ở tiểu học là: Hình thành và phát triển ở học sinh các kỹ năng sử dụng Tiếng Việt (nghe, nói, đọc, viết) để học tập và giao tiếp trong các môi trường hoạt động của lứa tuổi. Trong chương trình “ Luyện từ và câu lớp 4” không những cung cấp cho học sinh vốn từ ngữ, giải nghĩa từ, kỹ năng dùng từ đặt câu, sử dụng dấu câu mà còn được luyện tập, thực hành sử dụng từ ngữ  cung cấp, phát triển kĩ năng sử dụng từ cho học sinh . Các em thích diễn đạt, thích vận dụng từ ngữ hay để nói, viết… Tuy nhiên tư duy các em phát triển chưa hoàn thiện, các em chưa hiểu hết nghĩa của từ, chưa nắm chắc kiến thức tiếng Việt. Vì vậy, việc giúp các em hình thành và phát triển kỹ năng tiếng Việt là rất quan trọng. Các em nắm chắc kiến thức từ ngữ và cấu trúc câu để học tốt môn tiếng Việt và các môn học khác, là cơ sở, nền tảng cho học tập các bậc học trên. Mặt khác, thông qua việc dạy học Tiếng Việt, góp phần rèn luyện các thao tác của tư duy, cung cấp cho học sinh những kiến thức sơ giản về Tiếng Việt và những hiểu biết sơ giản về xã hội, tự nhiên và con người, về văn hoá, văn học của Việt Nam và nước ngoài.

Bồi dưỡng tình yêu Tiếng Việt và hình thành thói quen giữ gìn sự trong sáng, giàu đẹp của Tiếng Việt, góp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam trong giai đoạn mới.

Phân môn Luyện từ và câu ®ãng vai trß rÊt lín trong viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu giáo dục ®ã.

2.2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu: 

2.2.1. Thuận lợi

Nhà trường luôn tạo điều kiện tốt nhất cho công tác giảng dạy, thường xuyên tổ chức các chuyên đề, các buổi sinh hoạt chuyên môn trao đổi về kinh nghiệm, phương pháp, hình thức dạy học nhằm nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ.

Giáo viên trong trường đều có trình độ chuyên môn cao, đạt chuẩn và trên chuẩn. Giáo viên là người có tay nghề, có đầy đủ SGK, sách hướng dẫn, tài liệu.

Đội ngũ giáo viên luôn nhiệt tình, yêu nghề, có năng lực sư phạm.

 Điều kiện cơ sở vật chất nhà trường đảm bảo. Lớp học được trang bị  tương đối đầy đủ về cơ sở vật chất như: bàn ghế hợp qui chuẩn, bảng từ, thiết bị chiếu sáng đầy đủ. Phân môn Luyện từ và câu ở lớp 4 nhìn chung ngắn gọn, cụ thể đã được giảm bớt nhiều so với chương trình Từ ngữ – Ngữ pháp của lớp 4 trước đây, phân môn đã chỉ rõ 2 dạng bài đó là: Bài lý thuyết và bài tập thực hành với định hướng rõ ràng.

– Học sinh có đầy đủ đồ dùng học tập, sách giáo khoa  

– Hầu hết các em học sinh đều ngoan ngoãn, chăm chỉ học tập, chú ý nghe giảng, ý thức học tập tốt.

2.2.2. Khó khăn

– Phân môn Luyện từ và câu là phân môn  khó dạy nhất trong các phân môn của môn Tiếng việt.

– Trình độ của học sinh không đồng đều, vốn từ của học sinh còn hạn chế.

– Kiến thức về từ vựng, ngữ nghĩa học của một số giáo viên ít nhiều còn hạn chế nên bộc lộ những sơ xuất khi dạy phân môn luyện từ và câu. 

– Giáo viên đôi lúc lựa chọn hình thức tổ chức dạy học chưa phù hợp vói dạng bài, việc phân chia thời lượng lên lớp ở môn dạy đôi khi còn dàn trải, hoạt động của cô- trò có lúc thiếu nhịp nhàng, nặng tính hình thức.

– Do điều kiện kinh tế một số phụ huynh phải đi làm ăn xa cả năm để con ở nhà với ông bà già yếu không kèm cặp được cho các cháu học hành. Ông bà chỉ còn một cách duy nhất là “Trăm sự nhờ nhà trường, nhờ cô giáo”. Đây là lý do không nhỏ làm ảnh hưởng đến chất lượng học tập của phân môn Luyện từ và câu.

– Có một số  học sinh chưa thật sự chú trọng khi học môn Tiếng Việt nói chung, môn Luyện từ và câu nói riêng. Trong tâm tưởng của các em và một số phụ huynh học sinh đều hướng cho con em học môn Toán nhiều hơn mà chưa thật sự chú trọng môn Tiếng Việt, coi nhẹ môn Tiếng Việt, cho rằng, các em chỉ cần đọc được, viết được là được. Chính vì vậy nhiều học sinh không hứng thú với môn học, thờ ơ với môn học và lệ thuộc vào các loại sách tham khảo, sách bồi dưỡng, sách bài tập có sẵn đáp án, không chịu khó học, suy nghĩ hay chú tâm vào môn học, nhất là đối với phân môn Luyện từ và câu. Do đó các em chưa thật sự hứng thứ với môn học này. 

  Tôi đã đưa ra bài khảo sát đầu năm như sau:

 Bài 1: Dùng dấu gạch chéo tách từ láy, từ ghép trong đoạn văn sau:

  Mưa mùa xuân xôn xao, phơi phới…Những hạt mưa bé nhỏ, mềm mại, rơi mà như nhảy nhót.

Bài 2: Xếp các từ có tiếng nhân ( nhân dân, nhân hậu, nhân ái, công nhân, nhân loại, nhân đức, nhân từ, nhân tài) thành hai nhóm:

1. Từ có tiếng nhân có nghĩa là người:

Từ có tiếng nhân có nghĩa là lòng thương người :