SKKN Một số giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học Mĩ thuật cho học khối lớp 3

1. Mở đầu

1.1. Lí do chọn đề tài

        Mĩ thuật là môn học có tính chất năng khiếu nghệ thuật, nhằm giáo dục tính thẩm mĩ cho học sinh và hình thành một trong những yếu tố cơ bản của giáo dục tính thẩm mĩ. Để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, môn Mĩ thuật đã chính thức đưa vào giảng dạy trong trường phổ thông và là một trong các môn học bắt buộc ở trường Tiểu học. Mục tiêu của môn Mĩ thuật trong trường tiểu học là: 

* Mục tiêu dạy-học mĩ thuật ở trường tiểu học

 – Giáo dục thẩm mĩ, tạo điều kiện cho học sinh tiếp xúc làm quen, cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên, của đời sống và của các sản phẩm mĩ thuật.

 – Cung cấp cho học sinh những hiểu biết ban đầu về môn mĩ thuật, hình thành và củng cố các kĩ năng cần thiết để học sinh hoàn thành bài tập trong chương trình.

 – Bồi dưỡng năng lực quan sát, phân tích, phát triển trí tuệ, phát huy trí tưởng tượng, sáng tạo, góp phần hình thành nhân cách người lao động mới. 

 – Phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu mĩ thuật của học sinh.

* Nhiệm vụ dạy-học mĩ thuật ở trường tiểu học 

– Giáo dục thẩm mĩ là chính. 

– Giúp học sinh tiếp xúc, làm quen, cảm nhận, thưởng thức và bằng kiến thức, kinh nghiệm của bản thân thể hiện cái hay, cái đẹp trong thiên nhiên, trong cuộc sống. Bước đầu hiểu cái đẹp và tạo ra cái đẹp theo khả năng và cảm nhận riêng của chính mình, đồng thời vận dụng những hiểu biết về cái đẹp vào sinh hoạt, học tập hàng ngày. 

– Góp phần tạo dựng môi trường thẩm mĩ cho xã hội.

–  Lấy giáo dục thẩm mĩ cho học sinh làm nhiệm vụ chủ yếu.

– Lấy người học làm trung tâm.
– Khuyến khích sự tương tác
– Kích thích tư duy sáng tạo
– Kích thích phát triển nhận thức thông qua hoạt động thực tế.

– Giúp học sinh tiểu học thêm yêu thích môn học thông qua các hoạt động học tập.

– Giúp học sinh phát huy được  trí tưởng tượng, sáng tạo, khả năng tư duy, rèn luyện cho các em có khả năng biểu đạt, phân tích và tăng cường kỹ năng giao tiếp. 

– Rèn cho học sinh có thói quen học tập chủ động, thoải mái, nhẹ nhàng nhưng 

vẫn đảm bảo kỷ luật lớp học.

– Giúp học sinh hình thành và phát triển các năng lực: 

+ Năng lực trải nghiệm: Cho các em được làm việc với những chủ đề liên quan đến kinh nghiệm đã có của bản thân.

+ Năng lực kỹ năng và kỹ thuật  thông qua các hoạt động : Vẽ cùng nhau, 

chân dung biểu đạt, vẽ theo nhạc, tạo hình từ vật tìm được, nặn hoặc uốn tạo dáng, xây dựng cốt truyện(xây dựng bối cảnh câu chuyện).

+ Năng lực biểu đạt: Có nghĩa là học sinh ứng dụng ngôn ngữ mĩ thuật để diễn đạt sự trải nghiệm và thái độ của bản thân.

+ Năng lực phân tích và trình bày: Thông qua các hoạt động trình bày về tác 

phẩm của mình, tham gia giải thích, phân tích, nhận xét về nghệ thuật, kỹ thuật thể hiện tác phẩm.

+ Năng lực giao tiếp và đánh giá: Học sinh tham gia giao tiếp, thảo luận và đánh giá tất cả các hoạt động trong tiết Mĩ thuật, đánh giá những gì đã làm được, có 

như mong muốn hay không?…

       Đối với học sinh khối lớp 3 mục tiêu chính là là cung cấp cho các em những kiến thức ban đầu về Mĩ thuật, bước đầu hình thành các kĩ năng cần thiết để các em hoàn thành được các bài tập theo chương trình. Giáo dục thẩm mĩ cho học sinh, giúp các em cảm nhận và vận dụng cái hay, cái đẹp của mĩ thuật vào học tập và sinh hoạt hằng ngày. Phát triển trí tuệ, phát huy trí tưởng tượng, sáng tạo, góp phần hình thành nhân cách người lao động mới.

            Là môn học thuộc lĩnh vực nghệ thuật thị giác, mỹ thuật có vai trò chủ yếu trong việc bồi dưỡng, giáo dục thẩm mỹ, góp phần đáp ứng mục tiêu giáo dục hài hòa về đức, trí, thể, mỹ cho học sinh. Giúp học sinh tiếp xúc, làm quen, cảm nhận, thưởng thức và bằng kiến thức, kinh nghiệm của bản thân thể hiện cái hay, cái đẹp trong thiên nhiên, trong cuộc sống; đồng thời vận dụng những hiểu biết về cái đẹp vào sinh hoạt, học tập hàng ngày. Góp phần tạo dựng môi trường thẩm mĩ cho xã hội. Chính từ những trăn trở này, tôi đã tiến hành nghiên cứu và thực hiện đề tài: 

“Một số giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học Mĩ thuật cho học khối lớp 3”

1.2. Mục đích nghiên cứu

       Nghiên cứu để đưa ra giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học môn Mĩ thuật cho học sinh khối lớp 3, cách tổ chức các hoạt động dạy học mĩ thuật mới linh hoạt, lôi cuốn để cá thể hóa hoạt động học tập và phát huy sự sáng tạo trong học tập của học sinh, giúp  học sinh yêu thích học tập sáng tạo hơn.

1.3. Đối tượng nghiên cứu

– Một số phương pháp dạy học môn Mĩ thuật cho học sinh tiểu học 

– Học sinh Trường Tiểu học Yên Thái huyện Yên Định tỉnh Thanh Hóa

1.4. Phương pháp nghiên cứu

* Các phương pháp cơ bản được sử dụng vào nghiên cứu đề tài bao gồm:

– Sưu tầm tài liệu có liên quan                     – Phương pháp tạo tình huống

-Phương pháp quan sát                               – Phương pháp thực nghiệm

-Phương pháp khảo sát thực tiễn              – Phương pháp phân tích, tổng hợp

-Phương pháp vấn đáp, gợi mở            

2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm

2.1. Cơ sở lí luận

Luật Giáo dục đã nêu rõ: “Mục tiêu giáo dục Tiểu học nhằm giúp cho học sinh những cơ sở ban đầu nhưng rất quan trọng cho sự hình thành và phát triển nhân cách một con người, chuẩn bị tốt cho các em về các mặt đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và lao động để học sinh tiếp tục học lên trung học hoặc đi vào cuộc sống tùy theo nhu cầu và nguyện vọng bằng những hình thức thích hợp”. Điều này khẳng định giáo dục thẩm mĩ trong trường Tiểu học là một nội dung có ảnh hưởng mạnh mẽ đối với các mặt giáo dục khác, tạo nên sự hoàn thiện trong việc phát triển nhân cách của học sinh. Chính vì vậy việc giáo dục và bồi dưỡng cho học sinh có trình độ văn hoá thẩm mĩ phổ thông là hết sức cần thiết. 

          Dạy học Mĩ thuật giúp hỗ trợ học sinh phát triển khả năng tiếp thu thẩm mĩ và sáng tạo, bằng cách khuyến khích các em trải nghiệm, sáng tạo, bày tỏ, hợp tác và giao tiếp với nhau qua các hoạt động mĩ thuật thực tế. Thông qua hoạt động thực tế, học sinh tự mình làm giàu cách biểu đạt, phân tích, đánh giá, lựa chọn và nhận thức để hình thành, phát triển những năng lực ở cá nhân.Cùng lúc với việc phát triển những năng lực này, học sinh cũng có thể phát triển các giác quan, các kĩ năng sống, kinh nghiệm và khả năng giải quyết vấn đề, các năng lực hợp tác, khả năng tự học và tự đánh giá.  Cái đẹp trong hội hoạ vô cùng đa dạng. Có thể là giống hoàn toàn như thực, hoặc có thể giản lược, ước lệ đi nhiều. Cũng có nhiều tranh diễn tả không gian hư cấu song vẫn gợi sự liên tưởng về thực tế. Vì vậy đối với việc dạy học Mĩ thuật chúng ta cần cho các em hiểu sự sáng tạo, cách vẽ và nét vẽ cần tự nhiên thoải mái ,đôi khi cần méo mó một chút để tạo sự mềm mại cho nét vẽ, sự hài hoà cho bức tranh.Việc học môn mỹ thuật ở trường tiểu học không nhằm đào tạo các em trở thành hoạ sĩ mà chỉ mong muốn các em tiếp nhận được những kiến thức cơ bản để hiểu biết và phục vụ đời sống hàng ngày. Vậy phải làm thế nào để giúp học sinh học tốt  môn mĩ thuật đó là điều mà người giáo viên phải suy nghĩ.

   Qua việc đúc kết những kinh nghiệm cũng chính là một trong những cách để ghi nhận và xem xét lại quá trình thực hành giảng – dạy, để hoàn thiện kỹ năng sư phạm của bản thân, để chọn lọc ra những gì đã làm tốt và chưa tốt, cái gì cần phải làm tốt hơn và nghĩ cách khắc phục những gì chưa tốt. Việc tự phân tích thiết yếu này có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển nghề nghiệp của mỗi giáo viên, đồng thời giúp cho mỗi giáo viên có cơ hội để trao đổi, học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau nhằm hướng tới mục tiêu giáo dục đạt kết quả cao hơn. 

2.2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm

      Thực tế quá trình giảng dạy bộ môn Mĩ thuật cho học sinh ở trường diễn ra như thế nào? Có đạt mục tiêu giáo dục môn học như đã đề ra hay không? Qua quá trình dạy học,quan sát và tìm hiểu hoạt động học tập của học sinh khối lớp 3 tôi nhận thấy một số thực trạng như sau: 

2.2.1.Khi dạy học mĩ thuật, giáo viên vẫn chưa mạnh dạn đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học để cá thể hóa hoạt động học tập và phát huy sự sáng tạo trong học tập của học sinh. 

          Do trong quy trình dạy học giáo viên vẫn quen dạy theo phương pháp truyền thống: Giáo viên hướng dẫn -> vẽ mẫu ->học sinh quan sát làm theo.

2.2.2.Học sinh chưa chủ động tích cực lĩnh hội kiến thức và số ít còn trông chờ ỉ lại khi thực hành.

          Do tâm lí học sinh, các em đang ở độ tuổi hiếu động, chưa có sự tập trung, chưa mạnh dạn tự tin phát huy sự sáng tạo khi tham gia các hoạt động học tập.