SKKN Một số giải pháp xây dựng giờ học hạnh phúc ở tiết sinh hoạt lớp – trường thpt

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ

1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI

          William Arthur Ward từng nói một câu rất nổi tiếng: “Dạy học bao gồm nhiều việc hơn là sự trao đi tri thức, nó đòi hỏi truyền cảm hứng cho sự thay đổi “. Đúng vậy, thầy cô thay đổi để học sinh được hạnh phúc và học sinh hạnh phúc là thầy cô hạnh phúc. Sẽ chẳng có gì hạnh phúc bằng đối với các em học sinh khi “mỗi ngày đến trường là một ngày vui”, các em vừa được trau dồi trí thức, vừa được yêu thương và vừa được cho đi sự yêu thương.

          Để có một “ Trường học hạnh phúc” thì cần phải có những “ lớp học hạnh phúc”, “Tiết học hạnh phúc”. Đối với một giáo viên, ngoài công tác giảng dạy, thì công tác chủ nhiệm cũng quan trọng không kém. Chúng tôi thiết nghĩ chính việc là giáo viên chủ nhiệm sẽ có cơ hội nhiều hơn để góp phần vào việc xây dựng một trường học hạnh phúc. Bởi lẽ, giáo viên chủ nhiệm có điều kiện để gần gũi học sinh, đặc biệt là những tiêt sinh hoạt cuối tuần khi không bị gò bó vào việc sẽ hoàn thành bao nhiêu phân trăm kiến thức giáo viên có thể linh hoạt sáng tạo để tạo ra những tiết học vui tươi, thoải mái và ý nghĩa. Thế nhưng trên thực tế, hiệu quả của tiết sinh hoạt cuối tuần đem lại không phải như vậy. Phần lớn các em học sinh được hỏi cảm thấy không hứng thú với các tiết sinh hoạt vì nó đơn điệu, nhàm chán và nặng nề. Thông thường, giáo viên dùng tiết sinh hoạt đề lặp đi lặp lại một việc: Nhận xét tình hình lớp, phê bình học sinh mắc khuyết điểm, đưa ra hình thức xử phạt, phổ biết kế hoạch tuần tiếp theo,….. Và như vậy, nhiều học sinh nhất là học sinh yếu, học sinh hay mắc khuyết điểm còn sợ tiết sinh hoạt. Khổng Từ đã từng nói: “ Biết mà học không bằng thích mà học, thích mà học không bằng vui say mà học”. Vậy tại sao thầy cô giáo chủ nhiệm không tạo ra những tiết học sôi nổi với sự đa dạng của chủ đề, những hình thức tổ chức phong phú để tạo nên sự hứng khởi cho học sinh., để tiết sinh hoạt trở thành những liều thuốc bổ bồi dưỡng tinh thần, tiếp thêm sực mạnh cho các em vui say học tập và tích cực rèn luyện đạo đức. 

         Trường THPT Yên Thành 3 đóng ở vùng núi, điều kiện kinh tế, đi lại còn khó khăn, cơ sở vật chất nhà trường còn nhiều hạn chế. Thế nhưng trong những năm qua, thầy và trò trường luôn tự hào về những thành tích mình đã đạt được, có được thành quả như vậy là có sự chỉ đạo đúng đắn của Ban giám hiệu, sự nỗ lực của giáo viên và học sinh. Chúng tôi luôn tâm niệm và thực hiện theo lời kêu gọi: “ Mỗi thầy cô là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo”, “ Chất lượng là danh dự của nhà trường”. Là một giáo viên chủ nhiệm, chúng tôi luôn luôn chú trọng đến việc giáo dục đạo đức, nhân cách cho học sinh qua những tiết sinh hoạt cuối tuần. Đó là sự lồng ghép, đổi mới, đa dạng hóa các hình thức sinh hoạt, quan tâm sâu sắc đến học sinh để các em có tiết sinh hoạt cuối tuần vui tươi, bổ ích. Chính vì vậy tôi chọn đề tài “Một số giải pháp xây dựng giờ học hạnh phúc ở tiết sinh hoạt lớp – Trường THPT Yên Thành 3” làm sáng kiến kinh nghiệm của chúng tôi trong năm học 2022-2023. 

2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

– Nâng cao hiệu quả tiết sinh hoạt cuối tuần, vừa đánh giá được việc học tập, rèn luyện của học sinh, vừa tạp tâm lý hứng khởi, thích thú đối với tiết học. Từ đó, tạo động lực cho các em học tập và tích cực rèn luyện, tu dưỡng đạo đức.

– Làm cho tiết sinh hoạt sôi nổi, thú vị và ý nghĩa.

– Nâng cao kiến thức, hiểu biết, rèn luyện khả năng tư duy và giải quyết tình huống cho học sinh.

– Là cơ hội để học sinh được thể hiện tài năng, năng khiếu, tâm tư tình cảm.

– Siết chặt, tạo mối quan hệ gắn bó, đồng cảm, thấu hiểu và chia sẽ giữa giáo viên chủ nhiệm với học sinh, học sinh với học sinh.

3. ĐỐI TƯỢNG  NGHIÊN CỨU

        Đề tài này nghiên cứu việc tổ chức các hoạt động trong tiết sinh hoạt lớp và các giải pháp đổi mới tiết sinh hoạt lớp theo mô hình “Tiết học hạnh phúc” ở lớp 10A7 (năm học 2021-2022) và 11A7 (2022-2023) – Trường THPT Yên Thành 3

4. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU

– Phương pháp nghiên cứu cơ sở lí luận

– Phương pháp quan sát

– Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế, thu nhập thông tin

– Phương pháp thực nghiệm

– Phương pháp thống kê và xử lý số liệu

5. TÍNH MỚI VÀ ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI

– Đề tài “Một số giải pháp xây dựng giờ học hạnh phúc ở tiết sinh hoạt lớp” cho học sinh đã từng được một số tác giả nghiên cứu. Tuy nhiên, để phát triển đề tài này cho một đối tượng cụ thể với nhiều đặc điểm riêng biệt như học sinh trường THPT Yên Thành 3 thì chưa có một công trình khoa học nào.

– Các giải pháp được đề xuất trong đề tài phù hợp với đặc điểm đối tượng giáo viên, học sinh và môi trường sinh hoạt, học tập ở Trường THPT Yên Thành 3.

– Việc đưa ra một số giải pháp mới không chỉ giúp hình thành và phát triển các kỹ năng cho học sinh trường THPT Yên Thành 3 mà còn đưa ra định hướng cụ thể để phát triển văn hóa ứng xử cho một số trường THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An.

PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

1. CƠ SỞ KHOA HỌC

1.1. Cơ sở lí luận 

1.1.1.Khái niệm

 * Hạnh phúc là gì?

       Theo Từ điển Bách khoa định nghĩa về hạnh phúc: “Hạnh phúc là một trạng thái cảm xúc của con người khi được thỏa mãn một nhu cầu nào đó mang tính trừu tượng. Hạnh phúc là một cảm xúc bậc cao, được cho rằng chỉ có ở loài người, nó mang tính nhân bản sâu sắc và thường chịu tác động của lí trí”.

       Ở độ tuổi này, hạnh phúc mà các em học sinh Trung học rất đơn giản và có thể thực hiện được như: 

– Được sống và học tập trong một môi trường thân thiện, gia đình, người thân tạo điều kiện vật chất, tinh thần trong khả năng hiện có phục vụ cho học tập và rèn luyện.

– Luôn đạt kết quả tốt trong học tập theo khả năng của bản thân.

– Được thầy cô và bạn bè yêu mến, được tiếp thu kiến thức tiên tiến của nhân loại và vận dụng nó vào đời sống, làm hành trang cho bản thân.

– Được chia sẻ với mọi người những điều mà mình biết.

– Được sự động viên, khen ngợi của mọi người về thành tích học tập cũng như hành động, cư xử của mình.

* Giờ học hạnh phúc là gì?

        “Giờ học hạnh phúc” là giờ học khiến cả cô và trò đều có cảm giác hứng thú, có niềm vui, sự mong chờ và những rung cảm. Khác với tiết học truyền thống, tiết học hạnh phúc không áp đặt phát triển theo khuôn mẫu mà đóng vai trò định hướng để học sinh được làm những gì mình yêu thích và say mê. Ở đó, học sinh không học theo kiểu nhồi nhét mà được học những gì có ý nghĩa với các em, được khơi gợi niềm yêu thích để tiếp tục tự tìm hiểu. Các giờ học được biến hóa thành bài học thú vị qua những trò chơi, trải nghiệm. Khi mọi người cùng tìm được niềm vui, niềm hạnh phúc thì họ sẽ thấy được chân lý và tự điều chỉnh với nhau.

        Kết quả khảo sát của trường THPT Yên Thành 3 – 119 học sinh (3 lớp khối 11), 5 điều học sinh mong muốn ở giáo viên để giờ sinh hoạt lớp học được hạnh phúc hơn đã cho kết quả thật bất ngờ. Kết quả thống kê như sau:

1.1.2. Vai trò của “giờ học hạnh phúc” đối với học sinh

     Ông cha ta có câu: “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” thể hiện môi trường có vai trò rất lớn đến tính cách mỗi người. Môi trường học tập cũng vậy. Môi trường học tập tốt là rất quan trọng và cần thiết đối với sự phát triển bình thường và toàn diện với học sinh. Gần đây, Đảng, Nhà nước và Bộ giáo dục cũng rất quan tâm đến vấn đề này khi ra sức khuyến khích xây dựng các trường học hạnh phúc, lớp học hạnh phúc và giờ học hạnh phúc. Theo TS Nguyễn Tùng Lâm (Chủ tịch hội tâm lý học giáo dục Hà Nội): “Lâu nay chúng ta áp dụng cách giáo dục áp đặt nên đã gây những trở ngại trong học tập cho học sinh. Vì vậy, đã đến lúc chúng ta phải thay đổi, tạo nên những cởi mở, hòa đồng, chia sẻ trong mối quan hệ giữa thầy và trò”. Và ông cũng cho rằng: “Chúng ta cần xây dựng những giờ học hạnh phúc để giáo viên và học sinh cảm thấy thoải mái, vui vẻ, hứng thú trong dạy và học”.

         Tiết sinh hoạt cuối tuần theo Điều lệ trường phổ thông cũng là một tiết học chính khóa do giáo viên chủ nhiệm phụ trách. Tiết sinh hoạt lớp có vai trò hết sức quan trọng với học sinh.  Tiết sinh hoạt lớp có quan hệ gắn bó hữu cơ với các hoạt động dạy và học trên lớp, các hoạt động lao động và rèn luyện của học sinh, các hoạt động giáo dục theo chủ điểm hàng tháng của nhà trường, các hoạt động ngoài giờ lên lớp nói chung…Tiết sinh hoạt lớp góp phần bổ sung, tiếp nối, củng cố, nâng cao, mở rộng chất lượng và hiệu quả giáo dục của các hoạt động đó. 

         Thông qua tiết sinh hoạt lớp, khơi dậy ở học sinh tính tích cực chủ động, sáng tạo, tinh thần trách nhiệm đối với bản thân, đối với tập thể và cộng đồng; phải hình thành, củng cố và phát triển ở học sinh kỹ năng hoạt động độc lập, kỹ năng giao tiếp, ứng xử trong các mối quan hệ tập thể lớp và ngoài xã hội.

         Thông qua tiết sinh hoạt lớp, giáo dục cho học sinh ý thức chính trị, xã hội, đạo đức, lối sống, định hướng lập thân, lập nghiệp; giáo dục các giá trị văn hóa thẩm mỹ lành mạnh, đậm đà bản sắc dân tộc, góp phần cùng các hoạt động giáo dục khác làm phong phú đời sống tâm hồn và nhân cách học sinh.

         Thông qua tiết sinh hoạt lớp, tổ chức xây dựng lớp thành một tập thể tự quản, có nền nếp, kỷ luật, đoàn kết gắn bó cùng nhau, sống có trách nhiệm với nhau, phát huy được vai trò nòng cốt, tính tiên phong của tổ chức Đoàn trong các hoạt động tập thể lớp.