SKKN Một số kinh nghiệm dạy từ vựng trong môn tiếng anh cho học sinh lớp 4

Phần thứ nhât: MỞ ĐẦU

1. Đặt vấn đề

Trong thời kỳ hội nhập hiện nay, ngoại ngữ có vai trò vô cùng quan trọng, trong đó tiếng Anh là ngôn ngữ chung của thế giới. Những năm gần đây, môn Tiếng Anh  được xem là một trong những môn học chính thức và là một trong ba môn thi bắt buộc trong các kì thi tốt nghiệp Trung học cơ sở, Trung học phổ thông và trường chuyên nghiệp. Đối với cấp Tiểu học, môn Tiếng Anh được đưa vào giảng dạy chính thức từ lớp 3, giúp các em bước đầu được tiếp xúc, lĩnh hội và phát triển một số kĩ năng cơ bản, tạo tiền đề tốt cho tương lai. Vì vậy, Bộ Giáo dục và Đào tạo rất quan tâm đến vấn đề dạy và học ngoại ngữ.

Tiếng Anh hiện nay thiên về giao tiếp, vậy để việc sử dụng ngôn ngữ Tiếng Anh trở thành một công cụ giao tiếp hiệu quả thì trước tiên đòi hỏi người nói phải có vốn từ vựng phong phú, bởi từ vựng là tiền đề và nền tảng để vận dụng, thực hành các kỹ năng khác trong giao tiếp. Vì vậy, học từ vựng rất quan trọng trong việc học tiếng Anh. Tuy nhiên, đa phần học sinh chưa nhận thức được tầm quan trọng của từ vựng, chỉ học qua loa, học thuộc lòng một cách chống đối, không biết vận dụng tốt vốn từ và phát huy vốn từ một cách hiệu quả.

Thực tế, đối tượng học sinh ở cấp Tiểu học còn nhỏ, ham chơi và còn hiếu động. Hầu hết các em học trước quên sau, học nhưng chưa thể hiểu rõ và sâu sắc vấn đề…, điều đó làm cho việc dạy và học của thầy và trò gặp một vài khó khăn. Học sinh có lúc rất hào hứng, thích tìm tòi, khám phá những điều mới lạ, nhất là những hình ảnh gây ấn tượng và cảm xúc mạnh, nhưng nếu lặp đi lặp lại nhiều lần các em lại nhanh chán. Vậy, làm thế nào để giúp học sinh có thể hứng thú trong việc học từ vựng, ghi nhớ nhanh và hiểu sâu ? Làm sao để phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, tạo điều kiện tối ưu cho việc rèn luyện, phát triển và nâng cao kĩ năng sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp ? Từ những khó khăn thực tiễn và băn khoăn, lo lắng của bản thân, tôi đã lựa chọn đề tài “Một số kinh nghiệm dạy từ vựng trong môn Tiếng Anh cho học sinh lớp 4” để nghiên cứu, tìm phương pháp phù hợp, hiệu quả giúp các em học tốt từ vựng.

1. Mục đích nghiên cứu

Nêu được vai trò và tầm quan trọng của từ vựng ; Nghiên cứu thực trạng học  sinh khối lớp 4 trường Tiểu học Trần Phú và đưa ra một số giải pháp phù hợp trong việc giới thiệu từ vựng cũng như hướng dẫn học sinh cách học và ghi nhớ từ vựng. 

Giúp học sinh hứng thú, tự tin và hợp tác tích cực hơn trong quá trình học tập; Hiểu và biết cách ghi nhớ từ vựng trong quá trình học tập, đồng thời có cơ hội thể hiện bản thân cũng như thực hành được kĩ năng nghe và nói nhiều hơn. Từ đó nâng cao chất lượng học từ vựng nói riêng và chất lượng môn Tiếng Anh nói chung.

Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

1. Cơ sở lí luận

Mục tiêu giáo dục tiểu học là bước đầu đào tạo ra những chủ thể biết chủ động, sáng tạo, sớm thích nghi, hòa nhập với thế giới xung quanh và góp phần vào phát triển đất nước trong tương lai. Vì vậy, việc dạy và học môn Tiếng Anh trong trường tiểu học hiện nay được các cấp quan tâm và chú trọng. 

Ngày 30/9/2008 Thủ tướng Chính phủ đã kí quyết định số 1400/QĐ-TTg, phê duyệt Đề án Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân (Đề án 2020) với mục tiêu “Đổi mới toàn diện việc dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân, triển khai chương trình dạy và học ngoại ngữ mới ở các cấp học, trình độ đào tạo, nhằm đến năm 2015 đạt được một bước tiến rõ rệt về trình  độ, năng lực sử dụng ngoại ngữ của nguồn nhân lực, nhất là đối với một số lĩnh vực ưu tiên; đến năm 2020 đa số thanh niên Việt Nam tốt nghiệp trung cấp, cao đẳng và đại học có đủ năng lực ngoại ngữ sử dụng độc lập, tự tin trong giao tiếp, học tập, làm việc trong môi trường hội nhập, đa ngôn ngữ, đa văn hoá; biến ngoại ngữ trở thành thế mạnh của người dân Việt Nam, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước”. Với tinh thần và mục tiêu mà đề án đưa ra giúp cán bộ quản lí và đội ngũ giáo viên thấy được tầm quan trọng của việc dạy và học tiếng Anh hiện nay, đặc biệt là trong giao tiếp. 

Nhà ngôn ngữ học nổi tiếng D. A. Wilkins đã nói rằng: “Without grammar, very little can be conveyed; without vocabulary, nothing can be conveyed.” (Nghĩa là: Không có ngữ pháp, rất ít thông tin có thể được truyền đạt; Không có từ vựng, không một thông tin nào có thể được truyền đạt cả). Thử hình dung rằng chúng ta không có một nguồn từ vựng tiếng Anh giao tiếp nào, khi chúng ta muốn tiếp nhận và truyền đạt thông tin, nói cho người khác hiểu, chúng ta sẽ dùng cái gì ? Vì thế trong việc học một ngoại ngữ, thì từ vựng có thể xem như các tế bào nhỏ hình thành nên khả năng sử dụng ngoại ngữ của người học. Bạn càng biết được nhiều từ thì bạn sẽ càng giao tiếp được nhiều hơn. Vì vậy, việc học từ vựng cực kì quan trọng đối với người học tiếng Anh. Xác định được điều đó, giáo viên cần nỗ lực phát triển từ vựng cho học sinh của mình cũng như giúp học sinh phát triển khả năng giao tiếp sử dụng vốn từ vựng các em đã được học.

1. Thực trạng vấn đề nghiên cứu

Hàng năm, từ Sở đến Phòng Giáo dục và Đào tạo thường xuyên tổ chức các buổi chuyên đề, tập huấn chuyên môn về phương pháp dạy học để cùng nhau trao đổi, thảo luận, tìm ra những biện pháp hay, tích cực và hiệu quả nhất để áp dụng vào quá trình dạy học. Những năm gần đây, thay vì tổ chức các cuộc thi thiên về kiến thức ngữ pháp thì các buổi giao lưu, cuộc thi hùng biện theo hướng giao tiếp ngày càng được được quan tâm.

Ngoài ra, nhà trường cũng đặc biệt quan tâm đến bộ môn Tiếng Anh. Hàng năm, môn Tiếng Anh được bổ sung nhiều đồ dùng học tập, bố trí phòng học tiếng Anh riêng, có máy chiếu và một số công cụ hỗ trợ riêng nên rất thuận lợi cho việc tổ chức các hoạt động dạy từ vựng.

Các giáo viên dạy tiếng Anh ngày càng được trẻ hóa, nhiệt tình; luôn biết tìm tòi, sáng tạo và tìm ra những phương pháp dạy học tốt, phù hợp nhất với mục tiêu giáo dục hiện nay. 

Chương trình sách giáo khoa có nội dung kiến thức phù hợp, gần gũi với cuộc sống thực tế của học sinh, có nhiều tranh ảnh sinh động, tạo hứng thú cho học sinh. Việc học sinh khối lớp 4 được học theo chương trình đề án 4 tiết/ tuần giúp giáo viên và học sinh có thêm nhiều thời gian để tổ chức các hoạt động và cho học sinh thực hành nhiều hơn.

Sự phát triển của công nghệ thông tin giúp giáo viên có được nhiều nguồn tư liệu dạy học qua Internet.

Tuy nhiên, bên cạnh đó việc dạy và học tiếng Anh cũng còn có nhiều khó khăn như sau :

+ Môn Tiếng Anh là môn học khó, ngoài giáo viên dạy tiếng Anh thì nhiều giáo viên, phụ huynh học sinh chưa được tiếp cận. Vì thế, việc hỗ trợ cho học sinh học tập ở lớp cũng như ở nhà gần như là không có. Một số phụ huynh chưa hiểu rõ tầm quan trọng của môn Tiếng Anh nên chưa thật sự quan tâm và đầu tư cho việc học của con em mình.

+ Với học sinh tiểu học, các em chưa có môi trường để thực hành kĩ năng giao tiếp nên việc hình thành thói quen nói chuyện với nhau bằng tiếng Anh trong và ngoài giờ học chưa có, kể cả những từ, câu chào hỏi đơn giản mà các em có thể sử dụng hàng ngày nên các em còn rụt rè, thiếu tự tin trong giao tiếp.